Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) so với tháng trước của tháng 1/2023 tăng 0,52%, tháng 2/2023 tăng 0,45%; tháng 3/2023 ước giảm 0,1% - 0,2% so với tháng trước, tăng 3,4 - 3,5% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân quý I/2023, CPI ước tăng khoảng 4,2 - 4,3% so với cùng kỳ năm 2022.

Đại diện Bộ Tài chính cho biết: Một số nguyên nhân làm tăng CPI trong 3 tháng đầu năm 2023, đó là: Nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng khoảng 7,2% do giá xi măng, sắt, thép, cát tăng theo giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào và giá nhà thuê tăng, tác động làm CPI quý I/2023 tăng khoảng 1,4%; giá các mặt hàng thực phẩm tăng khoảng 4,5% chủ yếu do nhu cầu tiêu dùng trong dịp Tết Nguyên đán tăng, tác động làm CPI tăng khoảng 1%.

Học phí giáo dục tăng khoảng 11%, do một số địa phương đã kết thúc chính sách miễn, giảm học phí để chia sẻ khó khăn với người dân trong đại dịch trong năm học 2021 - 2022, tác động làm CPI tăng khoảng 0,6%... Ngoài ra, giá điện sinh hoạt tăng 3,3%, chủ yếu sử dụng trong dịp Tết Nguyên đán, tác động làm CPI tăng khoảng 0,1%; giá gạo trong nước tăng khoảng 2,2% theo giá gạo xuất khẩu và nhu cầu tiêu thụ gạo nếp, gạo tẻ dịp Tết tăng, tác động làm CPI tăng 0,06%.

Trong 3 tháng đầu năm nay, chỉ số nhóm văn hóa, du lịch và giá trí tăng khoảng 5% do dịch COVID-19 được kiểm soát, tác động làm CPI tăng 0,02%. Tuy nhiên theo Bộ Tài chính, cũng có một số nguyên nhân làm giảm CPI trong 3 tháng đầu năm 2023, như: Giá xăng dầu trong nước giảm khoảng 11% theo giá thế giới, tác động làm CPI quý I/2023 giảm khoảng 0,4%. Giá gas trong nước giảm khoảng 1,8% theo giá thế giới, tác động làm CPI giảm khoảng 0,03%. Chỉ số giá nhóm bưu chính, viễn thông giảm khoảng 0,3% do giá điện thoại thế hệ cũ giảm, tác động làm CPI giảm khoảng 0,01%.

Theo Bộ Tài chính, từ nay đến cuối năm, còn nhiều yếu tố đan xen làm tăng/giảm áp lực lên mặt bằng giá. Theo đó, giá một số mặt hàng do Nhà nước quản lý, như: Giá dịch vụ giáo dục khi kết thúc thời gian được miễn, giảm học phí dự kiến sẽ tăng trong năm học mới 2023 - 2024 theo lộ trình.

Tổng cục Thống kê ước tính, nhóm dịch vụ giáo dục sẽ làm CPI năm 2023 tăng khoảng 0,82% - 1,09%. Giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh thuộc nhóm dịch vụ sự nghiệp công thực hiện lộ trình thị trường, năm 2023 Tổng cục Thống kê ước điều chỉnh giá dịch vụ y tế tác động làm CPI chung tăng khoảng 0,16 - 0,25%. Bên cạnh đó, giá điện, giá sách giáo khoa, giá dịch vụ vận chuyển hàng không... dự kiến có thể điều chỉnh theo lộ trình, gây áp lực lên mặt bằng giá những tháng còn lại của năm.

Tuy nhiên, cũng còn một số yếu tố giảm áp lực lên mặt bằng giá như: Nguồn cung các mặt hàng tiêu dùng, lương thực, thực phẩm trên thị trường hiện vẫn dồi dào. Triển vọng kinh tế thế giới chậm lại và lạm phát toàn cầu có thể hạ nhiệt trong năm 2023 có thể giúp Việt Nam giảm bớt áp lực từ kênh “nhập khẩu lạm phát”; đồng thời giúp cải thiện yếu tố tâm lý, kỳ vọng, hỗ trợ kiểm soát lạm phát năm 2023.

