Thứ bảy 31/05/2025 20:15
Việc chuẩn bị mâm cơm cúng tất niên, cúng giao thừa sao cho thật chỉnh chu chính là cách để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính của mình đối với ông bà, tổ tiên và thần linh. Tuy nhiên, mỗi miền Việt Nam lại có những phong tục, nghi lễ đặc trưng.
 |
| Cúng tất niên và cúng giao thừa là một nghi thức quan trọng trong dịp Tết cổ truyền |
Theo phong tục của người Việt Nam, vào ngày 30 tháng Chạp (nếu là năm đủ) hoặc 29 tháng Chạp (nếu là năm thiếu) các gia đình thường chuẩn bị 2 mâm cúng, một mâm cúng tất niên và một mâm khác cho cúng giao thừa, với ý nghĩa chính là mời thần linh, gia tiên về ăn Tết cùng gia đình.
Cúng tất niên và cúng giao thừa là một nghi thức Tết quan trọng diễn ra vào ngày cuối năm âm lịch, cũng có thể được xem như một bữa tổng kết năm cũ để bước sang năm mới và hướng đến những điều tốt đẹp hơn. Ngày nay, để giản tiện, các gia đình có thể gộp chung lễ cúng tất niên với lễ cúng gia đình.
Nói về nguồn gốc, nhà văn hoá Nguyễn Xuân Hoa, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế cho rằng, lễ cúng tất niên gắn liền với Tết Nguyên đán, tuy rất khó xác định niên đại bắt đầu của Tết Nguyên đán, nhưng có thể suy rằng do ảnh hưởng của văn hoá Trung Hoa thời cổ đại (tức hàng nghìn năm trước), người Việt Nam đã áp dụng lịch âm (lịch trăng), từ đó mới bắt đầu xuất hiện phong tục Tết Nguyên đán.
 |
| Nguồn gốc tục cúng tất niên, cúng giao thừa khó thể xác định, chỉ dự đoán đã có từ rất lâu |
Lễ cúng giao thừa cũng có từ lâu đời. Theo tục lệ dân gian, lễ cúng giao thừa nên được tiến hành vào khoảng từ 23 giờ 10 phút đến 0 giờ 40 phút của ngày hôm sau. Quãng thời gian này bao gồm một giờ của năm trước và một giờ của năm sau. Lễ cúng giao thừa ngoài trời được tiến hành trước, sau đó mới đến lễ cúng giao thừa trong nhà.
Trong cuốn “Đất lề quê thói” của tác giả Nhất Thanh, vào thời khắc giao thừa, người ta làm lễ trừ tịch tiễn vị thần năm cũ, đón vị thần năm mới, cũ giao lại công việc, mới tiếp nhận. Niềm tin này bắt nguồn từ xa xưa, mỗi năm có một vị thần Hành khiển coi việc nhân gian, mỗi vị có tên riêng với vương hiệu, và cũng gọi là Đương niên chi thần, mỗi vị hành khiển có một vị phụ tá là phán quan. Có 12 vị Hành khiển luân phiên kể từ năm Tý đến năm Hợi. Lễ trừ tịch tiễn và đón các vị Hành khiển Phán quân của năm cũ năm mới, đồng thời cầu cúng cả Bản cảnh Thành hoàng và Thổ địa Thần kỳ.
 |
| Lễ cúng tất niên là dịp gia đình sum vầy |
Lễ cúng tất niên, cúng giao thừa là một nét văn hoá Á Đông đặc trưng của người Việt Nam từ bao đời nay. Nét phong tục này khó thể xoá nhoà dù cho cuộc sống xã hội có nhiều thay đổi, văn hoá nước ngoài ngày càng ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống người Việt hiện đại.
Người dân vẫn rất xem trọng ngày chuyển giao năm cũ và năm mới bởi đây là dịp con cháu làm lễ cúng để bày tỏ lòng nhớ ông bà, tổ tiên và cảm tạ trời đất. Để chuẩn bị cho lễ cúng, người dân dọn dẹp nhà cửa, sân vườn cho tươm tất, chăm chút lau dọn bàn thờ gia tiên để rước ông bà vào dịp Tết. Họ tin rằng, nếu bày tỏ lòng thành kính, họ sẽ nhận được nhiều điều tốt lành trong năm mới.
