Tỷ phú Jack Ma và đế chế thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc Alibaba

Tiểu sử Jack Ma: Thời thơ ấu, sự nghiệp, gia đình, thành tựu cuộc sống và biến cố

Jack Ma là ai?

Jack Ma còn gọi là ma Yun (Phiên âm tiếng Việt là Mã Vân) là một doanh nhân người Trung Quốc, người sáng lập và chủ tịch điều hành của Tập đoàn Alibaba, một công ty thương mại điện tử tư nhân trên Internet ở Trung Quốc. Ông cũng là người giàu nhất Trung Quốc. Ông được tạp chí Fortune bình chọn là một trong số 25 doanh nhân quyền lực nhất châu Á.

Jack Ma - "Ông trùm" của đế chế thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc.

Thời thơ ấu và giáo dục của Jack Ma

Jack Ma sinh ngày 10 tháng 9 năm 1964, tại Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Cha mẹ anh xuất thân từ lĩnh vực giải trí, người đã tham gia vào một nghề kể chuyện thông qua âm nhạc. Jack Ma là người nguệch ngoạc và thường xuyên đánh nhau với các bạn cùng lớp. “Tôi không bao giờ sợ những đối thủ lớn hơn mình,” anh nhớ lại trong “Alibaba”, một cuốn sách của Liu Shiying và Martha Avery. Tuy nhiên, Jack Ma có sở thích giống như mọi đứa trẻ khác. Ông thích thu thập dế rồi cho chúng chiến đấu với nhau và có thể phân biệt kích cỡ và loại dế chỉ bằng âm thanh mà chúng tạo ra.

Tổ tiên của Mã Vân ở trấn Cốc Lai, thành phố Thặng Châu (trước đây là huyện Thặng), tỉnh Chiết Giang, sau này cha mẹ ông chuyển đến Hàng Châu. Mã Vân đi học ở trường tiểu học số 2 Hàng Châu Trung Bắc khi còn nhỏ (nay là trường tiểu học Trưởng Thọ Kiều). Sau đó, ông vào học tại trường trung học Thiên Thủy ở Hàng Châu trong một thời gian ngắn.Sau khi tốt nghiệp trung học năm 1982, lần đầu dự kỳ thi Cao khảo toàn quốc chỉ đạt 1 điểm môn toán. Năm 1983, ông thi đại học lần thứ hai và trượt, chỉ đạt 19 điểm trong bài thi môn toán. Vì vậy, sau yêu cầu của cha, ông bắt đầu giao sách cho ba tạp chí Sơn Hải Kinh, Đông Hải và Giang Nam trên một chiếc xe ba bánh, và đi làm cả ngày lẫn đêm ở trường. Năm 1984, ông tham gia kỳ thi tuyển sinh đại học lần thứ 3, đạt 89 điểm môn toán và cuối cùng đỗ chuyên ngành ngoại ngữ thương mại của trường Sư phạm Hàng Châu. Tốt nghiệp Học viện Sư phạm Hàng Châu (nay là Đại học Sư phạm Hàng Châu) chuyên ngành tiếng Anh năm 1988.

Từ khi còn nhỏ, Jack Ma đã rất thích thú thu thập kiến thức về tiếng Anh và cố gắng hết sức để giao tiếp tốt bằng ngôn ngữ này. Anh làm hướng dẫn viên du lịch miễn phí tại một khách sạn gần đó, để anh có cơ hội nói chuyện với người nước ngoài và cải thiện tiếng Anh. Sau khi học xong cấp ba, anh nộp đơn vào đại học – nhưng thi trượt hai lần. Sau một thời gian học tập, cuối cùng anh ấy đã vượt qua lần thử thứ ba rồi theo học và tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hàng Châu năm 1998, với bằng Cử nhân tiếng Anh. Sau khi tốt nghiệp, ông đã nhận được hơn một chục lời từ chối – bao gồm KFC – trước khi được thuê làm giáo viên tiếng Anh. Jack Ma tiếp tục cải thiện trình độ của mình bằng cách học tại Trường Kinh doanh Cheung Kong tại Bắc Kinh năm 2006.

Jack Ma - Từ thầy giáo tiếng anh nghèo đến tỷ phú thế giới.

