Hợp tác giữa con người và 'cộng sự ảo' - Cách bảo vệ sự nghiệp trong kỷ nguyên AI

Bảo Bảo (Theo Psychology Today, Forbes)
08:35 04/04/2025

Trong thời đại mà trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần thâm nhập vào mọi lĩnh vực của đời sống, từ lớp học đến nơi làm việc, các mối quan hệ hợp tác giữa con người và AI (human-AI partnerships) được dự đoán sẽ trở thành một yếu tố phổ biến trong tương lai gần.

Nghiên cứu về mức độ niềm tin vào các "đồng nghiệp AI"

Không chỉ là công cụ hỗ trợ thông tin, công nghệ AI ngày càng đóng vai trò như một “đồng nghiệp” – cộng tác cùng con người trong các nhiệm vụ mang tính sáng tạo, phân tích và xử lý tình huống thực tế.

AI đang trở nên tự chủ hơn trong các hoạt động nhóm. (Ảnh tạo bởi AI)

Tuy nhiên, khi AI trở nên tự chủ hơn trong các hoạt động nhóm, nhất là khi tác nhân AI (AI agents) đang phát triển mạnh, một loạt câu hỏi đạo đức và tâm lý bắt đầu xuất hiện – đặc biệt là các câu hỏi: Con người có thể thực sự tin tưởng AI như những đồng nghiệp thực sự của mình? Khi nào thì AI nên giải thích hành động của mình để xây dựng niềm tin nơi con người?

Theo chuyên trang Psychology Today, một nghiên cứu công bố vào tháng 1/2025 đã khai thác chủ đề này bằng cách sử dụng một trò chơi điện tử nhiều người chơi theo dạng “cướp cờ”. Trong đó, người tham gia được chia thành 4 nhóm: hợp tác với AI hoặc con người, có hoặc không có phần giải thích hành động của đồng đội. Các tình huống trong trò chơi đều yêu cầu đồng đội (AI hoặc con người) ưu tiên thành công của cả nhóm, dù điều đó có thể dẫn đến hậu quả tiêu cực cho một số cá nhân.

Kết quả cho thấy, niềm tin vào đồng đội AI thấp hơn đáng kể so với đồng đội con người trong một số tình huống. Đáng chú ý, người dùng có kỳ vọng cao về tính minh bạch và đạo đức ở AI hơn cả con người.

Khi đánh giá hiệu quả làm việc nhóm, các nhóm có AI được đánh giá cao hơn nếu AI có đưa ra lời giải thích, đặc biệt trong các tình huống nhạy cảm. Điều này nhấn mạnh vai trò của ngữ cảnh và sự minh bạch trong giao tiếp giữa người và AI.

Từ nghiên cứu này, nhiều hướng đi cho nghiên cứu tương lai được đặt ra: liệu niềm tin vào AI có thay đổi theo thời gian sử dụng? Con người phản ứng ra sao khi làm việc với AI trong môi trường có áp lực cao như y tế hoặc tài chính? Liệu các yếu tố văn hóa – ví dụ cá nhân chủ nghĩa so với tập thể – có ảnh hưởng đến mức độ chấp nhận AI? Và điều gì sẽ xảy ra nếu AI có khả năng thấu cảm hay điều chỉnh hành vi theo cảm xúc con người?

Chúng ta đang đứng trước làn sóng đổi mới công nghệ AI lớn chưa từng có. Để đảm bảo rằng AI phát triển đúng hướng, khoa học và nhân văn phải song hành. Các nghiên cứu như trên không chỉ giúp định hình thiết kế hệ thống AI tương lai, mà còn giúp con người hiểu rõ hơn về chính kỳ vọng và giới hạn đạo đức của mình khi bước vào kỷ nguyên cộng tác với trí tuệ nhân tạo.

Người dùng có kỳ vọng cao về tính minh bạch và đạo đức ở AI hơn cả con người. (Ảnh: Forbes)

Làm sao để hợp tác với các "cộng sự ảo" để bảo vệ sự nghiệp trong kỷ nguyên AI?

Sự trỗi dậy của AI thường bị mô tả như một mối đe dọa đối với việc làm. Truyền thông liên tục cảnh báo về “robot thay thế con người” hay “máy móc chiếm chỗ lao động”.

Thực tế, rủi ro là có thật. Theo dự đoán, đến năm 2030, AI có thể tự động hóa đến 30% tổng số giờ làm việc tại Mỹ nói riêng. Đặc biệt, lực lượng lao động tri thức sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt.