Bộ Tài chính dự báo giá lợn hơi ổn định trong thời gian tới do nguồn cung dồi dào. Ảnh minh họa
CPI quý I/2023 ước tăng khoảng 4,2 - 4,3% so với cùng kỳ năm 2022. Ảnh minh họa

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo điều hành giá về công tác điều hành giá quý I/2023 và định hướng công tác điều hành giá những tháng còn lại năm 2023, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh, trong tình hình kinh tế thế giới có biến động và khó khăn như này cần phân tích thấu đáo, khách quan về tình hình giá cả thị trường trong nước và quốc tế, dự báo tình hình và đề ra các giải pháp thực hiện hiệu quả cố gắng điều hành đảm bảo các mục tiêu đề ra.

Theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, dù chúng ta không nằm trong nhóm nước có chỉ số CPI cao, nhưng tình hình thế giới vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp khó lường, ảnh hưởng tới nguồn cung nguyên vật liệu và đầu ra của hàng hóa.

Ở trong nước, doanh nghiệp tuy đã phục hồi, nhưng vẫn còn khó khăn. Do đó trong công tác quản lý, điều hành giá thời gian tới, các bộ, ngành căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của mình cùng với Bộ Tài chính - cơ quan chủ trì phải chủ động nắm bắt tình hình thực tiễn, sẵn sàng các biện pháp để ứng phó hiệu quả với các bất ổn.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đề nghị Bộ Tài chính trên cơ sở 3 kịch bản điều hành giá thời gian tới, tiếp tục phối hợp với các bộ ngành rà soát, phân tích, đánh giá kỹ lưỡng các tham số đầu vào, đầu ra sao cho thật sát với tình hình thực tế để hoàn thiện các kịch bản điều hành giá trong thời gian tới. Tinh thần là sẵn sàng các biện pháp để ứng phó hiệu quả nếu kịch bản xấu nhất xảy ra, để thực hiện được các mục tiêu đã đề ra.

Trên cơ sở các dự báo tình hình trong nước và thế giới, Phó Thủ tướng đề nghị tiếp tục theo dõi chặt chẽ các diễn biến về kinh tế, lạm phát thế giới tác động đến Việt Nam; kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng tới lạm phát, giá cả, nhất là các mặt hàng xăng dầu, lương thực, thực phẩm… để có các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm bảo đảm nguồn cung, bình ổn giá, nhất là giá các mặt hàng thiết yếu.

Đối với mặt hàng thiết yếu cụ thể, Phó Thủ tướng yêu cầu phải bảo đảm về các mặt hàng lương thực, thực phẩm; nắm bắt dự báo tình hình thế giới, chủ động nguồn cung xăng dầu cho đời sống và sản xuất kinh doanh; đối với vật liệu xây dựng đề nghị Bộ Xây dựng phối hợp cùng Bộ TN&MT, Bộ GTVT và các địa phương đảm bảo nguồn cung với giá cả hợp lý, không để ảnh hưởng tới tiến độ các công trình xây dựng.

Đối với nhóm mặt hàng lương thực, thực phẩm, hiện tại "không có vấn đề gì lớn" nhưng cũng phải thường xuyên quan tâm, có giải pháp để ứng phó với các biến động, bảo đảm giá cả hợp lý.

Đối với một số mặt hàng, dịch vụ như: Giá điện, dịch vụ giáo dục, dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh theo yêu cầu…, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đề nghị các Bộ, ngành nghiên cứu kỹ tình hình thực tế, đánh giá cặn kẽ các yếu tố tác động để đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, điều chỉnh với mức độ và thời điểm phù hợp.