Sự nghiệp kinh doanh và tài sản ròng của Jack Ma

Tỷ phú Jack Ma - Chủ tịch tập đoàn Alibaba được đánh giá là người vừa có trí tuệ vừa có tham vọng. Ông đã xây dựng một trong những đế chế kinh doanh lớn nhất Trung Quốc từ hai bàn tay trắng, tạo ra khối tài sản khổng lồ và mang lại đổi mới kỹ thuật số cho hàng trăm triệu người. Dù không phải là Jeff Bezos, Elon Musk hay Bill Gates, nhưng những thành tựu của ông có thể sánh ngang với những nhân vật này.

Vào giữa những năm 1990, Jack Ma trở nên quen thuộc hơn với sự hiện diện của internet và bắt đầu xem sự phát triển công nghệ này là một cơ hội kinh doanh tuyệt vời. Ông thậm chí còn đến Hoa Kỳ vào năm 1995 để tìm hiểu về internet. Cùng năm đó, anh thậm chí đã huy động được khoản quỹ 20.000 đô la để bắt đầu công ty đặc biệt của riêng mình với ý định chỉ tập trung vào internet. Mục đích của công ty là tạo ra các trang web cho khách hàng. Mặc dù loại hình kinh doanh này còn khá mới mẻ, nhưng Jack đã xoay sở để kiếm được số tiền khổng lồ 800.000 đô la chỉ trong 3 năm. Thành công của ông trong lĩnh vực internet, dẫn đến việc Jack được bổ nhiệm làm người đứng đầu một công ty do cơ quan ‘Trung tâm thương mại điện tử quốc tế Trung Quốc’, vào năm 1998. Ông tiếp tục làm việc trong công ty CNTT này trong một năm tới. Năm 1999, Jack thành lập một tổ chức có tên là Alibaba Alibaba cùng với nhiều bạn đồng hành khác nhau. Mục đích là để tạo ra một trang web giống như một cửa hàng kinh doanh để giao dịch kinh doanh.

Jack Ma là người vừa có trí tuệ, vừa có tham vọng.

Jack Ma đã nghĩ ra cái tên “Alibaba” khi đang ngồi trong một quán cà phê ở San Francisco. Trong “Ali Baba và Bốn mươi tên cướp”, một mật khẩu bí mật mở ra một kho báu. Theo một cách nào đó, công ty của Ma đã tiết lộ tiềm năng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên toàn cầu. Từ năm 1999 đến năm 2000, tổ chức này đã nhận được khoản tài trợ 25 triệu đô la, điều này về cơ bản giúp phát triển tổ chức. Hoạt động kinh doanh của tổ chức này sớm mở rộng ra khoảng 240 quốc gia khác nhau. Jack tiếp tục mạo hiểm đầu tư vào kinh doanh điện tử, mà ông có thể dự đoán là một kế hoạch kiếm tiền tuyệt vời của thế kỷ 21. Theo cách đó, ông cũng thành lập nhiều công ty, ví dụ, ‘Taobao’, Lyn Lynx và ‘Ali Mama’. Taobao bắt đầu xu hướng trên internet như một trang web thương mại điện tử hàng đầu và thậm chí còn thu hút sự chú ý của người khổng lồ eBay. Thật vậy, sự trỗi dậy của Taobao đã trở thành hiện tượng đến mức eBay đề nghị mua tổ chức này. Jack Ma đã từ chối và thay vào đó hoan nghênh khoản đầu tư 1 tỷ đô la từ Yahoo để đổi lấy 40% cổ phần công ty. Jack Ma về cơ bản được biết đến là chủ sở hữu của gã khổng lồ kinh doanh dựa trên internet ‘Alibaba’, một trong những trang web thương mại điện tử hàng đầu Trung Quốc. Công ty này cũng tương tự như Amazon, đã giúp ông và người sáng lập Amazon Jeff Bezos trở thành hai trong số những người giàu nhất thế giới, thông qua các công ty thương mại điện tử thành công của họ. Đến năm 2012, khối lượng trao đổi của Alibaba đã vượt quá 1 nghìn tỷ nhân dân tệ. Vào năm 2014, Alibaba đã hoàn toàn nổi bật và là một trong số các tổ chức quan trọng nhất thế giới, sau khi huy động được 25 tỉ đô la từ IPO. Jack Ma là người điều hành chính thức của tổ chức và chín công ty con. Tại thời điểm hiện tại ( năm 2018), tài sản ròng của ông ước tính trị giá 39 tỷ USD.