Tuy nhiên, theo Forbes, cách tiếp cận thông minh hơn không phải là lo sợ, mà là tận dụng AI như một công cụ để nâng cao hiệu suất, mở rộng năng lực cá nhân, coi chúng như các "cộng sự" . Những người biết hợp tác cùng AI sẽ là những người có thể “miễn dịch” với sự thay đổi nghề nghiệp trong tương lai.

Hiểu rõ khả năng và giới hạn của AI

AI hiện nay rất giỏi trong xử lý dữ liệu lớn, phát hiện quy luật, đưa ra dự đoán và tối ưu hóa quy trình. Nó cũng vượt trội ở các nhiệm vụ như xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhận diện hình ảnh và tính toán phức tạp.

Tuy nhiên, AI vẫn yếu ở các khía cạnh như trí thông minh tổng quát, cảm xúc, sáng tạo và tư duy cấp cao. Công nghệ AI thiếu sự linh hoạt, trực giác và kỹ năng giao tiếp mà con người sở hữu. Các hệ thống AI mạnh nhất hiện nay vẫn mang tính chuyên biệt – cực kỳ hiệu quả trong một lĩnh vực cụ thể nhưng dễ rối loạn khi gặp tình huống lạ.

Ứng dụng AI trong từng lĩnh vực nghề nghiệp

Người lao động tri thức: Luật sư, kế toán, nhà phân tích, cố vấn – đều có thể dùng AI để tăng hiệu suất. AI giúp xử lý lượng dữ liệu khổng lồ, tìm ra thông tin quan trọng, soạn thảo hợp đồng, phát hiện xu hướng tài chính. AI thay con người làm việc lặp đi lặp lại để họ tập trung vào nhiệm vụ quan trọng hơn.

Người làm sáng tạo: Với nhà thiết kế, nghệ sĩ, nhà văn, AI không thay thế cảm xúc con người, nhưng lại hỗ trợ quá trình sáng tạo. Một kiến trúc sư có thể dùng AI để tạo bản phác thảo ý tưởng chỉ từ vài dòng mô tả. Nhà quảng cáo có thể dùng AI để tạo ra hàng nghìn phương án tiêu đề dựa trên đối tượng khách hàng. Với cách tiếp cận đúng, AI trở thành “trợ lý sáng tạo” lý tưởng.

Kỹ sư và nhà giải quyết vấn đề: Trong các ngành khoa học, kỹ thuật, vận hành và công nghệ thông tin, công nghệ AI có thể chạy hàng triệu mô phỏng, dự đoán lỗi máy móc, tối ưu hiệu suất. Kỹ sư có thể dùng AI để khám phá thiết kế mới. Nhân viên IT có thể dựa vào AI để phát hiện lỗ hổng bảo mật. Những vai trò này sẽ không biến mất – mà càng cần những người biết kết hợp AI với tư duy con người.

Làm sao để bảo đảm sự nghiệp trong kỷ nguyên AI. (Ảnh: Forbes)

Làm sao để bắt đầu?

Sau đây là các gợi ý của tạp chí Forbes để con người có thể làm việc hiệu quả hơn với các "cộng sự AI".

1. Học tập liên tục

- Trang bị kỹ năng bổ trợ AI: phân tích dữ liệu, lập trình, tư duy phản biện.

- Làm quen với các công cụ như Google Gemini, Microsoft Copilot, ChatGPT, Midjourney, DALL·E...

- Doanh nghiệp cần đầu tư đào tạo, nâng cao năng lực nhân sự phù hợp kỷ nguyên AI.

2. Thử nghiệm và đổi mới

- Xác định những quy trình lặp lại, nặng tính dữ liệu – đây là nơi AI phát huy tác dụng.

- Kết hợp AI vào quy trình làm việc để giảm thời gian làm việc tẻ nhạt.

- Khuyến khích tư duy sáng tạo bằng cách để AI đề xuất hướng đi mới.

3. Hợp tác giữa người và AI

- Xây dựng văn hóa làm việc nơi con người và AI bổ trợ lẫn nhau.

- Tạo các nhóm liên ngành kết hợp chuyên môn và kỹ năng AI.

- Mạnh dạn đề xuất thử nghiệm AI trong các phòng ban.

4. Khung đạo đức rõ ràng

- Đảm bảo AI được phát triển minh bạch, công bằng và có trách nhiệm.

