Tương lai xe điện tự lái của Tesla bị đe dọa bởi các 'ông lớn' Trung Quốc

Các hãng xe điện Trung Quốc, dẫn đầu bởi BYD, vượt mặt Tesla trong cuộc đua xe tự lái

Các hãng sản xuất xe điện Trung Quốc, đứng đầu là BYD, đã vượt qua Tesla trong cuộc cạnh tranh tạo ra các dòng xe điện giá rẻ. Giờ đây, chính những đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ ấy lại đang bứt phá trong cuộc đua toàn cầu nhằm phát triển xe tự lái.

Đầu năm nay, BYD đã làm chao đảo thị trường xe điện thông minh tại Trung Quốc khi tung ra gói hỗ trợ lái “Con Mắt Thần” (God’s Eye) hoàn toàn miễn phí – một động thái phá giá công nghệ mà Tesla đang bán với giá gần 9.000 USD tại Trung Quốc.

“Với God’s Eye, chiến lược của Tesla bắt đầu rạn nứt,” là nhận định của nhà đầu tư Taylor Ogan - một người Mỹ từng sở hữu nhiều xe Tesla và đã trải nghiệm xe BYD trang bị God’s Eye tại Thâm Quyến. Ogan cho rằng công nghệ này thậm chí còn vượt trội hơn gói “Tự lái hoàn toàn” (FSD) của Tesla.

Không chỉ có BYD (mã cổ phiếu 002594.SZ), nhiều công ty công nghệ và ô tô Trung Quốc khác cũng đang cung cấp các mẫu xe điện giá rẻ với công nghệ tương tự FSD với chi phí cực kỳ thấp. Ví dụ, Leapmotor và Xpeng đã tung ra các mẫu xe giá chỉ khoảng 20.000 USD nhưng có khả năng tự lái trên cả đường cao tốc lẫn trong đô thị. Hàng loạt công ty Trung Quốc đang chạy đua phát triển công nghệ này, với sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính phủ Trung Quốc.

Các công ty chuyên tháo rời và đánh giá ô tô cho các nhà sản xuất cho hay, chi phí phần cứng hỗ trợ lái của BYD thấp hơn nhiều so với Tesla. So sánh cho thấy BYD có thể mua linh kiện và lắp ráp hệ thống sử dụng cả radar và lidar với mức chi phí tương đương hệ thống FSD của Tesla – vốn không dùng các cảm biến này mà chỉ dựa vào camera và trí tuệ nhân tạo. Điều này đặt dấu hỏi lớn về chiến lược công nghệ “khác người” của Tesla, vốn được thiết kế để tiết kiệm chi phí bằng cách loại bỏ các cảm biến.

Sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các nhà sản xuất xe điện thông minh Trung Quốc đang trở thành thách thức lớn đối với Elon Musk, CEO Tesla, trong bối cảnh ông đang tái tập trung vào đế chế kinh doanh sau thời gian làm cố vấn cho chính quyền Trump và khi doanh số Tesla toàn cầu đang sụt giảm.

Thách thức càng trở nên rõ rệt khi Tesla chuẩn bị triển khai chương trình thử nghiệm taxi tự lái (robotaxi) tại “đại bản doanh” Austin, bang Texas, với khoảng 10–20 xe. Động thái này đánh dấu bước đi quyết định sau một thập kỷ những lời hứa chưa được thực hiện từ Musk về xe Tesla tự lái.

Cạnh tranh khốc liệt

Tesla từ chối bình luận khi được hỏi về sự cạnh tranh từ các đối thủ Trung Quốc. Trước đây, Musk từng thừa nhận rằng các hãng xe Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh khốc liệt nhất thế giới”.

Chính sự cạnh tranh này cũng là một phần lý do khiến Tesla năm ngoái thay đổi chiến lược, từ bỏ kế hoạch sản xuất dòng xe điện hoàn toàn mới có giá khoảng 25.000 USD. Thay vào đó, Musk đặt cược tương lai Tesla vào robotaxi – mảng mà ông tin sẽ chi phối phần lớn giá trị thị trường chứng khoán gần 1.000 tỷ USD của công ty.