Hôn nhân & gia đình

Jack Ma đã kết hôn với một người phụ nữ tên là Zhang Ying, người mà ông đã gặp lần đầu tiên khi học tại ‘Học viện giáo viên Hàng Châu’. “Anh ấy không phải là một người đàn ông đẹp trai, nhưng tôi đã yêu anh ấy vì anh ấy có thể làm rất nhiều điều mà những người đàn ông đẹp trai không thể làm được”, Zhang nói. Zhang thậm chí đã đóng một vai trò quan trọng trong việc khởi xướng liên doanh kinh doanh đầu tiên của Jack Ma. Vợ chồng Jack Ma có hai con: một trai và một gái.

Giải thưởng và thành tựu của Jack Ma

Jack Ma được tạp chí ‘Tuần lễ kinh doanh’ bình chọn là ‘Doanh nhân của năm’ và được góp mặt vào danh sách “25 doanh nhân quyền lực nhất châu Á” vào năm 2005. Năm 2009 là một năm đầy thú vị trong cuộc đời của Jack; ông lọt vào danh sách “100 người có ảnh hưởng nhất thế giới” của tạp chí Time. Gã khổng lồ internet cũng được bầu chọn là ‘Nhân vật kinh tế năm 2009 của CCTV: Lãnh đạo doanh nghiệp của giải thưởng thập kỷ’. Tạp chí nổi tiếng Forbes đã gọi ông là người đàn ông quyền lực thứ 30 trên thế giới vào năm 2014. Tại lễ trao giải Asian Awards được tổ chức năm 2015, ông được coi là giải thưởng ‘Doanh nhân của năm’.

Khi Jack Ma bắt đầu kinh doanh vào những năm 1990, Trung Quốc đang bước vào một môi trường kinh tế toàn cầu mới và ông bị cuốn hút bởi tiềm năng của Internet trong việc nâng cao tiêu chuẩn xã hội Trung Quốc. Năm 1999, Jack Ma ra mắt Alibaba, một nền tảng B2B (Doanh nghiệp với doanh nghiệp). Kể từ đó, nhiều quan chức cấp cao đã bắt đầu thừa nhận sự nhiệt tình của ông. Cựu Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo từng nhận mình là "học trò nghiêm túc" của ông Jack Ma. Tin liên quan Jack Ma trở lại sau hai tháng vắng bóng, mang theo 'món quà' 58 tỷ USD cho Alibaba. Bước vào giai đoạn cuối thập kỷ đầu tiên của thế kỷ này, Alibaba bắt đầu lớn mạnh và Jack Ma xuất hiện trên các áp phích và màn hình tivi ở các cửa hàng tiện lợi, sân bay và phòng chờ đường sắt khắp Trung Quốc.

Jack Ma góp mặt vào danh sách 25 doanh nhân quyền lực nhất châu Á năm 2005

Trong bài phát biểu đầu tiên, ông nói rằng thành công hay thất bại của một công ty thường phụ thuộc vào việc người sáng lập có đủ hoài bão lớn hay không. Chủ tịch Tập Cận Bình từng là một trong số các quan chức chính phủ ủng hộ Jack Ma. Ông từng là Bí thư tỉnh ủy Chiết Giang những năm 2000 và trụ sở chính của Alibaba là ở Chiết Giang. Ông Tập Cận Bình khuyến khích các công ty khởi nghiệp, điều này phù hợp với chính sách của Trung Quốc vào thời điểm đó. Một cựu quan chức Chiết Giang nhớ lại rằng Chủ tịch Tập Cận Bình đã khuyến khích các công ty như Alibaba mở rộng quy mô vì họ có lợi cho đất nước. Năm 2007, ông Tập Cận Bình rời Chiết Giang về làm Bí thư Thành ủy Thượng Hải. Theo báo chí chính thức, ông đã đến thăm Alibaba và hỏi: "Liệu có thể phát triển đến Thượng Hải không?". Ông Porter Erisman, người từng là Phó Chủ tịch của Alibaba từ năm 2000 đến năm 2008, nói rằng tại một cuộc họp được tổ chức tại trụ sở chính của công ty vào năm 2003, các quan chức chính phủ đã có ý đề cập đến những lo ngại về dự án mới nhất của ông Jack Ma có tên là Taobao. Nền tảng này cho phép mọi người có thể trực tiếp bán hàng trên mạng. Nhưng sau đó, cùng với thành công, Jack Ma ngày càng tự tin và cũng trở nên táo bạo hơn. Ông đã thúc đẩy tuyên truyền mạnh mẽ về Alipay, một dịch vụ thanh toán trực tuyến được tạo ra cho nền tảng thương mại điện tử của Alibaba, ngay cả khi dịch vụ này đe dọa sự thống trị của các ngân hàng quốc doanh của Trung Quốc.