- Tham gia thảo luận cộng đồng về đạo đức và sử dụng AI đúng cách.

5. Linh hoạt và thích nghi

- Coi thay đổi công nghệ là cơ hội, không phải mối đe dọa.

- Giữ tinh thần học hỏi, khám phá và sẵn sàng thích ứng với công cụ mới.

Công nghệ AI được xem là một bước tiến mang tính cách mạng. Thay vì sợ hãi, hãy biến AI thành đồng minh để phát triển kỹ năng, mở rộng tầm nhìn và dẫn đầu tương lai. Những ai chủ động học hỏi, tích hợp AI vào công việc, sẽ là những người bền vững và thành công nhất trong kỷ nguyên mới.

https://sohuutritue.net.vn/hop-tac-giua-con-nguoi-va-cong-su-ao--cach-bao-ve-su-nghiep-trong-ky-nguyen-ai-d275094.html

Tin liên quan

FPT tiên phong ứng dụng tác nhân AI - Nhìn rộng ra cuộc đua trong nước và toàn cầu về công nghệ AI mới

FPT tiên phong ứng dụng tác nhân AI - Nhìn rộng ra cuộc đua trong nước và toàn cầu về công nghệ AI mới

Cuộc đua phát triển tác nhân AI đang bước vào giai đoạn bùng nổ, khi các tập đoàn công nghệ trong nước và quốc tế không ngừng giới thiệu nền tảng mới, tích hợp AI tạo sinh, thị giác máy tính và trí tuệ đệ quy. Tác nhân AI được kỳ vọng trở thành hạ tầng cốt lõi cho tự động hóa tương lai.

Cuộc chiến trên thị trường việc làm của lao động trẻ và công nghệ AI khốc liệt tới mức nào?

Cuộc chiến trên thị trường việc làm của lao động trẻ và công nghệ AI khốc liệt tới mức nào?

Công nghệ AI có thực sự thay thế được các ngành nghề?

Công nghệ AI có thực sự thay thế được các ngành nghề?

Apple 'rót' 500 tỷ USD tại Mỹ trong 4 năm tới, mở rộng lĩnh vực công nghệ AI

Apple 'rót' 500 tỷ USD tại Mỹ trong 4 năm tới, mở rộng lĩnh vực công nghệ AI

Cùng chuyên mục

5 điểm bắn pháo hoa tối Quốc khánh 2/9: Diễn ra ở đâu, những vị trí nào có thể ngắm đẹp nhất?

5 điểm bắn pháo hoa tối Quốc khánh 2/9: Diễn ra ở đâu, những vị trí nào có thể ngắm đẹp nhất?

Tin tức

Tối 2/9, thủ đô Hà Nội sẽ đồng loạt tổ chức bắn pháo hoa tầm cao tại 5 địa điểm vào lúc 21h.

Chùm ảnh: Các khối diễu binh của quân đội nhân dân Việt Nam tại A80

Chùm ảnh: Các khối diễu binh của quân đội nhân dân Việt Nam tại A80

Tin tức

Tham gia lễ diễu binh, diễu hành chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh sáng 2/9 tại Quảng trường Ba Đình, các lực lượng Quân đội nhân dân Việt Nam gồm 26 khối Quân đội cùng với các khối dân quân, du kích; 14 khối xe pháo quân sự.

Chi tiết lịch cấm đường ở Hà Nội từ 22h ngày 1/9 để phục vụ diễu binh, diễu hành A80

Chi tiết lịch cấm đường ở Hà Nội từ 22h ngày 1/9 để phục vụ diễu binh, diễu hành A80

Tin tức

Để bảo đảm trật tự an toàn giao thông phục vụ diễu binh, diễu hành sáng 2/9, Công an TP Hà Nội đã thông báo lịch cấm đường mới nhất.

Tặng 100.000 đồng/người cho toàn dân ăn Tết Độc lập

Tặng 100.000 đồng/người cho toàn dân ăn Tết Độc lập

Tin tức

Thủ tướng Chính phủ vừa có Công điện số 149/CĐ-TTg ngày 28/8/2025 về việc tặng quà người dân nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.

Bộ Công an kêu gọi cựu Giám đốc Sở Tài chính TP HCM Đào Thị Hương Lan ra đầu thú

Bộ Công an kêu gọi cựu Giám đốc Sở Tài chính TP HCM Đào Thị Hương Lan ra đầu thú

Tin tức

Cục Cảnh sát kinh tế yêu cầu bị can Đào Thị Hương Lan ra đầu thú để phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử và được hưởng chính sách khoan hồng của pháp luật.

