Điều chỉnh biểu thuế thu nhập cá nhân; thu thuế 0,1% chuyển nhượng vàng miếng

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) gồm 4 chương, 29 điều, quy định về người nộp thuế, thu nhập chịu thuế, thu nhập được miễn thuế, giảm thuế và căn cứ tính thuế TNCN.

Một số nội dung đáng chú ý như dự thảo Luật đã sửa đổi quy định về thuế TNCN đối với cá nhân kinh doanh. Cụ thể, về mức doanh thu không phải chịu thuế, sửa đổi quy định mức doanh thu không phải nộp thuế TNCN là 200 triệu đồng/năm để đảm bảo đồng bộ với quy định tại Luật Thuế giá trị gia tăng vừa được Quốc hội ban hành. Đồng thời, giao Chính phủ điều chỉnh mức để phù hợp với việc quản lý thuế đối với cá nhân kinh doanh.

Dự thảo Luật bổ sung phương thức tính thuế trên thu nhập đối với thu nhập từ kinh doanh của cá nhân cư trú như sau: Thuế đối với cá nhân kinh doanh có doanh thu năm trên 3 tỷ đồng đến 50 tỷ đồng được xác định bằng thu nhập tính thuế nhân với thuế suất 17%; đối với cá nhân kinh doanh có doanh thu năm trên 50 tỷ đồng thì áp dụng thuế suất 20%. Thu nhập tính thuế được xác định bằng doanh thu của hàng hóa, dịch vụ bán ra trừ (-) chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh trong kỳ tính thuế.

Về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, ngày 17/10/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã thông qua Nghị quyết của UBTVQH về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế TNCN. 

Theo đó, điều chỉnh mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng, điều chỉnh mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng và mức giảm trừ gia cảnh mới sẽ được thực hiện kể từ khi Nghị quyết có hiệu lực thi hành và áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026, theo đó, cá nhân sẽ được khấu trừ theo mức giảm trừ gia cảnh mới ngay từ tháng 1/2026.

Nhằm đẩy mạnh chủ trương phân cấp, phân quyền và đảm bảo linh hoạt, phù hợp với thực tế điều hành của Chính phủ, dự thảo Luật giao Chính phủ căn cứ biến động của giá cả, thu nhập để điều chỉnh mức giảm trừ này.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng cho biết, dự thảo đã điều chỉnh Biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công theo hướng giảm số bậc thuế từ 7 bậc thành 5 bậc và nới rộng khoảng cách giữa các bậc.

Trong quá trình xây dựng dự án Luật, tại hồ sơ gửi lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, các đoàn Đại biểu Quốc hội và các tổ chức, cá nhân liên quan, cơ quan soạn thảo dự kiến 2 phương án về Biểu thuế.

Phương án 1: Sửa đổi Biểu thuế còn 5 bậc với khoảng cách giữa các bậc lần lượt là 10, 20, 20, 30 triệu đồng, 5 bậc tương ứng với các mức thuế suất là 5%, 15%, 25%, 30%, 35% và bậc thuế suất cuối cùng là 35% áp dụng đối với phần thu nhập tính thuế trên 80 triệu đồng/tháng.

Theo tính toán cùng với việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh mới, phương án điều chỉnh Biểu thuế này giảm thu khoảng 26.400 tỷ đồng/năm.

Phương án 2: Sửa đổi Biểu thuế còn 5 bậc với khoảng cách giữa các bậc tăng dần đều 10, 20, 30, 40 triệu đồng và các mức thuế suất tương tự Phương án 1 là 5%, 15%, 25%, 30%, 35%, bậc thuế suất cuối cùng là 35% áp dụng đối với phần thu nhập tính thuế trên 100 triệu đồng/tháng.

Theo tính toán cùng với việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh mới, phương án điều chỉnh Biểu thuế này giảm thu khoảng 27.400 tỷ đồng/năm.

Qua tổng hợp các ý kiến tham gia, đa số ý kiến đồng tình theo Phương án 2 và Chính phủ đã trình Quốc hội theo Phương án 2 nêu trên. Theo Phương án này thì đa số các bậc thuế mức huy động đều giảm so với hiện hành.

Tuy nhiên, trên cơ sở ý kiến thẩm tra, ý kiến thảo luận tại Tổ và Hội trường của các đại biểu Quốc hội, Chính phủ sẽ nghiên cứu tổng thể và có bổ sung đánh giá kỹ lưỡng để đảm bảo hợp lý, báo cáo Quốc hội xem xét.

