Trong ngày 25/08, Tổng thống Donald Trump tuyên bố sa thải Thống đốc Fed Lisa Cook - động thái chưa từng có tiền lệ, đánh dấu bước leo thang nghiêm trọng trong cuộc tấn công vào tính độc lập của ngân hàng trung ương Mỹ, sau khi Fed từ chối hạ lãi suất theo yêu cầu của ông.

Ông Trump đã đăng thư sa thải Cook trên mạng xã hội Truth Social, viện dẫn cáo buộc bà đưa ra thông tin sai lệch trong đơn xin vay thế chấp mua nhà.

“Có những lý do hợp lý để tin rằng bà Lisa Cook đã đưa ra các thông cáo sai lệch về một hoặc nhiều thỏa thuận thế chấp… Điều này ít nhất đã thể hiện sự cẩu thả nghiêm trọng trong các giao dịch tài chính và dấy lên nghi vấn về năng lực và độ tin cậy của bà Cook với vai trò quản lý tài chính”, ông Trump giải thích trong quyết định sa thải bà Cook.

Ngay sau đó, bà Cook lên tiếng phản bác: “Tổng thống Trump nói ông sa thải tôi ‘vì lý do chính đáng’, trong khi trên thực tế chẳng có căn cứ pháp lý nào cho việc đó, và hơn nữa ông cũng không có thẩm quyền để làm như vậy”.

"Tôi sẽ không từ chức và sẽ tiếp tục thực hiện nhiệm vụ giúp đỡ nền kinh tế Mỹ như đã làm từ năm 2022", bà Cook khẳng định.

Bà Cook đã mời luật sư Abbe Lowell làm người đại diện. Ông Lowell cho biết: “Tổng thống Trump lại một lần nữa chọn cách ‘sa thải bằng tweet’ trên mạng xã hội. Đây là kiểu hành xử mang tính bắt nạt, vừa sai sót, vừa thiếu đi các thủ tục và cơ sở pháp lý cần thiết. Chúng tôi sẽ thực hiện mọi hành động cần thiết để ngăn chặn hành vi bất hợp pháp này".

Việc Tổng thống Trump sa thải bà Cook có thể sẽ bị đưa ra thách thức tại tòa án liên bang, và cuối cùng Tòa án Tối cao sẽ là nơi đưa ra phán quyết về tính hợp pháp của hành động này.

Theo Đạo luật Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) năm 1913, Quốc hội đã hạn chế quyền sa thải đơn phương của Tổng thống Mỹ đối với các thống đốc Fed, chỉ cho phép thực hiện trong trường hợp có "lý do chính đáng" – thường được hiểu là khi có hành vi sai phạm hoặc bỏ bê nhiệm vụ.

Bà Cook giải thích vào tuần trước: “Tôi chỉ biết thông tin này qua truyền thông, rằng Giám đốc FHFA William Pulte đã đăng trên mạng xã hội về việc chuyển hồ sơ hình sự liên quan đến một khoản vay thế chấp cách đây bốn năm, tức là trước khi tôi gia nhập Fed. Tôi sẽ nghiêm túc xem xét mọi thắc mắc liên quan đến lịch sử tài chính của mình và cung cấp thông tin một cách chính xác”.

Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren (Đảng Dân chủ – Massachusetts) phản đối và nói rằng: “Nỗ lực sa thải trái luật bà Lisa Cook là ví dụ mới nhất cho thấy một vị Tổng thống tuyệt vọng đang tìm kẻ tế thần để che giấu thất bại trong việc giảm chi phí cho người dân Mỹ. Đây là hành vi tiếm quyền mang màu sắc độc tài, vi phạm trắng trợn Đạo luật Fed và cần phải bị bác bỏ tại tòa”.

Động thái này diễn ra sau nhiều tháng ông Trump liên tục công kích Fed và Chủ tịch Jerome Powell vì không hạ lãi suất theo ý muốn. Hồi tháng 6, ông Trump thậm chí còn hỏi ý kiến các nghị sĩ Cộng hòa về khả năng sa thải ông Powell và nhận được sự ủng hộ, dù sau đó ông phủ nhận có kế hoạch thực hiện việc này.