Lễ cúng tất niên còn là dịp các thành viên trong gia đình tụ họp, ngồi lại với nhau sau một năm làm việc vất vả, cùng nhìn lại năm cũ đã qua và hướng về một năm mới tốt đẹp hơn. Ngoài ra, tùy vào phong tục tập quán ở mỗi vùng, gia chủ mời thêm bạn bè và người thân đến dự bữa cỗ tất niên cùng gia đình, cùng nhau chờ đến khoảnh khắc giao thừa.
 |
| Mâm cỗ cúng đêm giao thừa thịnh soạn hơn ngày thường |
Mâm cỗ cúng ngày cuối năm được làm thịnh soạn hơn ngày thường. Mâm ngũ quả dành cúng gia tiên nên chọn các loại hoa quả thông dụng, ăn được, đẹp mắt và phải là hoa quả vừa đủ chín có thể ăn được. Hoa quả xanh, hoa quả giả (bằng nhựa) không được dùng cúng gia tiên. Hoa bày trên bàn thờ cũng vậy, nên là hoa tươi chứ không dùng hoa giả, hoa nhựa.
Đáng nói, tuỳ từng vùng miền, mâm cúng có đặc trưng riêng; tuỳ từng gia đình, mâm cúng được bày trí một khác. Nếu như mâm cúng miền Bắc hay có canh móng giò hầm măng, miến lòng gà, xôi, bánh chưng, nem, giò lụa, giò xào...; miền Trung hay có bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua...; thì miền Nam hay có bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, nem, chả giò...
 |
| Hoa quả sử dụng thường phải là hoa quả tươi |
Nhiều ý kiến cho rằng mâm cơm cúng tất niên miền Bắc được xem là phiên bản nguyên vẹn nhất theo tập tục cũ, với những món ăn truyền thống mang đậm vị xưa của người Á Đông. Quan niệm phổ biến nhất của người Bắc là mâm cúng tất niên thường có 4 bát 4 đĩa được bày trên mâm.
Mâm cơm cúng tất niên miền Bắc theo kiểu mặn thường có các món ăn như: bánh chưng, giò các loại (giò lụa, giò xào, giò bò), gà luộc, thịt đông, nem rán, canh măng, chè kho. Ngoài những món ăn quen thuộc, các gia đình miền Bắc còn có thể chuẩn bị thêm dưa hành muối, nộm đu đủ thịt bò khô hoặc nộm su hào, các món xào thập cẩm (su hào, mộc nhĩ, miến, lòng gà) và canh miến để bữa cơm đỡ ngán.
Mâm cơm cúng tất niên miền Bắc theo kiểu chay gồm các món như: Bánh chưng chay, chè kho (chè con ong), cơm, đậu rán, giò chay, canh củ quả chay hoặc canh măng chay, nộm đu đủ, xôi đậu xanh.
Tùy vào điều kiện của mỗi gia đình và khẩu vị từng người mà các món ăn sẽ được thêm, bớt, gia giảm một số nguyên liệu và gia vị khác nhau.
 |
| Mâm cỗ cúng miền Bắc mang nhiều nét đặc trưng Á Đông |
Là kinh đô triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam, Huế hiện vẫn giữ được nghi lễ cúng tất niên và cách sắp đặt
trong lễ cúng. Mâm cỗ cúng kiểu Huế rất đa dạng, các món ăn đều do gia chủ chuẩn bị và nhất thiết phải có bánh tét, dưa món, mứt gừng, những vật phẩm đặc trưng cho phong vị Tết.
Tùy theo hoàn cảnh sẽ có món mặn gồm thịt heo, thịt gà, hoặc cả hai loại, các món xào, canh,… Gia đình nào tươm tất thì có thêm đĩa bát miến Huế, đĩa thịt đông, chả Huế, đĩa dưa món, bát canh măng khô, đĩa cá chiên,…
Người Huế bố trí bàn cúng tất niên cầu kỳ, đủ ba bàn thượng, trung, hạ. Trên bàn thượng, người Huế thường để bình hoa, mâm ngũ quả, xôi, chè, con gà trống. Mâm ngũ quả phải có nải chuối bởi chuối tượng trưng cho sự sung túc.
Bàn trung có các món xào, bánh tét, bánh chưng, món mứt... Bàn hạ ngoài áo binh, hột nổ, người ta cúng thêm khoai, sắn, đậu, những phẩm vật dành cho cô hồn vất vưởng không có gia đình thờ tự.
 |
| Cau trầu và các loại mứt truyền thống xứ Huế trên mâm cúng Trừ tịch |
Bởi thời tiết nắng nóng, người miền Nam thường ưu tiên những món nguội để làm mâm cơm tất niên, tránh đồ ăn bị hỏng.
