Các bệnh nhân và người đi cùng cho biết: Họ là công nhân của Công ty TNHH HSTECH Vina - Công ty sản xuất linh kiện điện tử, trong đó có một loại linh kiện bằng kim loại được sản xuất từ công đoạn cắt bằng dao. Trong công đoạn này, máy có phun cồn ethanol để làm mát dao cắt. Đồng thời, một số linh kiện sau đó không sạch sẽ được các công nhân chấm lau sạch bằng cồn ethanol. Khoảng một tuần cuối tháng 2/2023, công ty chuyển sử dụng sang lô cồn ethanol mới.

Vào những ngày cuối của tháng 02/2023, các công nhân bắt đầu thấy mệt, đau đầu nên xin về nghỉ. Nặng nhất trong số đó là chị Nguyễn Thị H. 42 tuổi, nữ, ở Thuận Thành, Bắc Ninh. Bệnh nhân bắt đầu bị bệnh từ ngày 27/02 với triệu chứng mờ mắt, đau đầu, buồn nôn, sau đó lơ mơ dần. Bệnh nhân được đưa đến Bệnh viện Thuận Thành sau đó được chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai.

Ngày 28/02/2023, chị H nhập Trung tâm Chống độc trong tình trạng hôn mê, tụt huyết áp, nhiễm toan chuyển hóa nặng, nồng độ methanol trong máu là 123,16 mg/dL, não tổn thương nặng hai bên. Dù đã được điều trị các bác sĩ khẩn trương cấp cứu, hồi sức, giải độc, lọc máu, tuy nhiên não tổn thương nặng không hồi phục nên gia đình đã xin về và chị H đã qua đời.

Bệnh nhân nặng thứ hai là Triệu Văn N. 17 tuổi (nam) dân tộc Dao, quê Cao Bằng, vào viện ngày 24/02/2023. Bốn ngày trước khi vào viện, bệnh nhân thấy khó thở, mệt, mờ mắt, lơ mơ, hôn mê, ngừng thở. Bệnh nhân được đưa đến Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh cấp cứu. Sau đó được chuyển tới Trung tâm Chống độc Bạch Mai trong tình trạng hôn mê, tụt huyết áp, nhiễm toan chuyển hóa nặng, tổn thương não nặng hai bên, nồng độ methanol trong máu là 125 mg/dL, không có ethanol. Bệnh nhân đã được cấp cứu điều trị hồi sức giải độc lọc máu, hiện tri giác có cải thiện nhưng não vẫn tổn thương và phù não nhiều, tổn thương mắt.

Cùng phân xưởng với chị H có bệnh nhân Phàng A T, 18 tuổi, nam giới, dân tộc Mông, ở Phù Yên, Sơn La. Hai ngày trước khi vào viện, bệnh nhân thấy mờ mắt. Khi được chuyển tới Trung tâm Chống độc, bệnh nhân T trong tình trạng tỉnh táo, các dấu hiệu sống ổn định, đồng tử giãn hai bên, mất thị lực gần hoàn toàn (chỉ còn phân biệt được sáng tối), máu nhiễm toan chuyển hóa nặng, nồng độ methanol máu là 10,48 mg/dL, khám chuyên khoa mắt thấy tổn thương thị giác hai bên, bệnh nhân chỉ còn thấy lờ mờ.

Không may mắn như bệnh nhân Phàng A T, người em Phàng A S, 16 tuổi (nam), nhập viện trong tình trạng đồng tử giãn hai bên. Khám chuyên khoa mắt thấy giảm thị lực nặng hai bên và có tổn thương thần kinh thị giác hai bên, khí máu có tình trạng nhiễm toan chuyển hóa rõ, nồng độ methanol trong máu âm tính. Bệnh nhân được chẩn đoán nhiễm độc methanol nặng giai đoạn muộn có tổn thương mắt nặng (mù mắt)…

Hình ảnh tổn thương não BN Triệu Văn N.
Hình ảnh tổn thương não bệnh nhân Triệu Văn N. Ảnh: BVCC

Ngoài ra Trung tâm chống độc còn điều trị cho hai bệnh nhân khác bị tổn thương mắt mức độ nhẹ hơn và một bệnh nhân nhiễm độc methanol có nồng độ methanol máu cao nhưng đến sớm khi chưa có triệu chứng được kịp thời điều trị nên đã hồi phục tốt.

