Bộ Tài chính vừa tổng hợp ý kiến các bộ, ngành, địa phương... đóng góp cho dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế).

Góp ý xây dựng dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN), UBND TP Cần Thơ cho rằng đơn vị soạn thảo nên nghiên cứu, mở rộng cơ sở thuế. Tỉnh này đề xuất lãi tiền gửi tiết kiệm chỉ nên miễn thuế thu nhập cá nhân với quy mô tiết kiệm nhỏ.

Theo quy định hiện hành, cá nhân có các khoản lãi tiền gửi nhận được từ các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đang được miễn thuế. Đây là các khoản tiền gửi dưới các hình thức không hoặc có kỳ hạn, gửi tiết kiệm, chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các khoản khác theo nguyên tắc hoàn trả đầy đủ gốc, lãi. Chỉ thu nhập từ lãi tiền gửi của công ty, doanh nghiệp mới bị tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Trong khi đó, UBND tỉnh Ninh Thuận lại kiến nghị tăng danh mục miễn thuế, trong đó miễn thuế cho lãi suất tiền gửi tiết kiệm, trái phiếu Chính phủ và các khoản đầu tư dài hạn nhằm khuyến khích tiết kiệm và phát triển kinh tế.

Phản hồi trước các đề xuất nói trên, Bộ Tài chính cho biết ngân sách Nhà nước định hướng cơ cấu lại để đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững, trong đó mở rộng cơ sở thuế, hạn chế tối đa lồng ghép chính sách xã hội trong các sắc thuế. Cùng với đó, chính sách miễn, giảm, giãn thuế đảm bảo tính trung lập. Việc này được thực hiện theo Nghị quyết 07/2016 của Bộ Chính trị.

Do đó, việc sửa đối tượng miễn giảm cần được nghiên cứu để phù hợp với chủ trương, thực tiễn và xu hướng cải cách thuế trên thế giới.

Dự kiến, Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến về dự án luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) tại kỳ họp cuối năm nay, thông qua tại kỳ họp vào tháng 5/2026.

Trong dự thảo, Bộ Tài chính cũng cũng dẫn kinh nghiệm quốc tế, như Thái Lan đánh thuế lãi tiền gửi ngân hàng, Trung Quốc áp thuế với thu nhập từ lãi suất, còn Hàn Quốc cũng thu thuế TNCN đối với tiền lãi.

Ở chiều ngược lại, một số quốc gia cho phép giảm trừ đối với các khoản lãi vay mua nhà trả góp khi tính thuế TNCN.

Theo Bộ Tài chính, việc sửa đổi đối tượng miễn giảm cần được nghiên cứu để phù hợp với chủ trương, thực tiễn và xu hướng cải cách thuế trên thế giới. Cơ quan này dự kiến nghiên cứu bổ sung các khoản giảm trừ đặc thù, trong đó có lãi vay mua nhà, khi sửa đổi luật thuế.

Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, chuyên gia tài chính ngân hàng nêu quan điểm với báo chí: Trên thế giới đã có nhiều nước áp dụng thuế tài sản, tức là loại tài sản nào có khả năng “đẻ” ra tiền thì đều phải chịu thuế. Do đó, việc đánh thuế đối với lãi suất tiết kiệm hay không thì tùy thuộc vào quan điểm của nhà điều hành thôi chứ không phải là điều gì quá bất thường.

Nhưng nếu đánh thuế thu nhập cá nhân thì mức thuế là bao nhiêu và một khi áp dụng chính sách này với kênh lãi suất tiết kiệm thì cũng cần phải áp dụng với kênh đầu tư sinh lời khác như vàng chẳng hạn. Bởi nếu chỉ đánh thuế với lãi suất tiền gửi tiết kiệm mà không áp dụng với vàng thì có nguy cơ người dân sẽ rút tiền gửi đi mua vàng.

"Như vậy, dù người dân có đầu tư vào đâu cũng phải đóng thuế và đảm bảo sự công bằng. Và nếu vì việc đánh thuế này, mà tiền vào ngân hàng ít đi thì chỉ là tác động trong ngắn hạn, về dài hạn khi thấy mang tiền đi đâu đầu tư và sinh lời cũng đều phải chịu thuế, dần dần người dân sẽ chấp nhận. Hiện Việt Nam mới chỉ thu thuế thu nhập cá nhân đối với kênh đầu tư bất động sản và chứng khoán”, ông Huân nói.

Chia sẻ với phóng viên, chị Ngọc Thuý một khách hàng đang gửi tiền tiết kiệm tại ngân hàng bày tỏ: "Với tôi việc gửi tiết kiệm là một khoản tiền dự phòng sử dụng trong các trường hợp cấp thiết như ốm đau, bệnh tật, việc cấp thiết.... Đây là một trong những cách người lao động có thu nhập thấp quản lý tài chính, tôi cho rằng những người dân phải gửi tiền tiết kiệm đã là một phần giảm thiểu rủi ro cho tài chính cá nhân, nếu đánh thuế tiền gửi tiết kiệm sẽ chẳng ai muốn gửi".