Biến cố sự nghiệp

Những khó khăn của Ant Group - một công ty liên kết của Tập đoàn Alibaba, đến vào thời điểm Chính phủ Trung Quốc bắt đầu "chỉnh đốn" lại khu vực tư nhân, phạt tiền và mở cuộc điều tra đối với nhiều doanh nghiệp tư nhân, buộc nhiều công ty công nghệ như "ông trùm" về đặt xe trực tuyến Didi Global Inc. và chủ sở hữu TikTok ByteDance… phải hoạt động gắn với lợi ích quốc gia. Các công ty này có lượng vốn và dữ liệu người dùng lớn, quy mô rộng đến mức chính phủ khó kiểm soát.

Tháng 10/2020, trước khi tỷ phú Jack Ma rút khỏi vũ đài thế giới, ông đã có một bài phát biểu trong đó chỉ trích các cơ quan quản lý giám sát Trung Quốc kìm hãm đổi mới tài chính. Vài ngày sau, đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trị giá hơn 34 tỷ USD của công ty công nghệ tài chính (fintech) Ant Group thuộc sở hữu của Alibaba bị tạm hoãn. Kể từ đó, Ant Group buộc phải tái cấu trúc hoạt động kinh doanh.

Tháng 9/2015, tại một buổi tọa đàm chuyên đề ở Seattle, Chủ tịch Tập Cận Bình đang có chuyến thăm cấp nhà nước tới Mỹ, với sự tập hợp các nhà quản lý cấp cao từ các công ty nổi tiếng của hai nước Mỹ và Trung Quốc, trong số đó cũng có Jack Ma và bà Ginni Rometty, khi đó là Giám đốc điều hành của IBM, lúc đó mỗi người có ba phút để phát biểu. Tin liên quan Lý do Trung Quốc siết chặt kiểm soát giới công nghệ. Theo những người có mặt, bài phát biểu của Jack Ma kéo dài 10 phút và chủ yếu nói về cách Trung Quốc nhìn thế giới và những biện pháp mà các công ty Trung Quốc có thể thực hiện để cải thiện quan hệ Mỹ - Trung. Tuy nhiên, đây là lần cuối cùng Jack Ma được mời nói chuyện với những người khác trước các nhà lãnh đạo Trung Quốc.

Mặc dù Jack Ma nổi tiếng ở nước ngoài nhưng sức ảnh hưởng của ông ở Trung Quốc lại giảm sút. Đến năm 2017, Ngân hàng nhân dân Trung Quốc (PBoC, Ngân hàng trung ương) đã yêu cầu các ngân hàng cắt đứt liên hệ trực tiếp với Alipay và các công ty thanh toán phi ngân hàng khác, thay vào đó thực hiện thanh toán trực tuyến thông qua một nền tảng của PBoC.

Tháng 8/20202, Ant Group lần đầu tiên tiết lộ dữ liệu tài chính chi tiết khi đệ trình bản cáo bạch IPO. Một số cơ quan quản lý cảm thấy trở tay không kịp khi nhìn thấy hoạt động kinh doanh cho vay của Ant Group đã phát triển với quy mô lớn như vậy.

