Nhìn lại những sự kiện nổi bật của thị trường tài chính năm 2022

Tăng trưởng GDP cao kỷ lục, kinh tế - xã hội phục hồi và phát triển mạnh mẽ

Năm 2022, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo các cấp, các ngành, các địa phương triển khai quyết liệt, đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp trên các lĩnh vực; kiên định, kiên trì thực hiện các chương trình, kế hoạch, mục tiêu đề ra; vừa nỗ lực thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ thường xuyên ngày càng nhiều, vừa tập trung xử lý các vấn đề tồn đọng kéo dài và ứng phó kịp thời những vấn đề mới phát sinh, bám sát, nắm chắc tình hình, diễn biến, phản ứng chính sách kịp thời.

Nhờ chúng ta chuyển đổi nhanh, kịp thời sang thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả đại dịch COVID-19, trong năm 2022, kinh tế - xã hội phục hồi tích cực và đạt những kết quả quan trọng, khá toàn diện trên nhiều lĩnh vực (có 13/15 chỉ tiêu kế hoạch đạt và vượt, 1 chỉ tiêu xấp xỉ đạt). Nhiều tổ chức quốc tế có uy tín đánh giá cao kết quả và triển vọng của nền kinh tế Việt Nam.

Đặc biệt, tăng trưởng GDP ước đạt 8,02%, cao nhất trong giai đoạn 2011-2022 và cao hơn so với mục tiêu đề ra là 6-6,5%. Quy mô nền kinh tế lần đầu tiên vượt mốc 400 tỷ USD, đạt 409 tỷ USD. GDP bình quân đầu người năm 2022 tương đương 4.110 USD, tăng 393 USD so với năm 2021. Các ngành, lĩnh vực kinh tế đều tăng trưởng tốt. Sự phục hồi kinh tế diễn ra khá đồng đều giữa các địa phương, trong đó nhiều địa phương đạt tốc độ tăng trưởng cao.

Tốc độ tăng trưởng GDP Việt Nam trong 9 tháng đầu năm giai đoạn 2011 - 2022. Nguồn: Bộ Tài chính

Ước tính tổng vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội theo giá hiện hành đạt gần 3,22 triệu tỷ đồng, tăng 11,2% so với năm trước. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện ước đạt gần 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% so với năm trước, cao nhất trong 5 năm qua. Phát triển doanh nghiệp có nhiều khởi sắc với 208.300 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động, tăng 30,3% so với năm trước.

Kim ngạch xuất nhập khẩu đạt kỷ lục mới 700 tỷ USD

Tổng trị giá kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam năm 2022 chạm mốc kỷ lục 700 tỷ USD. Kết quả ấn tượng này đóng góp quan trọng vào tăng trưởng GDP năm 2022 và quá trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội sau thời gian đại dịch COVID-19.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, từ đầu năm đến hết tháng 11, tổng trị giá xuất nhập khẩu của nhóm doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đạt 468,7 tỷ USD, tăng 12,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Như vậy, nhóm FDI chiếm trên 66% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam.

Cũng theo số liệu, trị giá xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong kỳ 2 tháng 11/2022 đạt 11,34 tỷ USD, tăng 12,7% tương ứng tăng 1,28 tỷ USD so với kỳ 1 của tháng, qua đó nâng tổng trị giá xuất khẩu hàng hóa từ đầu năm đến hết tháng 11/2022 của nhóm các doanh nghiệp này lên 252,64 tỷ USD, tăng 14,5% (tương ứng tăng 32,03 tỷ USD) so với cùng kỳ năm trước, chiếm 73,8% tổng trị giá xuất khẩu của cả nước.

Về các thị trường, xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ đạt 101 tỷ USD, tăng gần 18% (tương ứng 15,2 tỷ USD) so với cùng kỳ 2021. Ở chiều ngược lại, nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc đạt hơn 109 tỷ USD, tăng 10% (tương ứng 9,93 tỷ USD). Theo đó, xuất khẩu sang Mỹ và nhập khẩu từ Trung Quốc trong 11 tháng đều vượt ngưỡng 100 tỷ USD - mức cao nhất từ trước đến nay. Đến hết 30/11, cán cân thương mại của Việt Nam thặng dư hơn 10,6 tỷ USD.

Từ chiều ngược lại, giá hàng hoá nhập khẩu của Việt Nam trong kỳ 2 tháng 11/2022 đạt 13,36 tỷ USD, giảm 9,6% (tương ứng giảm 1,4 tỷ USD về số tuyệt đối) so với kết quả thực hiện trong kỳ 1 tháng 11/2022.Từ chiều ngược lại, giá hàng hoá nhập khẩu của Việt Nam trong kỳ 2 tháng 11/2022 đạt 13,36 tỷ USD, giảm 9,6% (tương ứng giảm 1,4 tỷ USD về số tuyệt đối) so với kết quả thực hiện trong kỳ 1 tháng 11/2022.