Theo anh Q một nhà đầu tư cho rằng: "Tiền gửi tiết kiệm đối với các nhà đầu tư cũng được coi là một khoản đầu tư ngắn hạn, nhằm giải quyết các vấn đề tài chính ở các kênh khác như: tiêu dùng, chứng khoán, vàng, bất động sản... Thế nhưng đánh thuế với tiền gửi tiết kiệm là bất hợp lý. Vốn dĩ khách hàng gửi tiền tiết kiệm cũng đang là một dòng tiền huy động cho các ngân hàng, với mức lãi suất tiền gửi hiện nay có thể không quá cao, chỉ những khách hàng gửi tiền số tiền ở mức nào đó như từ 1 tỷ đồng trở lên mới được hưởng lãi suất cao. Vậy áp đánh thuế tiền gửi tiền tiết kiệm, khả năng cao tôi sẽ rút đầu tư chuyển vào kênh đầu tư khác, do đây chỉ là kênh đầu tư an toàn không phải kênh đầu tư sinh lời cao"...

Hiện nay có 10 loại thu nhập chịu thuế TNCN gồm: Tiền lương, tiền công, thu nhập từ đầu tư, chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng bất động sản, trúng thưởng, bản quyền, thừa kế, quà tặng.
Luật thuế TNCN hiện hành, theo quy định tại Điều 3 Thông tư 111/2013/TT-BTC (được sửa đổi bởi Thông tư 92/2015/TT-BTC), có 16 khoản thu nhập được miễn thuế thu nhập cá nhân. Trong đó quy định cụ thể: Cá nhân được miễn thuế đối với các khoản thu nhập từ lãi tiền gửi tiết kiệm tại các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Đây là các khoản tiền gửi dưới các hình thức không hoặc có kỳ hạn, gửi tiết kiệm, chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các khoản khác theo nguyên tắc hoàn trả đầy đủ gốc, lãi.
Hiện tại, chỉ thu nhập từ lãi tiền gửi của công ty, doanh nghiệp mới bị tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Theo Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín cho rằng việc đánh thuế tiền gửi ngân hàng nhằm mở rộng cơ sở thuế và đảm bảo công bằng giữa các đối tượng. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, chính sách này chưa thực sự phù hợp và có thể gây nhiều hệ lụy không tốt cho nền kinh tế.

Theo ông Được, việc miễn thuế đối với tiền gửi giúp duy trì dòng vốn dân cư trong hệ thống ngân hàng, tạo điều kiện để nhà nước kiểm soát dòng tiền và triển khai chính sách tiền tệ nhằm điều tiết kinh tế vĩ mô. Nhờ đó, ngân hàng có thể phân bổ nguồn vốn hiệu quả, hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn phục vụ sản xuất và kinh doanh.

“Nếu áp dụng thuế lên tiền gửi, người dân có thể không còn mặn mà gửi tiền vào ngân hàng mà sẽ tìm kiếm các kênh đầu tư khác. Điều này có thể dẫn đến sự dịch chuyển dòng tiền vào các lĩnh vực kém bền vững, thậm chí tiềm ẩn rủi ro như bất động sản, tiền ảo… làm gia tăng nguy cơ lừa đảo và gây bất ổn cho nền kinh tế”, ông Được nhấn mạnh.

Ngoài ra, theo ông Được, để thu hút tiền gửi trong điều kiện bị đánh thuế, các tổ chức tín dụng buộc phải tăng lãi suất huy động, kéo theo lãi suất cho vay cũng tăng. Điều này làm gia tăng chi phí tài chính cho doanh nghiệp, khiến giá thành sản phẩm cao hơn, gây áp lực lạm phát và hạn chế khả năng vay vốn mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Chuyên gia Nguyễn Văn Được nhận định, xét về nguyên tắc chung, việc thu thuế tiền gửi có thể khả thi, nhưng trong bối cảnh hiện nay, điều này chưa thực sự hợp lý. Nếu áp dụng thuế đối với tiền gửi từ 500 triệu đồng trở lên, cần có sự đánh giá kỹ lưỡng, bởi đa phần doanh nghiệp sử dụng vốn để kinh doanh thay vì gửi ngân hàng, trong khi cá nhân gửi tiền chủ yếu để hưởng lãi suất. Việc đánh thuế có thể làm mất cân bằng dòng tiền, thúc đẩy xu hướng đầu tư vào các lĩnh vực ít tạo ra giá trị thực.

“Trước khi đưa ra quyết định, cần thực hiện đánh giá tổng thể về quy mô thị trường tiền gửi, tỷ lệ tiền gửi từ cá nhân và tổ chức. Đồng thời cần xây dựng và hoàn thiện thị trường đầu tư lành mạnh, từ đó xây dựng chính sách phù hợp, đảm bảo ổn định kinh tế và tài chính quốc gia”, ông Được khuyến nghị.

Chuyên gia tài chính Nguyễn Thúy Anh cho rằng, những người chọn kênh đầu tư bằng việc gửi tiết kiệm là những người hướng đến sự đầu tư an toàn, ít rủi ro như bất động sản, chứng khoán. Lựa chọn gửi tiết kiệm vào ngân hàng là kênh đầu tư an toàn nhất chứ không phải kênh đầu tư hấp dẫn nhất. Họ có thể là người cao tuổi hoặc những người có nguồn tiền dôi dư ở mức trung bình và thấp. Do đó, nếu tiền gửi của người dân phải chịu thuế TNCN thì có nguy cơ dòng tiền này sẽ chạy sang những kênh như vàng, USD hay bất động sản…

×