Người lao động đi làm dịp Quốc khánh 2/9 được hưởng lương tối đa 490%

Người lao động đi làm dịp Quốc khánh 2/9 được hưởng lương tối đa 490%

Tin tức

Theo quy định, tổng mức hưởng lương trong những ngày này có thể lên tới tối đa 490% lương ngày công.

Dự báo giá xăng ngày mai 28/8 bật tăng trở lại trước kỳ nghỉ lễ Quốc khánh 2/9

Dự báo giá xăng ngày mai 28/8 bật tăng trở lại trước kỳ nghỉ lễ Quốc khánh 2/9

Tin tức

Dự báo giá xăng RON 95 - III tăng khoảng 340 đồng/lít; xăng E5 RON 92 - II tăng khoảng 370 đồng/lít; dầu Diesel tăng khoảng 500 đồng/lít.

Nhiều hoạt động đặc sắc, hấp dẫn tại Triển lãm Thành tựu Đất nước

Nhiều hoạt động đặc sắc, hấp dẫn tại Triển lãm Thành tựu Đất nước

Tin tức

Từ ngày 28/8-5/9/2025, tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, xã Đông Anh, TP Hà Nội, Triển lãm Thành tựu Đất nước chào mừng 80 năm Quốc khánh có chủ đề "80 năm hành trình Độc lập-Tự do-Hạnh phúc" sẽ chính thức mở cửa miễn phí phục vụ nhân dân và du khách.

Khối Báo chí Cách mạng Việt Nam sẵn sàng cho sơ duyệt diễu binh, diễu hành A80

Khối Báo chí Cách mạng Việt Nam sẵn sàng cho sơ duyệt diễu binh, diễu hành A80

Tin tức

Trong chiều 27/8, Khối báo chí Cách mạng Việt Nam tiếp tục tham gia sơ duyệt diễu binh, diễu hành chuẩn bị cho lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng tám và Quốc khánh 2/9, trong bầu không khí hân hoan và sự cổ vũ nhiệt tình của người dân tại Hà Nội.

Hà Nội đình chỉ lưu hành, thu hồi 3 mỹ phẩm vi phạm

Hà Nội đình chỉ lưu hành, thu hồi 3 mỹ phẩm vi phạm

Tin tức

Sở Y tế Hà Nội đã có thông báo số 4456/SYT-NVD ngày 25/8/2025 về việc đình chỉ lưu hành, yêu cầu thu hồi 3 lô mỹ phẩm vi phạm trên địa bàn thành phố.

22 màn hình cỡ lớn phục vụ người dân theo dõi diễu binh, diễu hành A80

22 màn hình cỡ lớn phục vụ người dân theo dõi diễu binh, diễu hành A80

Tin tức

Nhằm phục vụ Nhân dân Thủ đô và du khách theo dõi trực tiếp Lễ kỷ niệm, diễu binh, diễu hành, Thành phố Hà Nội sẽ lắp đặt 22 màn hình cỡ lớn ngoài trời tại 18 địa điểm công cộng.

Chưa từng có tiền lệ Tổng thống Trump sa thải Thống đốc Fed, bà Lisa Cook phản bác

Chưa từng có tiền lệ Tổng thống Trump sa thải Thống đốc Fed, bà Lisa Cook phản bác

Tin tức

Ngày 25/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố sa thải Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Lisa Cook, một động thái được xem là chưa từng có tiền lệ.

Ngày 27/8, cấm đường từ 12h đến 2h ngày 28/8 để phục vụ A80

Ngày 27/8, cấm đường từ 12h đến 2h ngày 28/8 để phục vụ A80

Tin tức

Từ 12h ngày 27/8 đến 2h ngày 28/8/2025, các tuyến đường trung tâm khu vực Ba Đình (Hà Nội) và nhiều tuyến phố lân cận sẽ tổ chức cấm triệt để, tạm cấm hoặc hạn chế lưu thông.

 Đề xuất quy định về khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh

Đề xuất quy định về khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh

Tin tức

Tại dự thảo Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính đề xuất quy định về khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Đề xuất sử dụng xăng sinh học E10 trên toàn quốc từ 1/1/2026

Đề xuất sử dụng xăng sinh học E10 trên toàn quốc từ 1/1/2026

Tin tức

Theo đề xuất của Bộ Công Thương, kể từ ngày 1/1 năm 2026, toàn bộ xăng được pha chế, phối trộn, kinh doanh để sử dụng cho phương tiện cơ giới dùng động cơ xăng trên toàn quốc là xăng E10.