Trong 11 tháng của năm 2022 tổng trị giá nhập khẩu của cả nước đạt 331,51 tỷ USD, tăng 10,1% (tương ứng tăng 30,42 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2021. Tổng trị giá nhập khẩu của nhóm các doanh nghiệp FDI đạt 216,06 tỷ USD, tăng 9,5% (tương ứng tăng 18,73 tỷ USD) so với cùng kỳ năm trước, chiếm 65,2% tổng trị giá nhập khẩu của cả nước.

Sau 11 tháng, tổng trị giá xuất khẩu của Việt Nam đạt 342,19 tỷ USD, tăng 13,4%, tương ứng tăng 40,5 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2021.

Cùng với đó, năm qua ngành Hải quan đã tập trung chống thất thu, đẩy mạnh công tác phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại; kiểm tra sau thông quan; thanh tra kiểm tra… Trong năm đã bắt giữ trên 16 nghìn vụ vi phạm trong lĩnh vực hải quan với trị giá 5,8 nghìn tỷ đồng, thu nộp ngân sách nhà nước 425,6 tỷ đồng; cơ quan Hải quan đã ban hành quyết định khởi tố 45 vụ và chuyển các cơ quan khác khởi tố 112 vụ vi phạm, đặc biệt là bắt giữ 268 vụ buôn bán, vận chuyển ma túy, bắt giữ 233 đối tượng; tang vật thu được gồm: 153 kg heroin và 28 bánh heroin; 145 kg cần sa; 49,1 kg thuốc phiện; ma tuý tổng hợp 629 kg và 54.164 viên, ketamin 47,5 kg...

Những thành tựu nổi bật của chuyển đổi số

Theo kết quả được công bố của Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ vào tháng 5, Bộ Tài chính tiếp tục giữ vững vị trí thứ 2/17 bộ, cơ quan ngang bộ với kết quả Chỉ số Cải cách hành chính đạt 91,9/100 điểm. Đây là năm thứ 8 liên tiếp (2014-2021), Bộ Tài chính nằm trong nhóm 3 bộ, cơ quan ngang bộ dẫn đầu PAR Index.

Bộ Tài chính cũng triển khai nhiều hệ thống ứng dụng, dịch vụ số phục vụ người dân, doanh nghiệp, như cung cấp dịch vụ công trực tuyến với 100% thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Bộ Tài chính và các đơn vị trực thuộc.

Hiện Bộ Tài chính có 464 dịch vụ công trực tuyến mức độ 3,4, đạt tỷ lệ gần 60%. Trong đó, số dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 tích hợp trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia là 296 dịch vụ công trực tuyến, đạt tỷ lệ gần 64%. Đồng thời, triển khai các ứng dụng như cấp mã số, hóa đơn điện tử, Etax Mobile …

Đến nay, trên cả nước 100% số doanh nghiệp đang hoạt động, có sử dụng hóa đơn đã chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử và 100% hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo phương pháp kê khai đã đăng ký và chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử, với tổng số hóa đơn điện tử đã được phát hành trên 2,1 tỷ hóa đơn.

CPI tăng 3,15%

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, năm qua, để chủ động ứng phó với áp lực lạm phát gia tăng, Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương ban hành kịp thời nhiều chính sách, thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm hạn chế những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế – xã hội.

Giá xăng dầu trong nước giảm theo giá nhiên liệu thế giới là nguyên nhân chính làm cho CPI tháng 12/2022 giảm 0,01% so với tháng trước, tăng 4,55% so với tháng 12/2021. CPI bình quân quý IV/2022 tăng 4,41% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung cả năm 2022, CPI tăng 3,15% so với năm 2021, đạt mục tiêu Quốc hội đề ra.

Trong năm 2022, giá xăng dầu trong nước được điều chỉnh 34 đợt, trong đó giá xăng A95 giảm 2.590 đồng/lít; giá xăng E5 tăng 2.580 đồng/lít và giá dầu diezen tăng 4.030 đồng/lít. So với năm trước, giá xăng dầu trong nước bình quân năm 2022 tăng 28,01%, làm CPI chung tăng 1,01 điểm phần trăm.

Giá gas trong nước biến động theo giá gas thế giới, trong năm 2022, giá bán lẻ gas được điều chỉnh tăng 5 đợt và giảm 7 đợt, bình quân năm 2022 gas tăng 11,49% so với năm 2021, làm CPI chung tăng 0,17 điểm phần trăm.