Tháng 10/2020, Ant Group đã thông báo rằng sẽ niêm yết trên Sàn giao dịch Chứng khoán Thượng Hải với mã chứng khoán là 688688. Tin tức này đã gây chấn động trên mạng xã hội bởi bộ mã số này nghĩa là con số rất may mắn trong văn hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, vài giờ sau khi bài phát biểu hồi tháng 10 năm ngoái, các cơ quan quản lý quốc gia bắt đầu chỉnh lý báo cáo về các công ty của ông Jack Ma, bao gồm cả cách Ant Group sử dụng các sản phẩm tài chính kỹ thuật số để khuyến khích vay và tiêu dùng quá mức, từ đó đe dọa đến nền kinh tế Trung Quốc. Đối mặt với thất bại của đợt IPO của Ant Group, vốn có thể là thành tựu cao nhất của mình, Jack Ma nói rằng trách nhiệm đó thuộc về ông.

Đế chế thương mại điện tử Alibaba: Tình hình kinh doanh và một số thương vụ kinh điển

Alibaba - Đế chế thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc

Quá trình hình thành và phát triển

- Năm 1999, Alibaba được thành lập bởi Jack Ma cùng 17 người cộng sự. Ban đầu, Alibaba là một cổng thông tin kết nối giữa các doanh nghiệp sản xuất Trung Quốc với những đối tác thu mua tại nước ngoài. Đến năm 2000, Alibaba nhận được khoản đầu tư đầu tiên từ SoftBank lên đến 20 triệu USD.

- Tháng 5/2003, Alibaba cho ra mắt Taobao - Nền tảng mua bán online của Alibaba dành cho bên thứ ba. Đây là một sản phẩm rất quan trọng đối mảng thương mại điện tử cốt lõi của Alibaba. Riêng trong năm 2015, tổng giá trị hàng hóa giao dịch trên Taobao đã đạt tới 224 tỷ USD.

- Tháng 12/2004, Nền tảng thanh toán trực tuyến Alipay ra đời. Tính đến hiện tại, đây là một trong 2 nền tảng thanh toán trực tuyến lớn nhất của Trung Quốc dựa trên mã QR.

- Tháng 11/2007, Alibaba bắt đầu IPO tại Hong Kong và huy động được 13,1 tỷ USD.

- Tháng 9/2014, Alibaba niêm yết trên sàn chứng khoán New York, huy động được 25 tỷ USD - Lớn nhất thế giới thời điểm bấy giờ.

- Tháng 4/2008, Nền tảng thương mại điện tử Tmall ra đời. Tháng 9/2009, dịch vụ điện toán đám mây của Alibaba ra mắt thị trường. Ngoài những dịch vụ trên, Alibaba còn lấn sân sang nhiều mảng dịch vụ khác.

- Tháng 10/2014, Alibaba thành lập Ant Financial - Hiện là công ty Fintech lớn nhất Trung Quốc.

- Tháng 8/2015, Alibaba đầu tư 28,3 tỷ nhân dân tệ vào hãng bán lẻ đồ điện tử Sunning.

- Tháng 4/2016, Alibaba bắt đầu quốc tế hóa khi mua cổ phần kiểm soát trong hãng thương mại điện tử Lazada. Đây là bước tiến lớn của Alibaba trong việc tiến ra thị trường quốc tế.

Tình hình kinh doanh hiện nay

Tập đoàn Alibaba vừa báo cáo mức tăng trưởng doanh số hàng quý chậm nhất kể từ ngày niêm yết công khai năm 2014 khi 'gã khổng lồ' thương mại điện tử Trung Quốc bị ảnh hưởng bởi sự sự cạnh tranh gia tăng trên thị trường cũng như ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Báo cáo của Alibaba vào ngày 24/2/2022 cho biết, tổng doanh thu chỉ tăng 10% lên 243 tỷ nhân dân tệ (38 tỷ USD) trong ba tháng cuối năm ngoái, với sự suy thoái ở mảng kinh doanh thương mại điện tử cốt lõi ngày càng sâu sắc.

