ENSO (El Niño – Dao động Nam) là hiện tượng khí hậu tự nhiên ảnh hưởng sâu rộng đến thời tiết toàn cầu. ENSO tác động mạnh đến nhiệt độ, lượng mưa, bão lũ và là yếu tố thúc đẩy biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan.
Hiện tượng ENSO là gì?
ENSO là tên viết tắt của “El Niño – Southern Oscillation”, tức
là dao động Nam dao El Niño. Đây là một hiện tượng khí hậu tự nhiên có chu kỳ,
xuất hiện ở vùng xích đạo trung tâm và phía đông Thái Bình Dương.
ENSO là sự
dao động giữa hai trạng thái chính: El Niño (pha nóng) và La Niña (pha lạnh),
cùng với một giai đoạn trung tính xen kẽ. Hiện tượng này ảnh hưởng mạnh mẽ đến
thời tiết, khí hậu toàn cầu và gây ra nhiều tác động đáng kể lên sản xuất nông
nghiệp, tài nguyên nước, cũng như các hệ sinh thái.
ENSO trung tính là trạng thái không có El Niño hoặc La Niña rõ rệt, nhưng vẫn có những biến động khí hậu nhẹ. (Ảnh: USA National Weather Service)
ENSO là hệ thống khí hậu gồm ba pha:
- El Niño: Là pha nóng của ENSO. Khi xảy ra, nhiệt độ mặt nước
biển ở vùng trung tâm và phía đông Thái Bình Dương xích đạo ấm lên bất thường,
làm thay đổi hướng gió, dòng biển và lượng mưa. El Niño thường gây hạn hán ở
Đông Nam Á, Úc, Ấn Độ, và mưa lũ ở một số khu vực Nam Mỹ.
- La Niña: Là pha lạnh của ENSO. Nhiệt độ mặt biển ở khu vực
này lạnh hơn bình thường, làm gia tăng sự chênh lệch áp suất khí quyển. La Niña
thường gây lũ lụt, mưa lớn ở Đông Nam Á, trong khi lại dẫn đến hạn hán ở bờ tây
Nam Mỹ.
- ENSO trung tính: Là trạng thái không có El Niño hoặc La
Niña rõ rệt, nhưng vẫn có những biến động khí hậu nhẹ do dao động tự nhiên của
khí quyển và đại dương.
ENSO ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu như thế nào?
Mặc dù ENSO là một hiện tượng khí hậu tự nhiên, nhưng nó có
thể khuếch đại tác động của biến đổi khí hậu. Cụ thể, El Niño làm tăng nhiệt độ
toàn cầu tạm thời, góp phần vào các kỷ lục nắng nóng. Ví dụ, năm 2016 được xem
là năm nóng nhất lịch sử, trùng với một đợt El Niño mạnh.
La Niña có thể làm giảm nhiệt độ trung bình toàn cầu nhẹ,
nhưng lại gây ra thời tiết cực đoan như lũ lụt, bão mạnh, gây thiệt hại lớn.
ENSO cũng có thể làm thay đổi mô hình gió mùa, tăng cường
các cơn bão hoặc làm gián đoạn chu kỳ mưa, từ đó ảnh hưởng đến an ninh lương thực
và nguồn nước trên quy mô toàn cầu.
Theo báo cáo của IPCC (Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí
hậu), tần suất và cường độ của ENSO có xu hướng biến động bất thường dưới tác động
của biến đổi khí hậu, khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng khó dự
báo và nguy hiểm hơn.
Việt Nam có bị ảnh hưởng bởi ENSO không?
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng trực tiếp
và rõ rệt nhất từ các hiện tượng thời tiết cực đoan, biến đổi khí hậu.
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu. (Ảnh: Vietnam Water Portal)
Đơn cử, trong nông nghiệp, El Niño thường dẫn đến hạn hán nghiêm trọng,
thiếu nước, xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long, miền Trung và Tây Nguyên.