Tính đến nay, tổng số công nhân được khám, xét nghiệm, cấp cứu tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh là 108 người, trong đó 37 người bị nhiễm methanol với các mức độ khác nhau, cụ thể gồm: 22 người nhiễm methanol chưa có triệu chứng, 08 người nhiễm độc methanol mức độ nhẹ chỉ có thay đổi nhẹ trên khí máu động mạch, chưa có tổn thương cơ quan, chưa có triệu chứng lâm sàng, 07 người nhiễm độc methanol mức độ nặng hoặc nguy kịch, trong đó tử vong 01 người, 04 người tiên lượng di chứng giảm nặng hoặc mất khả năng nhìn, 01 người di chứng nặng với não (rối loạn ý thức, rối loạn vận động,…).

TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Loại cồn công ty sử dụng được một người nhà bệnh nhân gửi tới Trung tâm Chống độc xét nghiệm. Kết quả cho thấy nồng độ methanol là 77,83%, không có ethanol. Các công nhân ở đây đã nhiễm độc methanol qua đường hô hấp do hít phải không khí có nhiễm methanol và có thể một phần qua da khi da tiếp xúc trực tiếp với cồn.

Ngay từ khi có những bệnh nhân đầu tiên, Trung tâm Chống độc đã xác định đây là vụ nhiễm độc methanol trong môi trường lao động và qua cách kênh khác nhau, đã khẩn cấp báo cáo cho Bộ Y tế và các cơ quan chức năng, đồng thời yêu cầu nhà máy khẩn cấp tổ chức cho các công nhân đi khám, kiểm tra và nhập viện cấp cứu những người có biểu hiện bất thường. Trung tâm đã phối hợp liên tục với Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh thực hiện chiến lược đánh giá sàng lọc nhanh các công nhân, phát hiện và điều trị ngay tại chỗ những người có triệu chứng nhiễm độc.

Tất cả các công nhân khám ở bệnh viện tỉnh Bắc Ninh đều được lấy máu gửi về và làm xét nghiệm định lượng nồng độ cồn methanol tại Trung tâm Chống độc ngay trong đêm đầu tiên bằng phương pháp sắc ký khí. Đây là phương pháp xét nghiệm hiện đại nhất với cồn methanol và có giá trị khẳng định.

Qua đó 88 công nhân đã được khám, theo dõi và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh, chỉ có 20 người xuống khám và điều trị tại Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, bao gồm tất cả 07 người bị nhiễm độc nặng hoặc nguy kịch trong vụ việc. Nhờ vậy, phần lớn công nhân được khám và điều trị hiệu quả ngay tại địa phương, tránh quá tải không cần thiết cho Bệnh viện Bạch Mai.

Tiến sỹ Nguyên cũng cho biết, cách đây vài năm, Trung tâm Chống độc cũng đã tiếp nhận điều trị một bệnh nhân trẻ bị nhiễm độc methanol trong một xưởng sản xuất cồn khô, do tiếp xúc qua da và đường hô hấp, bệnh nhân này cũng bị nhiễm độc nặng, không tử vong nhưng bị tổn thương mắt và di chứng. Trung tâm cũng đã thông báo cơ quan chức năng.

Tuy nhiên, trên đây là vụ nhiễm độc methanol qua đường hô hấp và qua da trong điều kiện lao động đầu tiên được phát hiện, ảnh hưởng tới nhiều người. Vụ việc cảnh báo sự có mặt và nguy cơ gây nhiễm độc của hóa chất cồn công nghiệp methanol trong nhiều lĩnh vực, nhiều sản phẩm khác nhau của cuộc sống, rất cần sự quản lý chặt chẽ và xử lý nghiêm của các cơ quan chức năng, đồng thời tăng cường hiểu biết, ý thức, cảnh giác, tuân thủ an toàn trong lao động sản xuất và sử dụng hóa chất.