Đề xuất cấm mua bán thuốc qua mạng xã hội

Chiều 18/6, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược.

Thay mặt Chính phủ trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã đề cập đến một số loại hình kinh doanh mới phát sinh trong thực tiễn. Cụ thể, trong bối cảnh đổi mới liên tục của công nghệ và ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, việc mua sắm qua internet, các giao dịch điện tử ngày càng trở nên phổ biến và trở thành lựa chọn của nhiều người.

Thực tiễn cũng đã xuất hiện loại hình tổ chức kinh doanh chuỗi nhà thuốc, đây là các nội dung chưa được Luật Dược 2016 điều chỉnh.

Từ đó, Chính phủ đề xuất việc kinh doanh các thuốc, nguyên liệu làm thuốc trực tuyến phải thực hiện qua các sàn giao dịch thương mại điện tử, ứng dụng thương mại điện tử, website thương mại điện tử bán hàng, cấm kinh doanh trên mạng xã hội; quy định mới về chứng chỉ hành nghề dược; quản lý giá dược phẩm; quản lý “oxy y tế”…

Các thành viên Ủy ban Xã hội của Quốc hội đề nghị nghiên cứu chế tài xử lý nghiêm các hình thức quảng cáo thuốc sai sự thật, lừa dối người tiêu dùng hoặc sản phẩm không phải là thuốc nhưng được quảng cáo như thuốc chữa bệnh.

Hiện thông tin quảng cáo thuốc phải tuân thủ hướng dẫn sử dụng được Bộ Y tế phê duyệt và theo tài liệu, hướng dẫn chuyên môn do Bộ ban hành, công nhận. Về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Y tế cho rằng bản chất của việc xác nhận nội dung thông tin, quảng cáo thuốc là xác nhận nội dung đã phê duyệt, là thủ tục hành chính cần cắt giảm để tăng tính chủ động cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, đa số thành viên Ủy ban Xã hội của Quốc hội (cơ quan thẩm tra) lại không đồng thuận với đề xuất này, bởi cho rằng chuyển hoàn toàn quản lý quảng cáo thuốc sang cơ chế “hậu kiểm” như vậy không phù hợp.

Thực tế không chỉ bởi quảng cáo thuốc hiện nay còn nhiều bất cập, nhiều trường hợp quảng cáo không đúng giá trị, công dụng làm ảnh hưởng sức khỏe, tâm lý người dân, người bệnh, mà việc thanh tra, kiểm tra cũng chưa được triển khai thường xuyên, kịp thời do hạn chế về nhân lực ở cơ quan quản lý tại Trung ương và địa phương.

Các đại biểu đề xuất kết hợp “tiền kiểm” và “hậu kiểm,” bổ sung trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước trong thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy định về quảng cáo thuốc.

Trước đó, ngày 17/6, Chính phủ đã trình Quốc hội dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược. Theo đó, kinh doanh thuốc, nguyên liệu làm thuốc trực tuyến phải thực hiện trên sàn giao dịch, ứng dụng thương mại điện tử hoặc website bán hàng; người bán phải đăng tải thông tin thuốc phù hợp với quy định về quảng cáo thuốc; chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, hợp pháp của hồ sơ, tài liệu cung cấp cho cơ quan có thẩm quyền.

Người kinh doanh thuốc online cũng phải có trách nhiệm bảo mật thông tin người mua theo quy định về an ninh mạng; tổ chức tư vấn, hướng dẫn cách sử dụng thuốc phải đúng quy định. Dự thảo nêu rõ “không được kinh doanh dược trên mạng xã hội và các hình thức kinh doanh điện tử khác” ngoài luật này…

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho hay, cơ quan này đồng tính với việc luật hóa quy định nêu trên nhằm điều chỉnh vấn đề đã phát sinh trong thực tiễn và còn khoảng trống pháp lý.

Dù vậy, bà Thúy Anh cũng đề nghị trong dự thảo Luật cần quy định cụ thể hơn nữa về các loại thuốc, nhất là các thuốc được phép bán lẻ theo phương thức thương mại điện tử, các phương tiện kinh doanh thương mại điện tử, đối tượng được tham gia mua, bán, cách thức tư vấn, hướng dẫn sử dụng thuốc, trách nhiệm các bên liên quan khi xảy ra sự cố; điều kiện để cho phép tổ chức sàn giao dịch điện tử đối với dược phẩm để tạo sự công bằng với các cơ sở kinh doanh dược truyền thống.

Theo bà Thúy Anh, qua thẩm tra có hai loại ý kiến về các thuốc được bán lẻ theo phương thức thương mại điện tử. Thứ nhất, đề nghị quy định cụ thể ngay tại dự thảo luật điều kiện đối với thuốc được bán lẻ theo phương thức thương mại điện tử theo hướng chỉ áp dụng đối với thuốc không kê đơn, thuốc không thuộc trường hợp hạn chế sử dụng hoặc sử dụng dưới sự giám sát của thầy thuốc theo khuyến cáo của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Thứ hai, thống nhất với ý kiến của Chính phủ không quy định cụ thể các loại thuốc mà giao Bộ trưởng Bộ Y tế quy định để bảo đảm tính linh hoạt, đáp ứng yêu cầu tiến bộ khoa học kỹ thuật.

Về vấn đề này, đa số ý kiến Ủy ban Xã hội thống nhất loại ý kiến thứ nhất bởi thuốc là mặt hàng đặc thù, ảnh hưởng trực tiếp tới tính mạng, sức khỏe của người dân.

Về các phương tiện kinh doanh thương mại điện tử được sử dụng trong kinh doanh dược, Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát để bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Giao dịch điện tử và bảo đảm tính khả thi, phù hợp với các hình thức kinh doanh dược.

Ủy ban Xã hội Cũng cho biết dự thảo luật đang tập trung quy định đối với "thuốc", đề nghị Chính phủ rà soát, bổ sung quy định liên quan đến "nguyên liệu làm thuốc" để bảo đảm tính toàn diện (ví dụ việc đăng tải thông tin nguyên liệu làm thuốc, điều kiện nguyên liệu làm thuốc được kinh doanh trên phương tiện điện tử).