Trong bảy năm là công ty đại chúng, Alibaba trước đây chưa bao giờ báo cáo mức tăng trưởng doanh thu hàng quý hàng năm dưới 20%. Giám đốc điều hành Alibaba, Daniel Zhang cho rằng kết quả 'tồi tệ' trên là do kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại và doanh số bán lẻ sụt giảm do Covid-19 cũng như sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các tập đoàn công nghệ khác. Sự cạnh tranh gay gắt hơn đến từ các nhóm thương mại điện tử truyền thống Pinduoduo và JD.com cũng như các nhóm mới nổi như Douyin của ByteDance, ứng dụng 'nội địa' của TikTok ở Trung Quốc, giúp những người có ảnh hưởng mua được hàng thông qua các buổi phát trực tiếp và video ngắn. “Thành công từ thương mại điện tử phát trực tiếp Douyin và Kuaishou rất lớn". . . Li Chengdong, người đứng đầu tổ chức tư vấn thương mại điện tử Haitun cho biết. “Alibaba không có nhiều sản phẩm sáng tạo, đội ngũ của họ đã gặp rất nhiều vấn đề nội bộ”, ông Li Chengdong nói thêm. Thu nhập hoạt động của Alibaba trong quý giảm 86% so với năm trước đó (bao gồm phí tổn thất lợi thế thương mại). Không tính phí, thu nhập hoạt động đã giảm 34% so với cùng kỳ năm ngoái xuống còn 32 tỷ nhân dân tệ. Cổ phiếu của Alibaba cũng đã giảm 8% trong phiên giao dịch trước tại thị trường ở New York hôm thứ Năm (24/2). Cổ phiếu của Alibaba giảm khoảng 65% so với tháng 11 năm 2020, khi các nhà chức trách Trung Quốc giám sát chặt chẽ đợt IPO của Ant Group - công ty 'anh em' với Alibaba. Ngoài ra, doanh thu tại các mảng kinh doanh thương mại điện tử Taobao và Tmall có lợi nhuận cao của Alibaba đã giảm 1% so với năm trước. Các nhà điều hành cho biết họ sẽ cắt giảm phí và thêm các ưu đãi để giúp thu hút và giữ chân người bán. Maggie Wu, giám đốc tài chính của Alibaba, cho biết công ty đã mua lại khoảng 1,4 tỷ USD cổ phiếu trong quý, khi giá cổ phiếu của tập đoàn giảm mạnh xuống mức thấp chưa từng thấy trong vài năm. Trong khi đó Giám đốc điều hành Daniel Zhang cho biết Alibaba sẽ tiếp tục mua lại cổ phiếu.

Ant Group của Jack Ma gặp biến cố

Một số thương vụ kinh điển của Alibaba

Cuộc so găng giữa Alibaba và Tencent

Alibaba và Tencent - Hai gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc từ lâu đã đụng nhau trong trận chiến khốc liệt để giành ngôi thống trị không chỉ ở Đại lục, mà còn là cả Đông Nam Á.

Ở Trung Quốc, cuộc chiến thương mại cũng đang nổ ra giữa Alibaba và Tencent. Cả hai đều có giá trị vốn hóa thị trường khoảng 500 tỷ USD. Hiện Alibaba và Tencent đều đã rót một số vốn khổng lồ, lẫn uy tín thương hiệu của họ vào các công ty khởi nghiệp, cũng như thâu tóm các công ty trong nước và nước ngoài thông qua các thương vụ M&A.