Năm 2015–2016, đợt El Niño mạnh đã gây hạn hán lịch sử, ảnh hưởng đến hàng triệu
người dân. La Niña lại gây mưa lớn kéo dài, nguy cơ lũ quét, sạt lở đất, đặc biệt
ở miền Trung và Bắc Bộ.
Với ngành ngư nghiệp và kinh tế biển, ENSO làm thay đổi dòng
hải lưu, ảnh hưởng đến mùa vụ và ngư trường cá. Trong El Niño, một số vùng biển
Việt Nam ghi nhận sản lượng hải sản giảm rõ rệt.
Trong lĩnh vực phòng chống thiên tai, ENSO khiến cho khả
năng dự báo thời tiết trở nên khó khăn hơn, đòi hỏi ngành khí tượng thủy văn và
phòng chống thiên tai của Việt Nam cần có các kịch bản ứng phó linh hoạt, đặc
biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu gia tăng.
ENSO không phải là hiện tượng mới, nhưng trong bối cảnh biến
đổi khí hậu hiện nay, sự bất thường và cường độ của ENSO đang trở nên đáng lo
ngại hơn. Việt Nam – với vị trí địa lý đặc thù ven biển và nền kinh tế phụ thuộc
lớn vào nông nghiệp – cần quan tâm đặc biệt đến hiện tượng này.
Việc tăng cường
hệ thống dự báo khí hậu, nâng cao năng lực ứng phó thiên tai và xây dựng chiến
lược phát triển bền vững là những giải pháp thiết thực để giảm thiểu tác động của
ENSO trong tương lai.
Cảnh báo Trái Đất có thể nóng lên tới 7°C vào năm 2200
Các nhà khoa học tại Viện Nghiên cứu Tác động Khí hậu
Potsdam (PIK) của Đức mới đây đã đưa ra một dự báo đáng lo ngại: Trái Đất có thể
sẽ ấm lên đến 7°C vào năm 2200, ngay cả khi lượng khí thải carbon dioxide (CO2)
chỉ ở mức trung bình.
Trái Đất có thể sẽ ấm lên đến 7°C vào năm 2200. (Ảnh: Unite for Change)
Theo nghiên cứu, nếu không hành động quyết liệt hơn, chúng
ta có thể đang để lại cho thế giới một tương lai khắc nghiệt. Thời tiết cực
đoan sẽ trở nên phổ biến hơn, tác động mạnh đến sản xuất nông nghiệp, làm giảm
sản lượng lương thực và đẩy thế giới đến bờ vực của những cuộc khủng hoảng
lương thực diện rộng.
Đồng thời, băng tan khiến mực nước biển dâng cao, đe dọa
các khu đô thị ven biển, buộc hàng triệu người phải di dời do ngập lụt. Các hiện
tượng thiên tai như hạn hán, cháy rừng, bão lớn và lũ lụt sẽ xảy ra với tần suất
dày đặc hơn, còn những đợt nắng nóng vào mùa hè có thể đạt đến mức nguy hiểm đối
với sức khỏe con người.
Bà Christine Kaufhold, trưởng nhóm nghiên cứu tại PIK, cho
biết kết quả lần này cho thấy mức độ nóng lên toàn cầu có thể cao hơn nhiều so
với những gì các mô hình trước đó từng dự đoán – kể cả trong các kịch bản phát
thải thấp và trung bình. Điều này cho thấy tính cấp thiết của việc không chỉ giảm
phát thải mà còn đẩy mạnh các giải pháp loại bỏ khí carbon đã tích tụ trong khí
quyển.
Khí nhà kính – đặc biệt là CO2 và methane – vốn được thải ra
chủ yếu từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí tự nhiên.
Bên cạnh đó, còn có những nguồn tự nhiên khác như phun trào núi lửa hay sự phân
hủy chất hữu cơ trong đất ngập nước. Do vậy, các nhà khoa học đang kêu gọi phát
triển những công nghệ có thể thu giữ và loại bỏ khí nhà kính hiệu quả hơn.