Giá gạo trong nước tăng theo giá gạo xuất khẩu, nhu cầu tiêu dùng gạo nếp và gạo tẻ ngon tăng trong dịp Lễ, Tết làm cho giá gạo năm 2022 tăng 1,22% so với năm 2021, làm CPI chung tăng 0,03 điểm phần trăm.

Giá các mặt hàng thực phẩm năm 2022 tăng 1,62% so với năm 2021, làm CPI tăng 0,35 điểm phần trăm, trong đó giá thịt bò tăng 0,8%; giá thịt gà tăng 4,29%.

Giá nhà ở và vật liệu xây dựng năm 2022 tăng 3,11% so với năm trước do giá xi măng, sắt, thép, cát tăng theo giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào, làm CPI chung tăng 0,59 điểm phần trăm.

Giá dịch vụ giáo dục năm 2022 tăng 1,44% so với năm 2021 (làm CPI chung tăng 0,08 điểm phần trăm) do một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng học phí năm học 2022-2023.

Do ảnh hưởng của việc tăng giá xăng dầu, theo đó giá vé máy bay năm 2022 tăng 27,58% so với năm trước; giá vé tàu hỏa tăng 10,96%; giá vé ô tô khách tăng 12,15%; giá du lịch trọn gói tăng 8,27%.

CPI bình quân quý IV/2022 tăng 0,67% so với quý trước, tăng 4,41% so với cùng kỳ năm 2021. Nguyên nhân do giá các mặt hàng thực phẩm, giá dịch vụ giáo dục, giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở, giá nhóm lương thực, nhu cầu đi lại, du lịch của người dân… đều tăng.

Để chủ động ứng phó với những thách thức trước áp lực lạm phát gia tăng, trong thời gian qua Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các Bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp bình ổn giá, hạn chế những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế – xã hội và qua đó giúp kiềm chế lạm phát của năm 2022.

Bình quân năm 2022, lạm phát cơ bản tăng 2,59% so với năm 2021, thấp hơn mức CPI bình quân chung (tăng 3,15%), điều này phản ánh biến động giá tiêu dùng chủ yếu do giá lương thực, xăng, dầu và gas tăng.

Lạm phát cơ bản tháng 12/2022 tăng 0,33% so với tháng trước, tăng 4,99% so với cùng kỳ năm 2021, cao hơn mức tăng CPI bình quân chung (tăng 4,55%) chủ yếu do giá xăng dầu là yếu tố kiềm chế tốc độ tăng CPI trong tháng 12 năm nay thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính toán lạm phát cơ bản.

"Cuộc đua" lãi suất ngân hàng

Theo bà Nguyễn Thị Hồng - Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết: “Cuối năm 2021, trên thế giới còn có nhiều ý kiến cho rằng lạm phát chỉ là tạm thời, nhưng đến bây giờ thì xu hướng lạm phát là xu hướng của toàn thế giới và đến nay có đến 80 nước trên thế giới có mức lạm phát từ 2 con số trở lên”. Trong bối cảnh đó, FED (Cục Dự trữ liên bang Mỹ) và ngân hàng trung ương các nước thì tăng mạnh lãi suất nhanh hơn dự kiến. Đặc biệt là đồng USD tăng mạnh làm cho các đồng tiền trên thế giới và khu vực mất giá rất mạnh, nhiều đồng tiền mất giá khoảng từ 10 đến 30%, dự trữ ngoại hối nhà nước của các nước đều suy giảm mạnh, tính đến nay thì dự trữ của các nước suy giảm đến 1.000 tỷ USD.

Theo bà Hồng, tất cả những nội dung và diễn biến như vậy đã đặt ra cho Ngân hàng Trung ương các nước trên thế giới những khó khăn. Đối với trong nước, những diễn biến của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản, thị trường chứng khoán cũng là những diễn biến tác động rất mạnh đến hoạt động tiền tệ và ngân hàng.

Cùng với đó, trong bối cảnh lãi suất của thế giới tăng cao, thì nhiệm vụ giao cho chính sách tiền tệ vẫn phải cố gắng giảm lãi suất 0,5-1% trong hai năm 2022 và 2023.

9 tháng của năm 2022, trong khuôn khổ chung về điều hành chính sách kinh tế vĩ mô, theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã bám sát kinh tế vĩ mô, tiền tệ, điều hành linh hoạt, đồng bộ với liều lượng, cũng như vào thời điểm hợp lý. Qua đó, góp phần kiểm soát lạm phát ở mức bình quân 9 tháng là 2,73%, trong cả năm 2022 nhiều khả năng đạt mức bình quân dưới 4%, mức thấp hơn rất nhiều so với các nước trên thế giới và khu vực.