Cuộc "so găng" giữa Alibaba và Tencent

Năm 1999, Jack Ma và 17 người bạn của mình đã bắt đầu xây dựng Alibaba ở một căn hộ ven hồ nằm trong khu phức hợp tại thành phố Hàng Châu, Trung Quốc. Nơi đây nổi tiếng với cảnh Tây Hồ tuyệt đẹp và hiện là một trong những thành phố giàu nhất Trung Quốc. Trụ sở chính của Alibaba nằm ở ven hồ và để vào được đó, cần phải đi qua một khuôn viên với các tòa nhà bằng thép và kính không khác gì thung lũng Silicon. Đây cũng là nơi mà công ty phát triển nền tảng DingTalk cạnh tranh với dịch vụ nhắn tin WeChat hàng đầu của Tencent. Nếu Hàng Châu là một trong những thành phố lớn nhất Trung Quốc, thì Thâm Quyến, quê hương của Tencent lại là một trong những thành phố trẻ nhất của quốc gia này. Tencent bắt đầu hoạt động vào năm 1998 với sản phẩm đầu tiên là dịch vụ nhắn tin trên máy tính cá nhân QQ, là bản sao của ICQ. Đây được xem là một bản sao xuất sắc với nhiều cải tiến như cung cấp trò chơi, cuộc gọi thoại và các dịch vụ Internet khác trong nền tảng nhắn tin. Khi một gã khổng lồ phát triển mạnh mẽ, họ sẽ muốn lấn chiếm sang lĩnh vực của kẻ khác. Điển hình gần đây Tencent đầu tư vào các dịch vụ tài chính, trong khi từ lâu lĩnh vực này đã là thế mạnh của Alibaba. Đồng thời, Alibaba cũng làm điều tương tự khi hợp tác với các đối tác cho ra mắt các công cụ nhắn tin trên di động. Điều này vô tình đã tạo nên cuộc đua song mã giữa hai gã khổng lồ Internet tại Trung Quốc. Cuộc đua nhằm chiếm lĩnh vị trí số 1 trong nền kinh tế kỹ thuật số tại quốc gia đông dân nhất thế giới.

Theo số liệu của IT Juzi, Trung Quốc có đến 124 "startup kỳ lân", nhiều gấp 20 lần so với khu vực Đông Nam Á. Một nửa trong số đó được kiểm soát hoặc được hỗ trợ bởi bộ ba công ty công nghệ Baidu, Alibaba và Tencent. Cho đến nay, Alibaba và Tencent vẫn là những người chơi chủ chốt ở Trung Quốc. Tháng 8/2018, Alibaba đã đánh bại Tencent để nắm giữ cổ phần thiểu số trong hãng bán lẻ trực tuyến Tokopeddia, hay còn được gọi là Taobao của Indonesia. Trước đó, vào tháng 5/2017, Tencent dẫn đầu một vòng tài trợ trị giá 1,2 tỷ USD cho Go-Jek, công ty công nghệ cung cấp dịch vụ đi chung xe có trụ sở tại Indonesia. Một ví dụ khác trong cuộc đua này là Alibaba đã hậu thuẫn cho hãng cho mượn xe đạp Ofo, trong khi Tencent lại là người đứng sau Mobike, hệ thống chia sẻ xe đạp có trụ sở ở Bắc Kinh. Ngoài ra, Alibaba đã “vung tiền” để thâu tóm Lazada. Ông Vinnie Lauria - đối tác quản lý của Golden Gate Ventures – vốn là một người không còn xa lạ với các thương vụ M&A của những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc nhận định: “Alibaba đang có kiến thức địa phương và đang bản địa hóa công ty không chỉ bằng các ngôn ngữ khác nhau, mà còn bằng đội ngũ đã tạo ra những thương hiệu được người dùng địa phương nhận diện. Đó là chìa khóa cho thành công của họ”. Có một ngoại lệ đáng chú ý là Alibaba và Tencent đều quan tâm đến Grab, cả hai đều có quyền lợi tại Grab thông qua cổ phần trong Didi Chuxing.

Cuộc so găng giữa hai gã khổng lồ này chắc chắn sẽ còn nhiều gay cấn. Có lẽ, cả hai cần thêm thời gian để có thể làm được nhiều điều hơn.

Tham vọng của Alibaba với thương vụ mua lại cổ phần Suning.com

Tập đoàn Alibaba đang chuẩn bị chốt thương vụ đầu tư lớn đầu tiên kể từ khi lĩnh án phạt kỷ lục 2,8 tỷ USD hồi tháng 4/2021.

