Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) gồm 5 hãng lớn: Honda, Yamaha, SYM, Suzuki và Piaggio vừa gửi văn bản kiến nghị lên Chính phủ và các Bộ, ngành, đề xuất lùi thời hạn cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong khu vực vành đai 1 Hà Nội. Lý do: cần ít nhất 2–3 năm chuẩn bị để việc chuyển đổi sang xe điện diễn ra hiệu quả, bền vững và khả thi trong thực tế.

Trong văn bản gửi Chính phủ và các bộ, phía VAMM cho rằng, việc cấm xe máy xăng từ năm 2026 tại Hà Nội có thể tạo ra những thách thức lớn, đặc biệt với nhóm người thu nhập thấp – những người sẽ phải gánh thêm chi phí lớn khi buộc phải đổi sang xe điện.

Với doanh nghiệp, thời gian chỉ một năm để chuẩn bị sau khi Chỉ thị được ban hành là quá ngắn, có thể dẫn đến áp lực chuỗi cung ứng, đứt gãy sản xuất và thua lỗ do phải tái cơ cấu dây chuyền, đầu tư công nghệ mới.

Hiện tại, 5 thành viên của VAMM sở hữu khoảng 2.000 đại lý phân phối và 200 nhà cung ứng linh kiện, phụ tùng – phần lớn phục vụ cho xe máy động cơ đốt trong. Việc chuyển đổi ồ ạt sang xe điện trong thời gian ngắn có thể khiến hàng trăm nghìn lao động trong chuỗi sản xuất này bị ảnh hưởng.

Ngoài vấn đề sản xuất, các hãng xe cũng bày tỏ lo ngại về cơ sở hạ tầng phục vụ xe điện. Hệ thống trạm sạc công cộng hiện chưa đủ để đáp ứng nhu cầu thực tế, trong khi lưới điện ở các khu đông dân cư chưa được thiết kế để chịu tải cho việc sạc đồng loạt vào giờ cao điểm. Nguy cơ cháy nổ cũng là mối quan tâm, đặc biệt tại các khu chung cư cũ.

Hiệp hội cảnh báo hệ thống gần 2.000 đại lý xe máy xăng và khoảng 200 nhà cung ứng linh kiện cho động cơ đốt trong sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp, đẩy toàn ngành vào nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng.

Đáng lưu ý, các nhà sản xuất hiện đang đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để đáp ứng loạt quy định môi trường mới từ năm 2027 như tiêu chuẩn khí thải Euro 4, kiểm soát xe lưu hành, giới hạn tiêu thụ nhiên liệu… Việc đột ngột chuyển sang xe điện có thể khiến các khoản đầu tư này trở nên lãng phí, ảnh hưởng đến hiệu quả các chính sách môi trường đã ban hành.

VAMM kiến nghị cần có lộ trình triển khai hợp lý, với tối thiểu 2–3 năm để các bên liên quan thích ứng, hạn chế rủi ro và đảm bảo tính khả thi.

Hiệp hội cũng nhấn mạnh hạ tầng trạm sạc và lưới điện là điều kiện then chốt. Hiện tại, hệ thống trạm sạc công cộng còn rất hạn chế, trong khi lo ngại về an toàn cháy nổ, nhất là ở chung cư cũ, ngày càng gia tăng. Đây là trở ngại lớn cần giải quyết nếu muốn quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ và an toàn.

Ngoài ra, VAMM đề xuất Chính phủ cần ban hành chính sách hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế và tín dụng để người dân có điều kiện tiếp cận phương tiện điện, tạo động lực thực chất cho quá trình chuyển đổi.

Một trong những lý do được viện dẫn để cấm xe máy là nhằm giảm ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, xe máy không phải là tác nhân chính tạo ra bụi mịn PM2.5, loại bụi nguy hiểm nhất với sức khỏe con người.

Báo cáo của World Bank (2022) cho thấy, tại Hà Nội, các nguồn gây ô nhiễm PM2.5 chủ yếu đến từ công nghiệp (29%), đốt rơm rạ (26%) và bụi đường (23%). Giao thông chỉ chiếm 15%, và trong đó không có thống kê riêng về xe máy.

Một nghiên cứu do PGS.TS Hồ Quốc Bằng công bố vào tháng 4/2025 chỉ ra rằng, xe máy chỉ chiếm 4,5% tổng phát thải PM2.5 tại Hà Nội. Ngay cả trong thời kỳ giãn cách nghiêm ngặt do COVID-19 khi lưu lượng xe máy giảm mạnh, chất lượng không khí vẫn không cải thiện đáng kể. Điều này cho thấy, nếu chỉ cấm xe máy mà không xử lý đồng bộ các nguồn ô nhiễm khác thì hiệu quả cải thiện môi trường sẽ rất hạn chế.

×