Nhưng giờ đây, Tesla lại phải đối đầu chính những đối thủ Trung Quốc từng khiến họ thất bại trong phân khúc xe giá rẻ – lần này là ở mảng công nghệ tự lái. Không chỉ vậy, các tập đoàn công nghệ như Huawei – hãng smartphone hàng đầu Trung Quốc, cũng đang cung cấp công nghệ tự lái cho nhiều nhà sản xuất ô tô lớn trong nước.

Ngay cả khi chưa đạt đến khả năng tự lái hoàn toàn, các hệ thống hỗ trợ lái hiện nay đã trở thành lợi thế cạnh tranh quan trọng tại Trung Quốc – thị trường ô tô lớn nhất thế giới, nơi doanh số Tesla đang sụt giảm trong bối cảnh cuộc chiến giảm giá giữa hàng chục thương hiệu xe điện nội địa vẫn chưa có hồi kết.

Tesla còn gặp bất lợi do quy định của Trung Quốc cấm sử dụng dữ liệu thu thập từ xe Tesla tại Trung Quốc để huấn luyện trí tuệ nhân tạo cho hệ thống FSD. Dù Tesla đang đàm phán với chính phủ Trung Quốc để được phép chuyển dữ liệu về Mỹ phân tích, đến nay họ vẫn chưa thành công.

Trong khi đó, các đối thủ Trung Quốc lại được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp và chính sách hỗ trợ công nghệ hỗ trợ lái tiên tiến từ Bắc Kinh. Lợi thế của họ còn đến từ một yếu tố cốt lõi khác: sự cạnh tranh khốc liệt trong ngành xe điện thông minh suốt thập kỷ qua. Điều đó không chỉ thúc đẩy quy mô sản xuất mà còn khiến các công ty sẵn sàng hy sinh một phần lợi nhuận để nhanh chóng mở rộng công nghệ mới, từ đó giúp hạ giá thành sản xuất đáng kể.

Huawei là một trong số nhiều công ty Trung Quốc – bao gồm cả các hãng xe như Zeekr, Changan và Xpeng – đã trình diễn những bước tiến trong công nghệ xe tự lái tại Triển lãm ô tô Thượng Hải hồi tháng 4. Tuy nhiên, cũng tại thời điểm đó, chính quyền Bắc Kinh đã công bố siết chặt việc sử dụng các cụm từ như “xe thông minh” hay “lái xe trí tuệ” trong hoạt động tiếp thị, sau vụ tai nạn chết người liên quan đến công nghệ hỗ trợ lái trên một mẫu xe của Xiaomi.

Huawei cho biết họ sẵn sàng tuân thủ quy trình chứng nhận mới đang được các cơ quan quản lý Trung Quốc xây dựng để đánh giá hệ thống lái cấp độ 3 – tức những hệ thống đủ tiên tiến để cho phép tài xế rời mắt khỏi đường đi, tay rời vô lăng, trừ khi xe yêu cầu tiếp quản. Zeekr – thương hiệu xe sang thuộc tập đoàn Geely – cũng cho biết họ sắp bán ra thị trường các mẫu xe được trang bị công nghệ lái cấp độ 3.

Trong khi đó, Tesla vẫn chưa tung ra phiên bản FSD “không cần giám sát” như vậy, vì công nghệ hiện tại của họ vẫn cần được huấn luyện thêm để đảm bảo khả năng vận hành an toàn mà không cần người lái phải giữ tay trên vô lăng hay mắt nhìn đường.

"Con mắt thần" giá rẻ

Các hãng xe điện Trung Quốc đang tăng tốc phát triển hệ thống hỗ trợ lái trong một thị trường nơi người tiêu dùng đòi hỏi công nghệ này nhanh hơn so với các khu vực khác trên thế giới, theo các chuyên gia phân tích.

Khả năng của họ trong việc phát triển công nghệ này với chi phí thấp hơn đang trở thành mối đe dọa lớn nhất đối với mô hình kinh doanh mới dựa vào xe tự lái của Tesla.