Theo nguồn tin của Bloomberg, liên minh giữa Alibaba và chính quyền tỉnh Giang Tô đang tiến tới đạt thỏa thuận mua lại cổ phần tại đế chế bán lẻ Suning.com của tỷ phú Zhang Jindong. Thương vụ này sẽ bổ sung thêm vào 20% cổ phần mà Alibaba đang nắm giữ tại Suning - Một trong những hãng bán lẻ đồ gia dụng, điện tử và hàng tiêu dùng lớn nhất Trung Quốc với vốn hóa gần 8 tỷ USD. Thương vụ đánh dấu sự trở lại của Alibaba sau loạt sóng gió, trong đó có khoảng phạt 2,8 tỷ USD vì vi phạm quy định chống độc quyền, khiến đế chế của tỷ phú Jack Ma có quý lỗ đầu tiên trong 9 năm. Theo các nhà phân tích, việc tăng đầu tư vào Suning giúp Alibaba tiếp tục đẩy mạnh hoạt động trên lĩnh vực bán lẻ truyền thống. Bên cạnh đó, việc hợp tác với chính quyền tỉnh Giang Tô cho thấy Jack Ma cũng như đế chế của ông đã sẵn sàng trở lại với các thương vụ đầu tư sau thời gian im hơi lặng tiếng.

Tham vọng của Alibaba với thương vụ cùng Suning.com

Trước Sunning, Alibaba cũng đầu tư vào hãng bán lẻ Sun Art Retail Group và hiện là cổ đông kiểm soát tại công ty này với cổ phần 13,7%. Với các khoản đầu tư liên tiếp vào lĩnh vực bán lẻ truyền thống, Alibaba sẽ cạnh tranh gay gắt với các đối thủ như chi nhánh tại Trung Quốc của Walmart (hiện giữ vị trí thứ 4 với 9,3% thị phần, theo dữ liệu năm 2020 của Euromonitor). Suning có trụ sở tại Nam Kinh, thủ phủ của tỉnh Giang Tô - cách trụ sở chính của Alibaba tại Hàng Châu khoảng 3 giờ lái xe. Đây vẫn là một trong những tập đoàn có ảnh hưởng nhất hiện nay tại Trung Quốc kể cả sau chiến dịch siết chặt giám sát của Bắc Kinh. Trên thị trường bán lẻ truyền thống, Suning phủ sóng khắp Trung Quốc, đặc biệt là tại khu vực phía đông. Suning hiện là hãng bán lẻ lớn thứ 5 tại Trung Quốc với 4,4% thị phần. Alibaba và Suning từ lâu đã có quan hệ liên minh khi đã cùng hợp tác trong nhiều lĩnh vực từ hậu cần cho tới bán hàng trực tuyến. Năm 2015, Alibaba đầu tư 4,6 tỷ USD mua 20% cổ phần của Suning. Đổi lại, Suning mua 1,1% cổ phần của Alibaba với giá 2,3 tỷ USD. Từ đó đến nay, cổ phiếu Suning đã tăng khoảng 60%, trong khi giá cổ phiếu Alibaba tăng gấp đôi.

Tăng cường đầu tư vào Suning cũng có thể giúp Alibaba ứng phó với cạnh tranh ngày càng gay gắt đến từ JD.com - Hãng bán lẻ trực tuyến được Tencent đầu tư, chuyên về đồ điện tử và gia dụng. JD cũng đang đẩy mạnh mở rộng sang lĩnh vực bán lẻ truyền thống với kế hoạch xây dựng 300 cửa hàng đồ gia dụng tại các thành phố cấp 2 và cấp 3 tại Trung Quốc, cùng với 5.000 cửa hàng tại các thị trấn và làng mạc nhỏ hơn vào năm 2025. “Alibaba đã nắm giữ 20% cổ phần của Suning.com và hai công ty đang hợp tác để phát triển các phương thức mua sắm hàng điện tử tiêu dùng mới dành cho người tiêu dùng ở Trung Quốc đại lục. Việc gia tăng cổ phần tại Suning.com có thể tạo điều kiện cho những hợp tác như vậy và nâng cao thị phần bán lẻ trực tuyến của Alibaba đối với mặt hàng điện tử tiêu dùng - mảng mà công ty này đang theo sau JD.com”, nhà phân tích cấp cao Catherine Lim của Bloomberg Intelligence cho biết.

Jack Ma mất nhiều năm gây dựng đế chế kinh doanh khổng lồ, nhưng sức ép của chính quyền Bắc Kinh buộc tỷ phú nổi tiếng Trung Quốc liên tục rơi vào thế lao đao. Khoảng thời gian tới sẽ tiếp tục là thách thức lớn đối với Jack Ma cũng như Alibaba.