Vì sao MCdonald's làm mưa làm gió trên toàn cầu lại sụp đổ tại Việt Nam

Từng được kỳ vọng sẽ phát triển ở Việt Nam

Vào năm 2018, tờ CNBC đã có video lý giải nguyên nhân tại sao những chuỗi đồ ăn nhanh lớn bậc nhất thế giới như McDonald’s và Burger King phải chịu cảnh thất bại thảm hại tại Việt Nam.

Đầu tiên không thể phủ nhận việc các cửa hàng fastfood đang ngày một thống trị thế giới. Nếu như Burger King có tới 16.000 cửa hàng thì Mc Donald’s có hơn 36.000 cửa hàng tại hơn 100 quốc gia.

Riêng các khách hàng của Mc Donald’s có thể thưởng thức các món ăn trong nhiều không gian hết sức đa dạng, như một cabin sang trọng của máy bay đã ngừng hoạt động ở Taupo, New Zealand chẳng hạn. Thị trường đồ ăn nhanh hiện đạt giá trị 651 tỷ USD theo số liệu của IBIS World. Tuy nhiên, có một nơi mà những ông lớn này không thể chinh phục, đó là Việt Nam.

Theo thống kê vào năm 2018, Burger King có hơn 16.000 cửa hàng và Mcdonald's có 36.000 cửa hàng tại hơn 100 quốc gia.

Tờ CNBC nhân định thất bại của McDonald’s và Burger King tại thị trường đầy tiềm năng như Việt Nam là khá "kỳ lạ". Không chỉ trên toàn thế giới, ở châu Á nói riêng những chuỗi này đã chứng minh được thành công vang đội ở nhiều thị trường.

Riêng tại Trung Quốc và Nhật Bản, các chuỗi này sở hữu tới hàng nghìn cửa hàng. Burger King đã nâng số lượng cửa hàng tại Nhật Bản từ con số 12 trong năm 2008 lên mức 98 vào năm 2017. Trong khi đó McDonald’s đứng thứ 2 trong số 4 chuỗi đồ ăn nhanh nước ngoài đang hoạt động tại Trung Quốc chỉ sau KFC, Burger King đứng thứ 4.

Tuy nhiên, Fanpage chính thức của McDonald’s Việt Nam thông tin: “Trong khoảng thời gian sắp tới, McDonald’s Việt Nam sẽ chính thức dừng bán toàn bộ dòng Burger hiện tại ở các cửa hàng toàn quốc”.

Hai ngày gần đây, McDonald’s Việt Nam liên tiếp gửi lời “cảm ơn” và “tưởng nhớ” tới những món burger biểu tượng của thương hiệu này như Big Mac hay Cheseburger.

Fanpage của McDonald’s Việt Nam cho biết và thông báo sẽ chính thức dừng bán toàn bộ dòng Burger hiện tại ở các cửa hàng toàn quốc. Ảnh chụp màn hình

Thực đơn của McDonald’s Việt Nam hiện có 12 sản phẩm burger, chia làm 4 dòng Bò, Gà, Cá, Heo, có giá từ 32.000 – 89.000 đồng/chiếc. Trong đó, Big Mac là burger biểu tượng của McDonald’s, được bán với giá 74.000 đồng/chiếc.

Hiện chưa rõ McDonald’s Việt Nam sẽ dừng không bán burger hay chỉ thay đổi toàn bộ menu hiện tại và thời gian chính xác áp dụng là từ khi nào. Bên cạnh đó, nhiều đồn đoán cho rằng đây là chiêu marketing của thương hiệu này. Liên hệ với McDonald’s Việt Nam, thương hiệu này cho biết chưa có thông tin tiếp theo và đề nghị tiếp tục theo dõi fanpage để có thông tin chính thức.

Lý do thất bại tại Việt Nam

McDonald’s vào Việt Nam từ năm 2014, khá chậm chân so với các thương hiệu fastfood khác như Lotteria (1998), KFC (2005), hay Burger King (2012). Theo cập nhật đến tháng 2/2023, McDonald’s đã có mặt tại 4 tỉnh thành như TPHCM, Hà Nội, Nha Trang và Bình Dương với 28 cửa hàng, trong đó có 3 cửa hàng có dịch vụ mua hàng không cần đậu xe Drive-thru.

McDonald’s được đánh giá là chuỗi thức ăn nhanh tiên phong ứng dụng công nghệ tiên tiến vào vận hành và quản lý. Ví như từ nhiều năm trước, McDonald’s đã ứng dụng công nghệ trải nghiệm và bán hàng online cho khách hàng, với định hướng trải nghiệm tương lai (Experience of the Future - EOTF).

Đến cửa hàng, thực khách sẽ được trải nghiệm những dịch vụ công nghệ hiện đại như màn hình tương tác gọi món tự động, dịch vụ phục vụ tại bàn (table service) hay nhân viên chuyên biệt chăm sóc trải nghiệm khách hàng cùng với ứng dụng app di động McDonald's. Tính công nghệ trong vận hành và quản lý của McDonald’s thể hiện từ những chiếc máy đặt món ăn di động tới một dãy các máy tính tiền cảm ứng (máy POS), cùng các màn hình hiển thị món ăn trong nhà bếp giúp nhân viên phục vụ khách hàng nhanh chóng.