Khách hàng của BYD có thể sở hữu phiên bản hệ thống God’s Eye – tương đương với gói Tự lái hoàn toàn (FSD) của Tesla – như một tính năng tiêu chuẩn trên những mẫu xe có giá khoảng 30.000 USD. Trong khi đó, mẫu xe Tesla rẻ nhất tại Trung Quốc có tích hợp FSD là Model 3, được bán với giá khoảng 41.500 USD.

Theo phân tích của công ty A2MAC1 có trụ sở tại Paris – chuyên tháo rời xe và đánh giá linh kiện – phiên bản tầm trung của God’s Eye (gần giống nhất với FSD của Tesla) sử dụng chip xử lý của Nvidia, thu thập dữ liệu từ 12 camera, 5 radar, 12 cảm biến siêu âm và 1 cảm biến lidar. Tổng chi phí hệ thống này là khoảng 2.105 USD. Trong khi đó, hệ thống FSD của Tesla – chỉ sử dụng camera, không có cảm biến – được ước tính có chi phí khoảng 2.360 USD, gồm 2 chip trí tuệ nhân tạo.
A2MAC1 ước tính, các loại camera, radar và cảm biến siêu âm tại Trung Quốc rẻ hơn khoảng 40% so với các thiết bị tương đương ở châu Âu và Mỹ. Cảm biến lidar cũng rẻ hơn khoảng 20%.
Giá cảm biến giảm mạnh là nhờ làn sóng xe điện bùng nổ tại Trung Quốc, tạo ra lợi thế quy mô, theo kỹ sư Elena Zhelondz của A2MAC1. Bà cũng cho biết sự cạnh tranh khốc liệt khiến các nhà sản xuất và cung ứng phải chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn để đẩy nhanh tốc độ thâm nhập thị trường công nghệ hỗ trợ lái.

Chris McNally – Trưởng bộ phận nghiên cứu ô tô và di chuyển toàn cầu của công ty tư vấn Evercore – cho rằng dù biên lợi nhuận gộp 22% của BYD có thể sẽ giảm khi cung cấp miễn phí hệ thống God’s Eye, nhưng đổi lại hãng sẽ hưởng lợi lớn từ việc gia tăng doanh số.

Càng nhiều xe, càng nhiều dữ liệu, càng thông minh

Nếu tụt lại phía sau các thương hiệu Trung Quốc về công nghệ hỗ trợ lái, Tesla sẽ càng thêm khó khăn tại Trung Quốc – nơi họ đang dần đánh mất thị phần vào tay các đối thủ như BYD, hãng đang bán cả mẫu xe điện cơ bản với giá dưới 10.000 USD.

Quy mô ngày càng lớn của BYD và các hãng khác cũng mang lại lợi thế công nghệ đáng kể: việc chạy nhiều hơn trên đường giúp hệ thống AI học nhanh và chính xác hơn, từ đó hoàn thiện khả năng tự lái.

McNally của Evercore nhận định “BYD có lợi thế rõ rệt và liên tục trong việc dẫn đầu thị phần và thu thập dữ liệu thực tế từ đường phố để cải thiện God’s Eye.” Ông cho rằng lợi thế này sẽ càng gia tăng khi BYD cung cấp God’s Eye miễn phí, từ đó thúc đẩy doanh số.

Quy mô khổng lồ của BYD cũng giúp hãng đàm phán với các nhà cung ứng tốt hơn. Hồi tháng 11, một giám đốc phụ trách mảng xe du lịch của BYD đã gửi thư đến các nhà cung cấp, nhấn mạnh rằng BYD đã bán được 4,2 triệu xe trong năm ngoái – hơn gấp đôi số lượng xe Tesla bán ra – nhờ “đổi mới công nghệ, hiệu ứng quy mô và chuỗi cung ứng chi phí thấp.”

Vị giám đốc này dự báo năm mới sẽ tiếp tục tăng trưởng nhưng đồng thời cạnh tranh sẽ khốc liệt hơn. Dù không nhắc trực tiếp đến God’s Eye, ông kết thúc bức thư bằng yêu cầu tất cả các nhà cung ứng phải cắt giảm đồng loạt 10% giá của tất cả linh kiện và hệ thống kể từ ngày 1 tháng 1 – gọi năm mới là “vòng loại trực tiếp cuối cùng”.