Thông thường, một mâm cúng tất niên ở miền Nam bao gồm: mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, trà, rượu, bánh tét và mâm cỗ thức ăn (chay hoặc mặn). Nếu cỗ mặn sẽ bao gồm: bánh tét, củ cải ngâm, canh măng tươi, canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho tàu, thịt heo luộc, gỏi tôm thịt, chả giò, dưa giá, củ kiệu.
Đặc biệt, mâm cỗ cúng ở miền Nam thường dùng bánh tét thay cho bánh chưng. Loại bánh này cũng được làm từ gạo, đỗ xanh và nhân thịt nhưng được gói dài và xắt thành từng miếng hình tròn vừa ăn. Có nhiều loại bánh tét cho dịp Tết như bánh tét chay, bánh tét mặn, bánh tét ngọt hay bánh tét chiên giòn.
Mặt khác, củ kiệu của miền Nam cũng được thay cho củ hành muối miền Bắc để ăn kèm với bánh tét. Ngoài ra, các gia đình có thể thêm món cháo cá ám ăn kèm với rau thơm và cây chuối non xắt mỏng để bàn tiệc trong đa dạng hơn và bớt cảm giác ngấy vì nhiều thịt (đạm) và cơm, bánh (tinh bột).
Một điểm đặc biệt khác là canh khổ qua thường xuất hiện trong các bữa ăn ngày Tết của người miền Nam. Trái với tên gọi, người dân Nam Bộ tin rằng, ăn món canh này vào đầu năm sẽ đem đến niềm vui, hạnh phúc và may mắn trong năm mới.
 |
| Bánh tét, canh khổ qua, củ kiệu... là những đặc trưng của mâm cỗ miền Nam |
Với người Việt Nam, việc chuẩn bị mâm cơm cúng tất niên, cúng giao thừa sao cho thật chỉnh chu chính là cách để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính của mình đối với ông bà, tổ tiên và thần linh. Đây là những phong tục không thể thiếu của mỗi gia đình Việt trước thời khắc đón chào năm mới.
Tùy vào phong tục mỗi vùng miền, các món ăn trong mâm cúng tất niên sẽ được thay đổi sao cho phù hợp với truyền thống của từng nơi nhưng nhìn chung, mâm cỗ ngày Tết ở cả ba miền Việt Nam đều mang đến sự ấm áp, gắn kết keo sơn giữa mỗi thành viên trong gia đình.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 79/CĐ-TTg ngày 31/5/2025 gửi Bộ trưởng các Bộ: Nông nghiệp và Môi trường, Công Thương, Tài chính, Ngoại giao, Khoa học và Công nghệ; Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc chủ động triển khai các biện pháp bảo đảm sản xuất, chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu nông sản.
Sau sự cố y khoa nghiêm trọng khiến một nữ bệnh nhân tử vong, Sở Y tế TP HCM đã yêu cầu Bệnh viện Răng hàm mặt Thẩm mỹ Paris dừng toàn bộ hoạt động phẫu thuật, thủ thuật từ ngày 29/5.
Kết phiên giao dịch ngày 30/5, thị trường chứng khoán chịu áp lực bán gia tăng, khiến VN-Index giảm 9,29 điểm (-0,69%) xuống 1.332,6 điểm – chính thức đánh mất mốc 1.340 sau vài phiên trụ vững.
Ngày 30/5, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng cho biết, đã chỉ đạo các cơ quan chức năng tỉnh vào cuộc xác minh thông tin liên quan phản ánh về việc tuồn thịt heo, thịt gà bẩn ra thị trường.
Công ty TNHH Nestlé Việt Nam (Nestlé Việt Nam) tối 29/5 đã phát đi thông cáo báo chí sau khi Sở Y tế Đồng Nai xác định vụ quảng cáo sữa lúa mạch Nestlé Milo có dấu hiệu lừa dối người tiêu dùng, khách hàng nên chuyển hồ sơ cho công an.
Một số mẫu thuốc được bán tại nhà thuốc Đức Anh (quận Đống Đa, Hà Nội) bị phát hiện không rõ nguồn gốc, không có giấy tờ hợp lệ.
Ngày 29/5, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự “sản xuất, buôn bán hàng giả”, xảy ra tại Công ty Cổ phần Nhà máy y tế EBC Đồng Nai để điều tra, xử lý theo quy định.
Ngành công nghiệp vũ trụ đang nhận được sự quan tâm toàn cầu, đặc biệt trong ngành công nghiệp sản xuất. Ngày nay, không gian không còn chỉ dành cho các phi hành gia, mà dành cho cả các kỹ sư, thợ máy, nhà thiết kế và nhà sản xuất.
