Bộ Tài chính vừa công bố dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định số 126/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế gồm 03 nội dung: (1) nội dung về thuế TNCN đối với cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán...; (2) nội dung sửa đổi, bổ sung quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; (3) nội dung về cắt giảm thủ tục hành chính.

Trong đó, về thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với trường hợp cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán, cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi thời điểm khấu trừ thuế, khai thuế, nộp thuế TNCN là tại thời điểm doanh nghiệp chi trả cổ tức/thưởng bằng chứng khoán.

Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định 126 quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính cho rằng cần quy định rõ thời điểm khấu trừ, kê khai thuế với thu nhập từ cổ tức, thưởng bằng chứng khoán để hạn chế lợi dụng chính sách, kéo dài thời gian thực hiện nghĩa vụ thuế.

Cơ quan soạn thảo đề xuất thuế thu nhập cá nhân phải được khấu trừ, kê khai và nộp ngay tại thời điểm nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán, thay vì đợi đến khi bán chứng khoán. Tổ chức phát hành có trách nhiệm khấu trừ, nộp thay thuế cho cá nhân.

Thực tế, cổ tức, lợi tức đang được chi trả bằng nhiều hình thức như tiền mặt, chứng khoán, hoặc ghi tăng vốn góp. Trong đó, cổ tức bằng tiền mặt được tổ chức chi trả khấu trừ, kê khai nộp thuế cho cá nhân và đã áp dụng hiệu quả, thông suốt trong thời gian qua.

Tuy nhiên, đối với khoản thu nhập từ cổ tức, thưởng trả bằng chứng khoán, nhà đầu tư chỉ phải nộp thuế khi bán, chuyển nhượng cổ phiếu đó, không phải thực hiện ngay thời điểm nhận cổ tức.

Bộ Tài chính cho rằng quy định này gây bất cập, chủ yếu do nhiều cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán không có nhu cầu chuyển nhượng cổ phiếu hoặc vốn trong thời gian dài. Điều này giúp nhà đầu tư (đặc biệt là cổ đông lớn, cổ đông chiến lược) không phải kê khai, nộp thuế ngay tại thời điểm có thu nhập, trong khi tài sản, thu nhập không ngừng tăng lên.

Luật Doanh nghiệp cũng quy định cổ tức là khoản lợi nhuận ròng được chi trả bằng tiền mặt, bằng cổ phần của công ty hoặc bằng tài sản khác quy định tại điều lệ công ty. Cá nhân được chia cổ tức bằng tiền mặt hay cổ tức bằng chứng khoán đều cùng từ nguồn lợi nhuận của doanh nghiệp tạo ra.

Do đó, theo Bộ Tài chính, khi cá nhân nhận được cổ tức (không phân biệt là tiền mặt hay chứng khoán) là đã xác định nhận thu nhập (không phải đợi đến khi chuyển nhượng chứng khoán - phát sinh dòng tiền).

Tại thời điểm cá nhân được chi trả cổ tức bằng chứng khoán, cá nhân đã phát sinh thu nhập từ đầu tư vốn. Và theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân, khoản thu nhập này phải được kê khai, nộp thuế ngay.

"Không đợi đến khi chuyển nhượng chứng khoán cùng loại mới kê khai nộp thuế thu nhập cá nhân cho khoản thu nhập này", Bộ Tài chính nêu rõ.

Đồng thời tổ chức trả thu nhập sẽ thực hiện khấu trừ thuế thu nhập cá nhân tại thời điểm doanh nghiệp trả cổ tức, thưởng, theo thông báo gửi cổ đông trước đó.

Bộ Tài chính cũng bổ sung cách xác định số thuế thu nhập cá nhân phải khấu trừ. Theo đó số thuế thu nhập cá nhân khấu trừ được xác định bằng giá trị cổ tức, lợi tức, thưởng nhân với thuế suất thu nhập cá nhân từ đầu tư vốn (5%).

Trên cơ sở khai thác số liệu giai đoạn 2016-2024 từ cơ quan thuế về tình hình kê khai, nộp thuế TNCN đối với thu nhập từ đầu tư vốn và số liệu do Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) cung cấp về tình hình trả cổ tức bằng cổ phiếu, trả thưởng bằng cổ phiếu, Bộ Tài chính chỉ ra số thuế TNCN đã kê khai từ đầu tư vốn (gồm 5 khoản: thu nhập trả cổ tức, lợi tức bằng tiền mặt; cổ tức bằng chứng khoán; thưởng cho cổ đông hiện hữu bằng chứng khoán; lợi tức ghi tăng vốn; thu nhập đầu tư vốn từ nước ngoài) là 51.965 tỷ đồng.

Trong đó, số thuế TNCN thu từ 2 khoản thu nhập là cổ tức trả bằng chứng khoán và trả thưởng cho cổ đông hiện hữu bằng chứng khoán khoảng 1.318 tỷ đồng.

Cùng giai đoạn trên, cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán, cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán là 34,84 tỷ cổ phiếu. Nếu số lượng cổ phiếu này chuyển nhượng toàn bộ và giá cổ phiếu tính theo mệnh giá (10.000₫), thuế suất 5% thì số thuế TNCN tạm ước phải kê khai, nộp thuế khoảng 17.420 tỷ đồng.

Như vậy, số thuế TNCN từ thu nhập của cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán, cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán đã kê khai chỉ chiếm khoảng 8% so với ước dự tính.

Tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy một số nước như Thái Lan, Ấn Độ quy định thời điểm tính thuế là thời điểm chi trả cổ tức và tổ chức phát hành cổ phiếu trả thay cổ tức có nghĩa vụ khấu trừ thuế theo thuế suất cổ tức bằng cổ phiếu (Thái Lan áp dụng thuế suất 10%, Ấn Độ áp dụng thuế suất 10% đối với phần thu nhập vượt quá mức Rs5,000).

Vì vậy, dự thảo Nghị định chỉ ra rằng để hạn chế việc lợi dụng chính sách và kéo dài thời gian thực hiện nghĩa vụ khai và nộp thuế TNCN thì cần phải quy định rõ thời điểm khấu trừ đối với thu nhập từ cổ tức trả bằng chứng khoán, thu nhập từ trả thưởng bằng chứng khoán cho cổ đông hiện hữu, thu nhập từ phần vốn được ghi nhận tăng thêm do lợi tức ghi tăng vốn. Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi thời điểm khai thuế TNCN ngay tại thời điểm doanh nghiệp chi trả trả cổ tức bằng cổ phiếu hoặc thưởng bằng cổ phiếu.

×