Đề xuất thu thuế 0,1% đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng

Đối với các giao dịch vàng miếng, theo quy định của pháp luật về kinh doanh vàng và pháp luật về đầu tư thì hoạt động kinh doanh vàng miếng là hoạt động kinh doanh có điều kiện, chỉ có doanh nghiệp, tổ chức tín dụng được Ngân hàng Nhà nước cấp giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng mới được phép kinh doanh vàng miếng; hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng không có giấy phép là hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng. 

Vì vậy, cá nhân không được phép kinh doanh vàng miếng, việc mua bán vàng miếng của cá nhân mà có thu nhập được xác định là thu nhập khác (không phải thu nhập từ kinh doanh).

Dự thảo Luật đề xuất thu thuế 0,1% đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng để nâng cao tính minh bạch của thị trường, hạn chế đầu cơ và giao Chính phủ quy định cụ thể ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế, thời điểm áp dụng và điều chỉnh thuế suất cho phù hợp với lộ trình quản lý thị trường vàng.

Cần xây dựng các quy định đảm bảo công bằng giữa các nhóm thu nhập

Trình bày Báo cáo Thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế và Tài chính, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc thoả đáng việc áp thuế đối với chuyển nhượng vàng miếng để tránh bất cập cho người dân có hoạt động chuyển nhượng vàng không vì mục đích đầu cơ, kinh doanh.

Về thuế TNCN đối với thu nhập từ kinh doanh (Điều 7), dự thảo Luật bổ sung quy định về mức doanh thu của cá nhân kinh doanh không phải chịu thuế TNCN (từ 200 triệu đồng/năm trở xuống, tương tự như quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng).

Tuy nhiên, mức ngưỡng doanh thu không chịu thuế này là quá thấp so với thực tiễn kinh doanh và không bảo đảm sự công bằng khi so sánh với mức thu nhập của người làm công ăn lương được giảm trừ gia cảnh. 

Đề nghị Cơ quan soạn thảo tính toán, điều chỉnh nâng mức doanh thu của cá nhân kinh doanh không phải chịu thuế để bình đẳng và phù hợp hơn với mức giảm trừ gia cảnh (theo đó, có thể đồng thời điều chỉnh cả mức ngưỡng này của Luật Thuế giá trị gia tăng). 

Ngoài ra, mức ngưỡng doanh thu này liên quan trực tiếp đến quyền lợi và nghĩa vụ của người nộp thuế, cần được quy định trong Luật để bảo đảm thẩm quyền của Quốc hội và sự rõ ràng, minh bạch cho người nộp thuế, do đó đề nghị bỏ quy định tại khoản 4 Điều 7 dự thảo Luật.

Dự thảo Luật đã quy định cụ thể mức ngưỡng doanh thu (3 tỷ) làm cơ sở áp dụng phương pháp tính thuế theo tỉ lệ % trên doanh thu. Tuy nhiên, các mức thuế suất theo tỉ lệ % vẫn đang được giữ như hiện hành. Việc chuyển từ cơ chế khoán sang áp dụng kê khai doanh thu theo hoá đơn sẽ dẫn đến thay đổi về mức doanh thu của các hộ/cá nhân kinh doanh dân sinh (về cơ bản sẽ tăng cao hơn so với các mức khoán mà các hộ/cá nhân đang áp dụng hiện nay). 

Theo đó, sẽ tăng nghĩa vụ thuế TNCN đối với nhiều hộ, cá nhân kinh doanh, trong khi phần lớn các đối tượng nộp thuế khác, như cá nhân làm công ăn lương, người có thu nhập cao trong lĩnh vực khoa học công nghệ,… được giảm đáng kể về nghĩa vụ thuế TNCN. 

Đề nghị Cơ quan soạn thảo bổ sung số liệu đánh giá tác động cụ thể đối với ngân sách, nhất là về sự thay đổi trong gánh nặng thuế đối với các cá nhân kinh doanh dân sinh. Trong trường hợp cần thiết (nếu sự thay đổi về doanh thu theo kê khai so với các mức khoán đang thực hiện là quá lớn), đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc phương án điều chỉnh lại các mức thuế suất để bảo đảm gánh nặng về thuế đối với đại đa số các cá nhân kinh doanh không bị ảnh hưởng quá lớn, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW và mục tiêu cải thiện đời sống cho người dân của Đảng và Nhà nước...

×