Nếu loại bỏ được bà Cook, ông Trump sẽ có cơ hội bổ nhiệm người thay thế và qua đó tái định hình ban điều hành Fed trong nhiều năm tới, bởi các thống đốc Fed thường có nhiệm kỳ kéo dài tới 14 năm.

Hiện tại, Hội đồng Thống đốc Fed có 6 thành viên (bao gồm cả bà Cook), cùng 1 ghế trống sau khi bà Adriana Kugler từ chức hồi đầu tháng. Ông Trump đã đề cử Stephen Miran cho vị trí này. Nếu ông Miran được Thượng viện phê chuẩn và ông Trump đồng thời thành công trong việc sa thải Cook, cán cân quyền lực tại Fed sẽ chuyển sang tay ông với đa số 4–3 là những người do Tổng thống Trump bổ nhiệm. Hiện trong Hội đồng Thống đốc Fed có Christopher Waller và Michelle Bowman là người do ông Trump bổ nhiệm.

Chính quyền Trump cáo buộc bà Cook gian lận thế chấp khi đồng thời khai báo hai bất động sản khác nhau là nơi cư trú chính. Giám đốc FHFA Pulte - người cũng chỉ trích ông Powell gay gắt - đã cáo buộc bà Cook gian lận thế chấp tuần trước và chuyển hồ sơ cho Bộ Tư pháp.

Ông Trump viết: “Có đủ cơ sở để tin rằng bà đã khai báo sai trong một hoặc nhiều hợp đồng thế chấp. Chẳng hạn, bà từng ký giấy tờ xác nhận bất động sản ở Michigan là nơi cư trú chính, nhưng chỉ hai tuần sau lại ký tài liệu khác cho bất động sản ở Georgia với cam kết tương tự".

Động thái chưa từng có tiền lệ này đánh dấu sự leo thang căng thẳng đáng kể giữa Tổng thống Donald Trump và FED, cũng như thử thách nguyên tắc độc lập của ngân hàng trung ương có ảnh hưởng nhất thế giới. Nhà lãnh đạo Mỹ từng nhiều lần chỉ trích FED là “quá chậm chạp” trong điều hành và trì hoãn các biện pháp hỗ trợ tăng trưởng. Trong bối cảnh cuộc họp chính sách tiếp theo của FED đang tới gần (16–17/9), việc sa thải một thành viên Hội đồng Thống đốc có thể gây ảnh hưởng đến các tính toán về chính sách lãi suất. Hiện nay, các ngân hàng lớn như Barclays, BNP Paribas và Deutsche Bank đều dự báo FED sẽ cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản trong cuộc họp tới.

Nhận định về vấn đề này, chuyên gia Pulka Mishra tại Công ty quản lý tại sản Javelin Wealth có trụ sở tại Singapore cho rằng: “Tôi nghĩ một đợt cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản gần như đã được định hình. Tôi không kỳ vọng có quá nhiều yếu tố bất ngờ từ lạm phát để thay đổi hướng đi này. Thị trường lao động không hoàn toàn suy yếu, nhưng rõ ràng đang có những dấu hiệu chững lại. Đây có thể là thời điểm phù hợp để FED hành động, bởi ngân hàng trung ương Mỹ chắc chắn cũng không muốn rơi vào thế bị tụt hậu so với diễn biến thực tế”.

Tác động của quyết định đã ngay lập tức được cảm nhận trên các thị trường tài chính. Chỉ số đồng USD Mỹ giảm 0,3% so với rổ tiền tệ quốc tế. Chứng khoán tương lai Mỹ đồng loạt giảm điểm: Dow Jones giảm 0,2%, S&P 500 giảm 0,3% và Nasdaq 100 mất 0,5%. Giá vàng tăng 0,45%, phản ánh tâm lý tìm kiếm tài sản trú ẩn an toàn. Phía FED chưa đưa ra bình luận nào, trong khi giới chuyên gia pháp lý nhận định vụ việc rất có thể sẽ dẫn đến một cuộc chiến pháp lý gay gắt và cuối cùng có thể được Tòa án Tối cao Mỹ quyết định.

×