Cụ thể, Bộ Xây dựng đã được Chính phủ giao chủ trì nghiên cứu, sửa đổi Luật Nhà ở năm 2014, trong đó có nội dung về quỹ đất phát triển nhà ở xã hội nhằm xử lý triệt để những bất cập liên quan đến quỹ đất 20% để phát triển nhà ở xã hội trong các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị, dự kiến trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến vào Kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023) và thông qua tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023).

Theo đó, Bộ đề xuất các phương án sửa đổi, bổ sung quy định về quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội. Một trong những phương án đưa ra theo hướng bỏ quy định yêu cầu bắt buộc chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị phải dành 20% quỹ đất để đầu tư xây dựng.

Thay vào đó, bổ sung quy định việc bố trí quỹ đất phát triển nhà ở xã hội là trách nhiệm của UBND cấp tỉnh; Khi lập, phê duyệt quy hoạch tỉnh, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch đô thị, quy hoạch chi tiết xây dựng, quy hoạch phát triển khu công nghiệp, quy hoạch xây dựng các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trường, lớp dành cho người khuyết tật, yêu cầu bắt buộc UBND cấp tỉnh căn cứ vào chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương trong từng thời kỳ phải bố trí quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội.

Đề xuất bỏ 20% quỹ đất để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội
Đề xuất bỏ 20% quỹ đất để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Ảnh minh họa

Đề xuất này nhận được sự đồng tình của các thành viên thị trường bởi theo Nghị định 49 của Chính phủ, ở các đô thị loại 1 như TP Hồ Chí Minh, các chủ đầu tư từ 2ha trở lên phải dành 20% quỹ đất ở để bố trí xây dựng nhà ở xã hội nhưng thực tế hiện nay, rất ít dự án đã hoàn thành xây dựng nhà ở xã hội theo giấy phép được cấp, số còn lại chưa hoàn thành, chưa tiến hành xây dựng hoặc chưa triển khai vì nhiều lý do.

Theo Bộ Xây dựng, tính đến nay trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 301 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 155.800 căn, với tổng diện tích hơn 7.790.000 m2. Hiện đang tiếp tục triển khai 401 dự án với quy mô xây dựng khoảng 454.360 căn có tổng diện tích khoảng 22.718.000 m2.

Trong đó, có 245 dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân quy mô 300.000 căn hộ đang trong trạng thái chờ thực hiện thủ tục đầu tư và 156 dự án quy mô gần 157.000 căn hộ đang đầu tư xây dựng.

Thực tế cho thấy, nhà ở xã hội đang là một vấn đề bức thiết cho người lao động có thu nhập thấp, công nhân trong các khu công nghiệp. Hiện nhiều chủ đầu tư “bỏ quên” 20% đất trong dự án thương mại để xây nhà ở xã hội, chỉ số ít chủ đầu tư quan tâm đến phát triển loại hình nhà này.