Vicem muốn hồi sinh dự án nghìn tỷ 10 năm bị bỏ hoang trên 'đất vàng' trước loạt bê bối nguyên chủ tịch, TGĐ bị khởi tố

Dự án tòa tháp Trung tâm điều hành và giao dịch Vicem (Vicem Tower) nằm trên mặt đường Phạm Hùng, phường Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, TP Hà Nội. Dự án được khởi công từ năm 2011 với kế hoạch hoàn thành vào năm 2014. Tuy nhiên, hơn một thập kỷ trôi qua, công trình vẫn chỉ dừng lại ở phần khung thô.

Được biết, Tòa tháp trung tâm điều hành và giao dịch Vicem có quy mô đầu tư 31 tầng nổi, 4 tầng hầm, tổng vốn đầu tư xây dựng sau điều chỉnh khoảng 2.743 tỷ đồng.

Mục tiêu đầu tư tòa tháp nghìn tỷ của Vicem (doanh nghiệp 100% vốn nhà nước) là xây dựng trụ sở làm việc của tổng công ty, các đơn vị thành viên, hội trường và trung tâm thương mại quảng bá sản phẩm.

Trong giai đoạn 2016-2021, Vicem nhiều lần đề nghị Bộ Xây dựng cho phép lập phương án, tìm kiếm đối tác chuyển nhượng tòa tháp để hoàn vốn đầu tư.

Bộ Xây dựng cũng báo cáo và được Thủ tướng chấp thuận cho Vicem chuyển nhượng dự án vào năm 2017.

Sau đó dự án vẫn chưa chuyển nhượng được do gặp nhiều khó khăn, vướng mắc về pháp luật đầu tư, đất đai, việc sắp xếp, xử lý tài sản nhà đất thuộc doanh nghiệp nhà nước.

Để tránh tình trạng hoang hóa tòa tháp tiếp tục kéo dài, năm 2023 Vicem đã nhiều lần có văn bản đề nghị Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng chấp thuận cho tổng công ty tiếp tục đầu tư, hoàn thiện tòa tháp trung tâm điều hành và giao dịch Vicem.

Sau khi được Thủ tướng chấp thuận, Vicem sẽ rà soát lại dự án cho phù hợp, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và tuân thủ quy định pháp luật.

Vào tháng 7/2024, Chánh Văn phòng Tổng Công ty Xi măng Việt Nam cho biết, đơn vị đang tích cực hoàn thiện các thủ tục cấp phép và điều chỉnh dự án để sớm triển khai thi công trở lại.

Đến tháng 8/2024, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Xây dựng chỉ đạo Tổng Công ty Xi măng Việt Nam tiếp tục đầu tư, hoàn thiện dự án này.

Tại văn bản gửi Bộ Xây dựng và UBND TP Hà Nội vào 28/2 vừa qua, về việc thi công hoàn thiện dự án Trung tâm điều hành và giao dịch Vicem, ông Nguyễn Quốc Việt, Chủ tịch HĐTV Vicem cho hay, dự án toà tháp có quy mô 31 tầng nổi, 4 tầng hầm. Tổng mức đầu tư điều chỉnh lần 1 là hơn 2.700 tỷ đồng.

Chủ tịch HĐTV Vicem cho biết, doanh nghiệp đang báo cáo Bộ Xây dựng chấp thuận để HĐTV Vicem quyết định phê duyệt điều chỉnh dự án làm cơ sở triển khai các công việc tiếp theo.

Theo tiến độ hồi sinh toà tháp (dự kiến) của Vicem đưa ra thì trong quý I-2025, sẽ hoàn thiện hồ sơ pháp lý của dự án như điều chỉnh chủ trương, hoàn thiện hồ sơ dự án, phê duyệt hồ sơ điều chỉnh thiết kế…

Từ quý II-2025 đến quý IV-2026, sẽ triển khai thực hiện các gói thầu còn lại như 8 gói thầu cung cấp lắp đặt thiết bị… Dự kiến, nếu mọi việc thuận lợi, Vicem có thể sẽ hoàn thành toà tháp này, đưa vào sử dụng trong quý II-2026.

Trong khi đó, tại văn bản lấy ý kiến các Sở, ngành liên quan của Sở KH-ĐT Hà Nội (nay là Sở Tài chính Hà Nội) ngày 20/2/2025 về việc Vicem hồi sinh toà tháp, Sở KH-ĐT nêu một loạt đề nghị rõ ràng.

Theo đó, với Sở Xây dựng, Sở KH-ĐT đề nghị đánh giá tiến độ thực hiện dự án theo đề nghị điều chỉnh và báo cáo giải trình của nhà đầu tư, tổng vốn đầu tư, phương pháp xác định tổng vốn đầu tư, suất vốn đầu tư khi tiếp tục triển khai thực hiện dự án với các quy định của pháp luật có liên quan đã có thay đổi và các định mức kinh tế - kỹ thuật chuyên ngành; việc thay đổi thiết kế mặt dựng phần khối tháp từ tầng 6 đến tầng 31; các lưu ý đến chất lượng công trình khi dự án đã chậm tiến độ trong thời gian dài, nhiều hạng mục xây dựng từ lâu.

Cùng đó, cần đánh giá năng lực tài chính của nhà đầu tư để thực hiện dự án; triển khai đồng thời dự án theo quy định pháp luật hiện hành và hiệu quả sử dụng vốn, hiệu quả kinh tế, xã hội của dự án.