Trong 9 năm tại Việt Nam, cũng có những món ăn riêng biệt được McDonald’s sáng chế riêng cho thị trường gần 100 triệu dân, như Burger vị phở. Sản phẩm này tồn tại trên menu từ năm 2020, sau đó đã dừng bán và mới chỉ trở lại menu trong một số dịp đặc biệt như Quốc khánh 2/9 năm 2022.

Thế giới đồ ăn nhanh phong phú khiến những ông lớn như McDonald's thất bại tại Việt Nam.

Đầu bếp, tác giả sách Andrea Nguyễn thì cho biết: "Bánh mì truyền thống của Việt Nam có giá rất rẻ so với bánh kẹp của McDonald’s và Burger King". Mới đây, bánh mỳ Việt Nam đứng thứ 7 trong danh sách 50 món ăn đường phố ngon nhất thế giới. Danh sách do chuyên trang TasteAtlas bình chọn.

Theo số liệu của EC, người Việt chi một lượng lớn thu nhập cho thực phẩm và 78% số tiền đó được tiêu cho các hàng hoá rong ven đường, chợ truyền thống. Chỉ 1% được chi tiêu vào các cửa hàng fastfood.

Ngành dịch vụ đồ ăn của Việt Nam có hơn 540.000 cửa hàng, trong đó hơn 430.000 là những hàng bán rong và các cửa tiệm nhỏ lẻ trên phố của người dân địa phương. 80.000 cửa hàng là phục vụ cả khách ăn tại chỗ, mang về hay đặt hàng trực tuyến, gồm cả đồ ăn và đồ uống. 22.000 là các quán bar và cà phê. 7.000 trong số đó là các cửa hàng thuộc về các chuỗi fastfood.

Hảo Trần chia sẻ thêm rằng: "30 - 40 năm qua thị trường đã tăng trưởng mạnh mẽ nhưng thực chất khoảng 20 năm trở lại đây mới bùng nổ các cửa hàng ngay trên phố. Người ta chỉ cần bước ra khỏi cửa nhà là có thể được phục vụ với rất nhiều lựa chọn".

Giá đồ ăn cao cũng là lý do khiến McDonald's không được ưa chuộng tại Việt Nam.

Năm 1997, KFC mở cửa hàng đầu tiên ở Việt Nam nhưng thời điểm đó thị trường đồ ăn ở Việt Nam đã rất sôi động. 7 năm sau, KFC cũng mới chỉ có 10 cửa hàng tại đây. Giải pháp được KFC đưa ra là thay đổi thực đơn để phù hợp hơn với khẩu vị của người dân bản địa. Trong đó món cơm gà bánh humburger là dành riêng cho thị trường Việt Nam. Kểt quả là đến nay KFC đã có 130 cửa hàng tại 21 thành phố.

Mức giá cho một bữa ăn tại KFC dường như dễ được chấp nhận ở Việt Nam hơn. So với đó giá tại các chuỗi fastfood nước ngoài, trong đó có cả McDonald’s và Burger King được cho là quá cao, chưa kể so với các cửa hàng truyền thống, khoảng cách này càng xa hơn. 1 bữa ăn tại các cửa hàng truyền thống có thể đủ cho số lượng người cao gấp đôi trong khi giá chỉ bằng một nửa.

Iny Trần - một chủ nhà hàng tại TP HCM cho biết: "Người Việt chỉ cần chi khoảng 1 - 3 USD cho mỗi bữa trưa. Mọi người thường đi theo nhóm, hôm nay vào McDonald’s, mai lại có nhiều lựa chọn đồ ăn truyền thống trên phố".

Tuy nhiên giá cao chỉ là một phần nguyên nhân, cách phục vụ đồ ăn cũng là một lí do phổ biến. Nếu như ở Mỹ, các vị khách sẽ vào cửa hàng, chọn món mà họ thích từ thực đơn và tự đặt hàng thì ở Việt Nam thiên về hướng gia đình. Burger không bán chạy vì đây là món ăn khó chia phần. Theo doanh nhân Thomasen thì: "Có 2 nguyên tắc cơ bản, đầu tiên người Việt cần đồ ăn có thể chia được và thứ 2 là phải có gà. Khi nhìn vào chiếc burger, gà không phải là thứ tồi tệ, mà đơn giản chỉ là bởi món ăn đó không khiến người Việt thích thú".

Chính những thói quen tập quán này đã ăn sâu vào người Việt nên những chiến lược kinh doanh của McDonald’s thất bại trong việc thu hút những nhóm đi ăn đông cùng bạn bè và gia đình. Những quán ăn nhà hàng, Buffet thường được ưu tiên hơn và những quán ăn nhanh chỉ là điểm dừng chân với những bạn trẻ đi một mình hoặc những người có thói quen ăn uống phương Tây. Đây cũng là một lý do khiến chuỗi cửa hàng McDonald’s thua lỗ trong 2 năm tại Việt Nam.