Mới đây, Bộ Công Thương hoàn thiện dự thảo lần 3 Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 72/2025 về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân, gửi Bộ Tư pháp thẩm định, dự kiến trình ban hành trong tháng 9.

Đáng chú ý, đề xuất bổ sung quy định cho phép Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tính các khoản chi phí chưa hạch toán đầy đủ trước đây vào giá điện bình quân, nhằm tạo cơ sở pháp lý thu hồi khoản lỗ của các năm trước.

Bộ đưa ra hai phương án:

Một là cho phép EVN phân bổ chi phí trực tiếp sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp vào giá điện từ báo cáo tài chính kiểm toán năm 2022 trở đi, có thể áp dụng tiếp trong những năm sau.

Hai là chỉ xử lý các chi phí phát sinh từ 2022 đến trước khi nghị định có hiệu lực, không áp dụng cho các năm tiếp theo.

Ngoài ra, dự thảo cũng tính tới việc đưa chênh lệch tỷ giá đánh giá lại và chênh lệch tỷ giá chưa thanh toán của các nhà máy điện vào giá điện, dựa trên báo cáo tài chính kiểm toán minh bạch.

Theo Bộ Công Thương, các phương án này giúp bù đắp kịp thời chi phí, bảo đảm vốn đầu tư Nhà nước tại EVN. Số liệu cho thấy EVN lỗ lũy kế khoảng 50.029 tỷ đồng trong 2022-2023, đến hết 2024 còn 44.792 tỷ đồng.

Cơ quan quản lý nhận định nếu bổ sung quy định mới, giá điện cuối năm cơ bản không biến động lớn, có thể tăng nhẹ 2-5%. Với kịch bản tăng 3% từ tháng 10, CPI cả năm chỉ tăng thêm khoảng 0,03 điểm phần trăm.

Bộ Công Thương khẳng định việc điều hành giá điện sẽ theo lộ trình, tránh “giật cục”, bảo đảm ổn định kinh tế - xã hội và hài hòa lợi ích doanh nghiệp, người dân.

Trước đề xuất này, các cơ quan chức năng và chuyên gia đã có những ý kiến phản hồi.

Phần lớn các ý kiến đều thống nhất rằng khoản lỗ gần 45.000 tỷ đồng là vấn đề hệ trọng, tác động lớn đến chính sách giá điện cũng như quyền lợi của người tiêu dùng. Do đó, việc tính toán và phân bổ cần được làm rõ, minh bạch và có sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý.

Trong góp ý, Bộ Quốc phòng nêu rõ yêu cầu Bộ Công Thương phải xác định cụ thể nguyên nhân dẫn đến khoản lỗ trên, phân định rõ đâu là chi phí liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất và cung ứng điện, đâu là chi phí ngoài hoạt động cốt lõi. Việc này nhằm đảm bảo báo cáo gửi Chính phủ có cơ sở vững chắc, minh bạch và tránh dồn gánh nặng lên giá điện.

Bộ Tài chính cũng có quan điểm tương tự khi nhấn mạnh rằng việc xử lý khoản lỗ lũy kế cần tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc định giá và quy định tại Luật Điện lực 2024. Bộ này đề nghị Bộ Công Thương chỉ đạo EVN tách bạch các khoản lỗ do thực hiện chính sách an sinh xã hội với các khoản lỗ phát sinh từ hoạt động kinh doanh, đồng thời làm rõ nếu có khoản lỗ từ đầu tư ngoài ngành.

Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) cho rằng cần phải xác định rõ cơ quan có thẩm quyền và cơ sở pháp lý để tính toán tổng chi phí đưa vào giá điện. Nếu việc bổ sung chi phí chưa được tính toán trước đây không minh bạch, nguy cơ tạo dư luận trái chiều là rất lớn.

Cùng đó, Hội Bảo vệ người tiêu dùng cho rằng việc đưa chi phí từ năm 2022 tính thêm vào giá bán cho người sử dụng điện từ năm 2025 trở đi cần nghiên cứu cho phù hợp với nguyên tắc của Nghị định 72 đang có hiệu lực là EVN công bố công khai chi phí, cũng như nghiên cứu tác động đến người tiêu dùng, doanh nghiệp sử dụng điện.

Theo Bộ Công thương, nhờ điều kiện thủy văn thuận lợi trong 7 tháng đầu năm, kết quả kinh doanh của EVN khả quan hơn so với dự báo.

Vì vậy, nếu được phép tính khoản lỗ vào giá điện, mặt bằng giá đến cuối năm gần như giữ nguyên, hoặc chỉ tăng nhẹ 2-5%. Trong kịch bản giá điện tăng 3% từ tháng 10, chỉ số CPI cả năm dự kiến chỉ tăng thêm khoảng 0,03 điểm phần trăm.

Bộ Công thương cho biết, việc điều chỉnh giá sẽ thực hiện theo lộ trình, tránh biến động đột ngột, nhằm duy trì ổn định kinh tế - xã hội và hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và người dân.

Báo cáo kiểm tra chi phí sản xuất - kinh doanh điện năm 2023 của bộ cho thấy, tổng chi phí của EVN hơn 528.600 tỷ đồng, tương đương 2.088,9 đồng/kWh, tăng 2,79% so với 2022. Con số này đã được loại trừ các khoản thu từ thanh lý tài sản, nhượng bán vật tư và cho thuê hạ tầng.

Trong năm 2023, giá bán lẻ điện đã được điều chỉnh hai lần, với mức tăng 3% vào tháng 5 và 4,5% vào tháng 11, nâng giá bình quân lên 1.920,3 đồng và 2.006,79 đồng/kWh (chưa bao gồm VAT). Tuy vậy, EVN vẫn chịu lỗ khoảng 82,1-168,6 đồng mỗi kWh bán ra.

Theo báo cáo của EVN, lỗ lũy kế khiến vốn Nhà nước tại tập đoàn bị giảm, không bảo toàn được dòng vốn đầu tư. EVN kiến nghị khoản lỗ này cần được tính vào giá điện để bù đắp kịp thời, qua đó duy trì nguồn lực đầu tư cho các dự án trọng điểm như điện hạt nhân Ninh Thuận, cụm Quảng Trạch, điện gió ngoài khơi và nhiều nguồn điện khác, đảm bảo cung ứng cho những năm tới.

Việc đề xuất sửa nghị định để phân bổ những chi phí chưa được tính đúng, tính đủ vào giá điện, Bộ Công thương giải thích, năm 2022, mặc dù giá than nhập khẩu – đầu vào quan trọng cho sản xuất điện tăng mạnh do xung đột Nga - Ukraine, song giá điện vẫn được giữ nguyên để giảm tác động tới người dân và doanh nghiệp trong bối cảnh hậu Covid-19.

Sang năm 2023, giá điện có điều chỉnh nhưng ở mức thấp, chưa đủ bù đắp chi phí phát sinh, khiến khoản lỗ tiếp tục gia tăng.

Bộ Công thương khẳng định cần thiết phải sửa đổi Nghị định 72 để hoàn thiện cơ chế điều hành giá điện, tạo hành lang pháp lý cho việc phân bổ và xử lý các khoản chi phí chưa được bù đắp.

×