Cùng với đó, cần đánh giá việc quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại Tổng công ty Xi măng Việt Nam và việc sắp xếp lại, xử lý nhà, đất tại Lô 10-E6 Khu đô thị mới Cầu Giấy, Nam Từ Liêm, Hà Nội của nhà đầu tư theo nội dung báo cáo, giải trình và quy định tại Nghị định số 03/2025/NĐ-CP ngày 01/01/2025 quy định việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công là nhà, đất.

Sở KH-ĐT Hà Nội cũng đề nghị UBND quận Nam Từ Liêm đánh giá việc chấp hành quy định pháp luật về trật tự xây dựng, đặc biệt đối với nội dung phần bê tông thông tầng tại tầng 13 của toà tháp theo ý kiến của Sở Xây dựng.

Ở diễn biến liên quan, ngày 5/3, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) - Bộ Công an thông tin đã ra quyết định khởi tố 4 bị can nguyên là lãnh đạo, cán bộ Vicem để điều tra về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" liên quan dự án nghìn tỷ ở quận Cầu Giấy, TP Hà Nội.

Cụ thể, ngày 2/3, Cơ quan CSĐT đã khởi tố vụ án hình sự liên quan đến sai phạm xảy ra tại Vicem và các đơn vị liên quan. Các bị can bị khởi tố gồm: Lê Văn Chung – nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên; Nguyễn Ngọc Anh – nguyên Tổng Giám đốc; Dư Ngọc Long – nguyên Giám đốc Ban QLDA; Hoàng Ngọc Hiếu – nguyên Trưởng phòng Thẩm định Vicem. Tất cả các bị can đều bị khởi tố về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí", theo khoản 3, Điều 219 Bộ luật Hình sự.

Về tình hình kinh doanh, Vicem là doanh nghiệp thuộc Bộ Xây dựng, có tuổi đời 45 năm. Vicem quản lý 10 nhà máy trên cả nước với 16 dây chuyền sản xuất, công suất 20 triệu tấn clinker và 27 triệu tấn xi măng mỗi năm. Hệ sinh thái nổi tiếng với các thương hiệu xi măng Hà Tiên, Hải Phòng, Bỉm Sơn, Hoàng Thạch, Bút Sơn, Hoàng Mai...

Đây cũng là đơn vị duy nhất trong số 6 doanh nghiệp trực thuộc Bộ Xây dựng kinh doanh thua lỗ trong năm 2024. Cụ thể, lợi nhuận công ty mẹ của Vicem âm hơn 236 tỷ đồng và lỗ hợp nhất 1.400 tỷ đồng do thị trường kém khả quan. Dù vậy, kết quả bết bát này vẫn thấp hơn kế hoạch thua lỗ của Vicem lần lượt là 59,6 tỷ và 177,5 tỷ đồng.

2024 là năm lỗ thứ hai liên tiếp của "ông lớn" ngành xi măng Việt Nam. Năm ngoái, Vicem lần đầu tiên ghi nhận lợi nhuận âm khoảng 1.129 tỷ đồng do nhu cầu giảm mạnh kể từ khi công bố thông tin năm 2016. Đến hết năm 2023, công ty lỗ luỹ kế khoảng 2.240 tỷ.

Trao đổi với báo chí mới đây, ông Nguyễn Thanh Tùng - Phó Tổng Giám đốc Vicem - cho biết, năm 2024, sản lượng sản xuất clinker 15,94 triệu tấn, đạt 94,3% kế hoạch năm, giảm 3,6% so với thực hiện năm 2023.

Do nhu cầu tiêu thụ xi măng, clinker sụt giảm, tồn kho tăng cao, dẫn đến một số công ty phải dừng lò (Hải Vân và Hạ Long), giảm năng suất, thời gian huy động thiết bị so với kế hoạch, để hạn chế đổ clinker ra bãi.

Ông Tùng chỉ rõ nguyên nhân thua lỗ là do nhu cầu tiêu thụ trong nước rất thấp, xuất khẩu giảm so với năm trước, dẫn đến dư thừa nguồn cung và cạnh tranh gay gắt, giá bán giảm. Bên cạnh đó, giá nguyên liệu đầu vào tăng cao như điện, than... nguyên liệu sản xuất duy trì ở mức cao khiến chi phí sản xuất ngày càng tăng mạnh.

Hồi tháng 11/2024, Thanh tra Bộ Tài chính cũng công bố kết luận thanh tra Vicem, trong đó chỉ ra nhiều khoản đầu tư của tổng công ty này vào một số doanh nghiệp con tiềm ẩn nguy cơ mất vốn khi phải trích lập dự phòng hơn 3.000 tỷ đồng.

Cơ quan này yêu cầu Vicem rà soát, đánh giá các khoản tài chính tại doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả. Chỉ đạo người đại diện vốn tại các doanh nghiệp có vốn góp của tổng công ty có ý kiến với hội đồng thành viên/hội đồng quản trị công ty xây dựng phương án cụ thể để khắc phục khó khăn tài chính, lỗ lũy kế kéo dài, tránh thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước và doanh nghiệp.

Thanh tra cũng yêu cầu Vicem khẩn trương xem xét, quyết định thực hiện giám sát tài chính phù hợp với các công ty có dấu hiệu mất an toàn tài chính.