Cắt giảm tối thiểu 30% điều kiện kinh doanh, thời gian, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính

Cắt giảm tối thiểu 30% điều kiện kinh doanh, thời gian, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính

Tin tức

Đây là yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 144/CĐ-TTg về việc bảo đảm cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh và thực hiện thủ tục hành chính (TTHC) thông suốt, hiệu quả trong triển khai chính quyền địa phương 02 cấp.

Bão số 5 - cơn bão Kajiki áp sát đất liền giữ giữ cường độ cấp 14, giật cấp 17

Bão số 5 - cơn bão Kajiki áp sát đất liền giữ giữ cường độ cấp 14, giật cấp 17

Tin tức

Về mức độ nguy hiểm, bão số 5 được đánh giá không kém nhiều so với bão Yagi 2024 về gió mạnh, và ít nhất bằng, thậm chỉ có thể mạnh hơn bão số 10 năm 2017, vốn từng gây thiệt hại nặng nề tại khu vực Hà Tĩnh.

Điều chỉnh giờ cấm đường từ 12h30 ngày 24/8 để phục vụ Tổng hợp luyện lần 2

Điều chỉnh giờ cấm đường từ 12h30 ngày 24/8 để phục vụ Tổng hợp luyện lần 2

Tin tức

Từ 12h30 ngày 24/8 đến 2h ngày 25/8, Công an TP Hà Nội sẽ cấm triệt để tất cả các phương tiện (trừ các xe có phù hiệu bảo vệ, xe phục vụ Lễ kỷ niệm) trên các tuyến.

Hà Nội miễn phí xe buýt và metro 4 ngày dịp Quốc khánh 2/9

Hà Nội miễn phí xe buýt và metro 4 ngày dịp Quốc khánh 2/9

Tin tức

Nhằm phục vụ nhu cầu di chuyển của người dân trong dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, UBND TP. Hà Nội vừa chấp thuận chủ trương miễn phí vé xe buýt và đường sắt đô thị có trợ giá trong 4 ngày, từ 30/8 đến hết 2/9.

 Hơn 42.140 bị hại vụ Trương Mỹ Lan nhận tiền bồi thường đợt 3

Hơn 42.140 bị hại vụ Trương Mỹ Lan nhận tiền bồi thường đợt 3

Tin tức

THADS TP HCM tiếp tục xử lý tài sản trong vụ bà Trương Mỹ Lan, thu được số tiền 376 tỷ đồng và đã thực hiện thanh toán đợt 3 cho 42.141 trái chủ theo tỷ lệ 1,25% trên số tiền được thi hành án còn lại.

Top 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất việt nam

ACV là gì và có vai trò như thế nào trong ngành hàng không Việt Nam?

ACV là gì và có vai trò như thế nào trong ngành hàng không Việt Nam?

ACV là viết tắt của Airports Corporation of Vietnam tên giao dịch quốc tế của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP trên cơ sở hợp nhất 3 tổng công ty. ACV được giao quản lý, điều phối hoạt động và đầu tư khai thác toàn bộ hệ thống 22 cảng hàng không trên toàn lãnh thổ Việt Nam bao gồm 9 sân bay quốc tế và 13 sân bay nội địa.

Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Công ty CP Vietcap đứng vị trí 196 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt đứng ở vị trí số 195 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Top 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất việt nam

ACV là gì và có vai trò như thế nào trong ngành hàng không Việt Nam?

ACV là gì và có vai trò như thế nào trong ngành hàng không Việt Nam?

ACV là viết tắt của Airports Corporation of Vietnam tên giao dịch quốc tế của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP trên cơ sở hợp nhất 3 tổng công ty. ACV được giao quản lý, điều phối hoạt động và đầu tư khai thác toàn bộ hệ thống 22 cảng hàng không trên toàn lãnh thổ Việt Nam bao gồm 9 sân bay quốc tế và 13 sân bay nội địa.

Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Công ty CP Vietcap đứng vị trí 196 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt đứng ở vị trí số 195 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Chứng khoán

Tỷ giá

Ngoại tệ Mua Bán
Tiền mặt Chuyển khoản
Cập nhật: