Gia tăng lạm phát ở Mỹ vượt dự báo

Giá tiêu dùng tại Mỹ tăng mạnh nhất trong gần 1 năm rưỡi vào tháng 1, khi người dân phải đối mặt với chi phí cao hơn cho nhiều loại hàng hóa và dịch vụ. Điều này củng cố quan điểm của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) rằng họ chưa vội cắt giảm lãi suất trong bối cảnh ngày càng có nhiều bất ổn về kinh tế.

Báo cáo do Bộ Lao động Hoa Kỳ mới công bố cho thấy lạm phát cao hơn dự kiến. Điều này phần nào phản ánh xu hướng doanh nghiệp điều chỉnh giá vào đầu năm. Minh chứng là mức tăng kỷ lục trong chi phí thuốc kê đơn và sự gia tăng của phí bảo hiểm xe cơ giới.

Báo cáo này tiếp nối xu hướng Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) thường vượt dự báo vào tháng 1/2025. Một số nhà kinh tế cho rằng điều này có thể bắt nguồn từ các yếu tố điều chỉnh theo mùa - mô hình được chính phủ sử dụng để loại bỏ các biến động theo chu kỳ, do vậy chưa phản ánh đầy đủ các đợt tăng giá đột biến vào đầu năm.

Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh rằng yếu tố điều chỉnh theo mùa không phải là nguyên nhân duy nhất dẫn đến sự gia tăng diện rộng của giá cả. Điều này đặt ra một lời cảnh báo đối với kế hoạch áp thuế lên hàng nhập khẩu của Tổng thống Donald Trump, vốn bị nhiều chuyên gia kinh tế chỉ trích là sẽ làm gia tăng lạm phát.

Trump đắc cử với cam kết giảm giá cả cho người tiêu dùng vốn đã mệt mỏi vì lạm phát. Tuy nhiên, lạm phát cao có thể đe dọa chương trình nghị sự của chính quyền ông, bao gồm cả kế hoạch cắt giảm thuế một động thái có thể kích thích quá mức nền kinh tế vốn đã ổn định và việc trục xuất hàng loạt người nhập cư không có giấy tờ, điều có thể dẫn đến tình trạng thiếu lao động và làm tăng chi phí nhân công cho doanh nghiệp.

Tình trạng lạm phát tiêu dùng hạ nhiệt từ mùa hè năm ngoái giờ đây không còn nữa. Vấn đề khó khăn đối với Fed hiện nay là, đây không chỉ là một sự kiện đơn lẻ trong một tháng, mà có vẻ như áp lực lạm phát đang gia tăng thực sự trong nhiều tháng.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng vọt 0,5% trong tháng trước, mức tăng mạnh nhất kể từ tháng 8/2023, sau khi tăng 0,4% trong tháng 12, theo dữ liệu từ Cục Thống kê Lao động (BLS) thuộc Bộ Lao động Hoa Kỳ.

Chi phí nhà ở, bao gồm cả giá phòng khách sạn và nhà nghỉ, đã tăng 0,4% và đóng góp gần 30% vào mức tăng của CPI. Trước đó, chi phí này đã tăng liên tiếp 0,3% trong hai tháng.

Giá thực phẩm cũng tăng 0,4% sau khi tăng 0,3% vào tháng 12. Giá hàng tạp hóa leo thang 0,5%, với giá trứng tăng vọt 15,2% mức tăng mạnh nhất kể từ tháng 6/2015. Giá trứng chiếm khoảng hai phần ba mức tăng giá tại các siêu thị.

Nguyên nhân chính dẫn đến đợt tăng giá này là do dịch cúm gia cầm bùng phát, khiến nguồn cung trứng bị gián đoạn nghiêm trọng. Trong tháng 1, giá trứng đã tăng tới 53,0% so với cùng kỳ năm ngoái, trở thành một trong những yếu tố chính gây bất mãn trong cử tri về lạm phát.

Bên cạnh đó, giá thịt, gia cầm, cá, đồ uống không cồn và sản phẩm từ sữa cũng tăng. Ngược lại, giá trái cây và rau củ giảm mạnh nhất trong gần hai năm qua. Giá xăng dầu tăng 1,8%, giá khí đốt tự nhiên cũng tăng 1,8%, trong khi giá điện không thay đổi.

Trong 12 tháng tính đến tháng 1/2025, CPI tăng 3,0% - đây cũng là mức tăng lớn nhất kể từ tháng 6/2024, sau khi tăng 2,9% trong tháng 12. Trước đó, các nhà kinh tế do Reuters khảo sát đã dự báo CPI tăng 0,3% theo tháng và 2,9% theo năm.

Thị trường chứng khoán Phố Wall lao dốc, đồng USD suy yếu

BLS cũng đã cập nhật trọng số CPI và các yếu tố điều chỉnh theo mùa để phản ánh biến động giá cả trong năm 2024. Các nhà kinh tế kỳ vọng rằng những điều chỉnh này sẽ làm giảm nhẹ mức tăng của CPI, nhưng thực tế lại không diễn ra như vậy.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp có thể đã chủ động tăng giá sớm để chuẩn bị cho khả năng Mỹ áp thuế cao hơn và rộng hơn đối với hàng nhập khẩu.

Đầu tháng này, Trump đã tạm hoãn áp thuế 25% đối với hàng hóa từ Canada và Mexico cho đến tháng 3, mức thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa Trung Quốc đã có hiệu lực trong tháng này. Các nhà kinh tế dự đoán rằng khi những mức thuế này chính thức được thực thi, chúng sẽ làm gia tăng lạm phát.

Chủ tịch Fed Jerome Powell, trong phiên điều trần trước Quốc hội vào ngày thứ Tư, cho biết báo cáo CPI cho thấy ngân hàng trung ương vẫn chưa đạt được mục tiêu đưa lạm phát trở về mức 2%.

Thị trường chứng khoán Phố Wall lao dốc, đồng USD suy yếu so với các đồng khác trên thị trường tiền tệ, trong khi lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ tăng.

Kỳ vọng cắt giảm lãi suất đang giảm dần

Khả năng Fed cắt giảm lãi suất trong năm nay đang dần suy yếu. Theo khảo sát của Đại học Michigan công bố tuần trước, kỳ vọng lạm phát trong một năm tới của người tiêu dùng đã tăng lên mức cao nhất trong 15 tháng, khi các hộ gia đình nhận định rằng “có thể đã quá muộn để tránh tác động tiêu cực từ chính sách thuế quan.”

Lạm phát cao hơn, cùng với thị trường lao động ổn định, khiến một số nhà kinh tế tin rằng chu kỳ nới lỏng chính sách của Fed đã kết thúc.

Fed đã giữ nguyên lãi suất điều hành ở mức 4,25%-4,50% trong cuộc họp tháng 1, sau khi đã giảm tổng cộng 100 điểm cơ bản kể từ tháng 9 - thời điểm ngân hàng trung ương bắt đầu chu kỳ nới lỏng chính sách. Trước đó, Fed đã tăng lãi suất tổng cộng 5,25 điểm phần trăm trong giai đoạn 2022-2023 nhằm kiểm soát lạm phát.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) lõi, không bao gồm thực phẩm và năng lượng, đã tăng 0,4% trong tháng 1, cao hơn mức tăng 0,2% của tháng 12. Hiện tượng mùa vụ còn sót lại (residual seasonality) thường có tác động mạnh hơn đối với CPI lõi.

Chi phí nhà ở tăng 0,4%, được thúc đẩy bởi mức tăng 1,7% trong giá phòng khách sạn và nhà nghỉ. Tuy nhiên, chi phí thuê nhà quy đổi của chủ sở hữu (OER) tiếp tục chậm lại, chỉ tăng 0,3%. Giá thuốc kê đơn ghi nhận mức tăng kỷ lục 2,5%, trong khi chi phí dịch vụ bệnh viện tăng 0,9%. Bảo hiểm xe hơi cũng tăng mạnh 2,0%.

Giá vé máy bay tăng 1,2%, thấp hơn mức tăng 3,0% trong tháng 12. Ngoài ra, giá các mặt hàng giải trí, xe ô tô cũ, dịch vụ viễn thông và giáo dục đều tăng. Ngược lại, giá quần áo giảm 1,4%. Nhìn chung, giá hàng hóa lõi tăng 0,3%.

Rủi ro đang nghiêng nhiều hơn về phía Fed sẽ ít cắt giảm lãi suất hơn nếu chính sách của chính quyền đẩy lạm phát và kỳ vọng lạm phát lên cao hơn.

Trong vòng 12 tháng tính đến tháng 1, CPI lõi tăng 3,3%, cao hơn mức tăng 3,2% của tháng 12.

Dựa trên dữ liệu CPI, các nhà kinh tế ước tính chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) lõi đã tăng 0,4% trong tháng 1, sau khi tăng 0,2% trong tháng 12. Lạm phát lõi theo chỉ số này được dự báo tăng 2,7%, thấp hơn mức 2,8% của tháng 12.

Dữ liệu về chỉ số giá sản xuất (PPI) công bố vào thứ Năm có thể ảnh hưởng đến các ước tính này.

×