Ngân hàng Trung ương trong năm qua phải tăng lãi suất để kiểm soát tỷ giá bởi nếu như lãi suất ổn định thì không thể kiểm soát thị trường ngoại hối - điều vô cùng quan trọng đối với niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài đối với Việt Nam.

Điều này đã dẫn đến cuộc đua lãi suất của các ngân hàng. Năm qua chứng kiến 2 cuộc đua lãi suất mạnh giữa các ngân hàng nhằm thu hút được vốn từ tiền gửi không kỳ hạn để bù đắp cho khoản chi phí trong việc huy động vốn từ tiết kiệm có kỳ hạn.

Tuy nhiên, cuộc đua nào cũng cần hồi kết. Ngày 15/12, Ngân hàng Nhà nước cùng Hiệp hội Ngân hàng với các ngân hàng thương mại đã thống nhất đưa ra quyết định không để lãi suất huy động vượt quá 9,5%/năm kể cả khuyến mại nhằm giải quyết dứt điểm tình trạng chạy đua lãi suất của các ngân hàng.

Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 16 ngân hàng cam kết giảm lãi suất cho vay với số tiền khoảng 3.500 tỷ đồng, với mức lãi suất giảm từ 0,5-3%/năm.

Việt Nam tăng xếp hạng về công khai minh bạch ngân sách và tín nhiệm quốc gia

Điểm số công khai minh bạch ngân sách của Việt Nam tiếp tục được cải thiện so với các kỳ đánh giá trước, nâng mức xếp hạng của Việt Nam lên 68/120 nước, tăng 9 bậc so với năm 2019 và tăng 23 bậc so với năm 2017 (chu kỳ đánh giá 2 năm 1 lần). Có thể nói, chưa lúc nào xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam lại tốt như hiện nay. Moody's nâng xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam từ Ba3 lên Ba2 với triển vọng "ổn định"; S&P nâng xếp hạng lên BB+ với triển vọng "ổn định"; Fitch xếp hạng BB với triển vọng "tích cực"...

Việt Nam cũng là quốc gia duy nhất ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, và là một trong số ít quốc gia trên toàn thế giới được nâng bậc tín nhiệm kể từ đầu năm đến nay. Trong bối cảnh nhiều nước bị hạ bậc tín nhiệm, hạ triển vọng, thì việc Việt Nam tiếp tục được các tổ chức liên tục nâng mức tín nhiệm quốc gia thể hiện sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế về các nỗ lực chỉ đạo, điều hành của Đảng, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam đưa nền kinh tế phục hồi sau đại dịch, tăng trưởng mạnh mẽ và trở thành điểm sáng của khu vực. Điều này cũng cho thấy nền tảng về chính sách tài khóa được thực hiện chủ động, linh hoạt, hiệu quả, bội chi được giảm xuống, nợ công được kiểm soát chặt chẽ, tái cơ cấu nợ công hiệu quả. Việc được nâng xếp hạng tín nhiệm sẽ giúp huy động được các nguồn vốn cả trực tiếp và gián tiếp từ khu vực bên ngoài vào trong nước sẽ tốt hơn.

Việc xếp hạng tín nhiệm quốc gia đồng thời tác động tích cực đến tín nhiệm của các doanh nghiệp. Tiếp theo sự kiện nâng mức xếp hạng tín nhiệm quốc gia, tổ chức Moody's đã nâng hạng tín nhiệm của 12 ngân hàng Việt Nam.

Phủ sóng hóa đơn điện tử cán đích trước 2 tháng

Với tinh thần quyết tâm cao và bằng nhiều biện pháp, giải pháp đồng bộ, thống nhất, ngành thuế đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ triển khai hóa đơn điện tử vượt tiến độ hơn 2 tháng theo quy định tại Nghị định số 123/2020/NĐ-CP.

Đến nay, trên cả nước 100% số DN đang hoạt động, có sử dụng hóa đơn đã chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử và 100% hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo phương pháp kê khai đã đăng ký và chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử, với tổng số hóa đơn điện tử đã được phát hành là trên 2,1 tỷ hóa đơn.

Quốc hội thông qua Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi), tạo nền tảng phát triển bền vững thị trường bảo hiểm Việt Nam

Ngày 16/6/2022, Luật Kinh doanh bảo hiểm số 08/2022/QH15 đã được Quốc hội khoá XV thông qua. Luật Kinh doanh bảo hiểm có 7 chương, 157 điều, hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2023 đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật có liên quan. Luật Kinh doanh bảo hiểm khi được thực thi, kỳ vọng sẽ hỗ trợ thị trường bảo hiểm Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn về cả quy mô và chất lượng trong thời gian tới.

×