Để đưa ra những dự báo trong nghiên cứu lần này, các chuyên
gia đã sử dụng mô hình CLIMBER-X – một hệ thống mô phỏng khí hậu mới được phát
triển. Mô hình này tích hợp nhiều yếu tố vật lý, sinh học và địa hóa học, từ điều
kiện khí quyển, dòng hải lưu, đến các phản ứng hóa học liên quan đến khí
methane – vốn có tác động làm ấm khí hậu mạnh gấp nhiều lần CO2.
Nghiên cứu đã phân tích ba kịch bản khác nhau gọi là “Con đường
kinh tế xã hội chung” (SSP), mô phỏng các mức phát thải khác nhau từ thấp đến
cao trong suốt thiên niên kỷ tới. Trong khi phần lớn các dự báo khí hậu trước
đây chỉ tập trung đến năm 2300, thì mô hình CLIMBER-X cho thấy nguy cơ đạt đỉnh
nóng lên cực đoan có thể xảy ra sớm hơn và dữ dội hơn. Thậm chí, ngay cả
khi con người dừng hoàn toàn lượng phát thải ngay lúc này, vẫn có 10% khả năng
Trái Đất sẽ tăng thêm ít nhất 3°C vào năm 2200.
Một yếu tố then chốt được nhấn mạnh là hiệu ứng vòng phản
hồi khí hậu – tức một thay đổi khí hậu có thể kích hoạt các thay đổi tiếp
theo, làm quá trình nóng lên trở nên không thể kiểm soát. Ví dụ, khi lượng mưa
tăng làm cỏ phát triển nhanh hơn, nhưng khi khô lại, chúng trở thành nhiên liệu
lý tưởng cho các đám cháy rừng. Hay khi CO2 hòa tan vào nước mưa, chúng có thể
ăn mòn đá và giải phóng thêm CO2 vào khí quyển – một vòng lặp làm tăng khí nhà
kính tự nhiên.
Đáng lo ngại hơn, các vòng phản hồi này có thể tiếp diễn
ngay cả khi con người giảm phát thải trong tương lai, bởi phần lớn lượng khí
nhà kính hiện nay sẽ còn tồn tại lâu dài trong khí quyển và tiếp tục phát huy
tác động.
Ông Matteo Willeit, đồng tác giả nghiên cứu, cảnh báo rằng để
giữ mục tiêu Thỏa thuận Paris – giới hạn mức tăng nhiệt toàn cầu dưới 2°C –
nhân loại phải cắt giảm carbon nhanh hơn rất nhiều so với các kế hoạch hiện tại.
Hành động mà chúng ta thực hiện ngày hôm nay sẽ định hình số phận của sự sống trên Trái Đất trong hàng thế kỷ tới.
Ông Rockström cảnh báo rằng hệ thống
khí hậu đang dần mất đi khả năng phục hồi, làm gia tăng mức độ nhạy cảm với biến
động khí hậu và đẩy nhanh quá trình nóng lên toàn cầu. Theo ông, mục tiêu Thỏa
thuận Paris không chỉ là cam kết chính trị, mà còn là ranh giới vật lý mà loài
người buộc phải tuân thủ nếu muốn giữ cho hành tinh còn sống sót.
Biến đổi khí hậu không chỉ là một thách thức mà còn mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam đổi mới và phát triển bền vững. Mô hình ESG đang trở thành yếu tố không thể thiếu trong chiến lược của các công ty, từ sản xuất, tài chính, bán lẻ đến công nghệ và bất động sản.
Ban Chấp hành Trung ương thống nhất cao các chủ trương về tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp; số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh sau sáp nhập là 34 tỉnh, thành phố.
Một đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả với số lượng cực lớn trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh lân cận vừa bị các đơn vị nghiệp vụ Bộ Công an phát hiện, triệt phá.
Nâng cao kỹ năng giao tiếp là một trong những công cụ then chốt giúp lan tỏa thông tin quý giá, thu hút cộng đồng tham gia vào nỗ lực bảo tồn thiên nhiên.
Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ viễn thông tạo ra nhiều thách thức trong lĩnh vực an ninh mạng. Thực tế này đòi hỏi Việt Nam sớm hoàn thiện thể chế, chính sách, đáp ứng kịp thời các yêu cầu trong tình hình mới.
Ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội cho biết, trong quý I/2025, Công ty đã vận hành an toàn 39.070 lượt tàu, phục vụ 4,78 triệu lượt hành khách, tăng 13,3% so với quý I/2024.
Theo báo cáo về tình hình lao động, việc làm quý I năm 2025 của Cục Thống kê, tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động có giảm so với quý trước và cùng kỳ năm trước, song số người thất nghiệp vẫn trên 1 triệu người.
Với việc Việt Nam, Hoa Kỳ thống nhất tiến hành đàm phán thỏa thuận thương mại song phương trong đó có nội dung thuế quan, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc, Đặc phái viên của Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng đoàn công tác đặc biệt Việt Nam, đã mở "cánh cửa thép", hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, mục tiêu mà lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ giao phó.
Ngày 9/4, Bộ Tài chính Trung Quốc tuyên bố Bắc Kinh sẽ áp thuế 84% đối với hàng hóa của Mỹ, có hiệu lực từ ngày 10/4, tăng 50% so với mức thuế bổ sung 34% đã công bố trước đó.
Cục Quản lý Dược yêu cầu ngừng ngay việc lưu hành lô dầu gội dược liệu sạch chấy Aladin vi phạm chất lượng, các cơ sở phải thu hồi và trả lại sản phẩm cho đơn vị cung ứng.
Nhiều người tiêu dùng tại Mỹ đang bắt đầu đổ xô tích trữ hàng hóa trong bối cảnh lo ngại giá cả sẽ tăng mạnh sau khi vòng thuế nhập khẩu mới được chính quyền ban hành chuẩn bị có hiệu lực.
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông đang “chờ cuộc gọi” từ phía Trung Quốc trước khi mức thuế quan hơn 100% được áp dụng. Đây là một tín hiệu cho thấy Mỹ vẫn để ngỏ khả năng đàm phán vào phút chót với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Sở Y tế tỉnh Đắk Lắk đề nghị UBND tỉnh xử phạt hành chính Công ty Cổ phần Asia Life (đơn vị sản xuất sản phẩm kẹo Kera) tổng số tiền hơn 224 triệu đồng.
Nhiều doanh nhân và tỷ phú giàu có đang công khai chỉ trích Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi ông tuyên bố sẽ áp dụng một loạt mức thuế khổng lồ lên các đối tác thương mại của Mỹ. Động thái này khiến thị trường chứng khoán toàn cầu lao dốc và gây lo ngại sâu rộng về tương lai kinh tế.
Tối 7/4, ngay sau khi chủ trì hội nghị Thủ tướng Chính phủ với các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài để chủ động thích ứng với tình hình mới về thương mại quốc tế, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính họp với các bộ, ngành về phát triển thương mại cân bằng, bền vững với Hoa Kỳ.
Theo thông tin từ Trung tâm Thông tin du lịch, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, lượng khách quốc tế đến Việt Nam tháng 3/2025 đạt trên 2 triệu lượt, tăng 28,5% so với cùng kỳ năm 2024.
ACV là viết tắt của Airports Corporation of Vietnam tên giao dịch quốc tế của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP trên cơ sở hợp nhất 3 tổng công ty. ACV được giao quản lý, điều phối hoạt động và đầu tư khai thác toàn bộ hệ thống 22 cảng hàng không trên toàn lãnh thổ Việt Nam bao gồm 9 sân bay quốc tế và 13 sân bay nội địa.
Công ty CP Vietcap đứng vị trí 196 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?
Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt đứng ở vị trí số 195 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?
ACV là viết tắt của Airports Corporation of Vietnam tên giao dịch quốc tế của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP trên cơ sở hợp nhất 3 tổng công ty. ACV được giao quản lý, điều phối hoạt động và đầu tư khai thác toàn bộ hệ thống 22 cảng hàng không trên toàn lãnh thổ Việt Nam bao gồm 9 sân bay quốc tế và 13 sân bay nội địa.
Công ty CP Vietcap đứng vị trí 196 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?
Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt đứng ở vị trí số 195 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?