Mẫu thuốc trên do Trung tâm kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm thực phẩm Hà Nội lấy tại Nhà thuốc An An (địa chỉ: số 153, Tổ dân phố 14, phường Kiến Hưng, quận Hà Đông, TP Hà Nội); không đạt yêu cầu chất lượng về chỉ tiêu định lượng Theophylin (chỉ đạt 6,3% so với hàm lượng ghi trên nhãn).
Từ ngày 1/6 sẽ dừng thu kinh phí công đoàn đối với đoàn viên công đoàn, công đoàn cơ sở cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp hưởng 100% lương ngân sách nhà nước, lực lượng vũ trang.
Đây là một trong những băn khoăn của một số đại biểu Quốc hội (ĐBQH) ngày 28/5 khi QH thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch.
Tạp chí Time Out (Anh) mới đây công bố danh sách 15 thành phố toàn cầu được khách du lịch ưa chuộng nhất năm 2025, trong đó Hà Nội (Việt Nam) xếp ở vị trí thứ 11.
Ngày 28/5, Văn phòng UBND tỉnh Bình Phước cho biết, đã giao Sở Tài chính cùng các đơn vị liên quan kiểm tra lại quy trình đấu thầu xây dựng cao tốc TP HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành, đoạn qua tỉnh Bình Phước.
Trong khi nhiều nhà kinh tế học có thể đang quá phấn khích với những gì công cụ Deep Research của OpenAI có thể đem đến nhưng The Economist cảnh báo cần cẩn trọng với những cái "bẫy".
Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) vừa ban hành văn bản đình chỉ lưu hành và yêu cầu thu hồi trên toàn quốc lô sản phẩm sữa rửa mặt Adaphil Gentle Skin Cleanser 125ml do vi phạm nghiêm trọng về chất lượng.
Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) ngày 27/5 cho biết vừa có văn bản gửi Công ty TNHH Shopee và Công ty TNHH Thương mại điện tử Lazada Việt Nam đề nghị quản lý hoạt động kinh doanh thực phẩm chức năng trên môi trường thương mại điện tử.
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự vẫn giữ hình phạt tử hình là "mua bán" và "sản xuất" - vẫn bảo đảm xử lý nghiêm các trường hợp nghiêm trọng, có tổ chức.
Sau khi liên tiếp thông báo thu hồi và xử lý vi phạm đối với các sản phẩm mỹ phẩm của Công ty TNHH thương mại dịch vụ VB Group do chồng Đoàn Di Băng là đại diện pháp luật kiêm tổng giám đốc, Cục Quản lý dược, Bộ Y tế vừa quyết định tạm ngừng tiếp nhận hồ sơ công bố sản phẩm mỹ phẩm đối với công ty này trong 6 tháng.
Ngày 27/5, cơ quan chức năng Đồng Nai thống nhất khởi tố vụ án liên quan đến sản phẩm mỹ phẩm do Công ty EBC Đồng Nai sản xuất, từng được Đoàn Di Băng tích cực quảng cáo
Người dân đang sinh sống tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) sẽ sớm có cơ hội sử dụng miễn phí ChatGPT Plus – phiên bản cao cấp của trí tuệ nhân tạo ChatGPT. Điều này khiến UAE trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cung cấp quyền truy cập miễn phí đến toàn bộ dân số của mình cho dịch vụ AI cao cấp này.
ACV là viết tắt của Airports Corporation of Vietnam tên giao dịch quốc tế của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP trên cơ sở hợp nhất 3 tổng công ty. ACV được giao quản lý, điều phối hoạt động và đầu tư khai thác toàn bộ hệ thống 22 cảng hàng không trên toàn lãnh thổ Việt Nam bao gồm 9 sân bay quốc tế và 13 sân bay nội địa.
Công ty CP Vietcap đứng vị trí 196 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?
Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt đứng ở vị trí số 195 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?
ACV là viết tắt của Airports Corporation of Vietnam tên giao dịch quốc tế của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP trên cơ sở hợp nhất 3 tổng công ty. ACV được giao quản lý, điều phối hoạt động và đầu tư khai thác toàn bộ hệ thống 22 cảng hàng không trên toàn lãnh thổ Việt Nam bao gồm 9 sân bay quốc tế và 13 sân bay nội địa.
Công ty CP Vietcap đứng vị trí 196 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?
Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt đứng ở vị trí số 195 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?
