Tuyên ngôn độc lập và Nhà nước pháp quyền

TS. Nguyễn Sĩ Dũng
08:45 02/09/2021

Cách đây 76 năm (2/9/1945-2/9/2021), tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Đây là văn bản có giá trị lịch sử, không chỉ là lời tuyên bố đanh thép của một dân tộc vừa giành lại nền độc lập của mình, mà còn là cơ sở để dân tộc ấy xây dựng “Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân” đầu tiên ở châu Á.

Bản tuyên ngôn độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh long trọng công bố với quốc dân, đồng bào và toàn thế giới ngày 2/9/1945
Bản tuyên ngôn độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh long trọng công bố với quốc dân, đồng bào và toàn thế giới ngày 2/9/1945

“Hỡi đồng bào cả nước,

Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.

Vang vọng mãi là những lời bất hủ của bản Tuyên ngôn độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh long trọng công bố với quốc dân, đồng bào và toàn thế giới ngày 2/9/1945!

Đã 76 năm trôi qua kể từ ngày 2/9 năm ấy. Có biết bao biến động, biết bao thử thách khôn cùng mà dân tộc ta đã phải vượt qua để hiện thực hóa những tư tưởng vĩ đại chứa đựng trong bản Tuyên ngôn độc lập. Một trong những tư tưởng vĩ đại đó chính là tư tưởng pháp quyền. Và tư tưởng pháp quyền này được thể hiện cô đọng nhất, sáng tỏ nhất trong những lời mở đầu của bản Tuyên ngôn độc lập. Cụ thể, các quyền của con người là do Tạo hóa ban cho. Trong các quyền này, cơ bản nhất là quyền được sống, quyền tự do, quyền bình đẳng và quyền mưu cầu hạnh phúc. Nhà nước sinh ra để bảo vệ các quyền nói trên được gọi là Nhà nước pháp quyền.

Xây dựng Nhà nước pháp quyền là một quá trình khó khăn cả về phương diện nhận thức lẫn phương diện thực hành trong cuộc sống. Một nhà nước quá mạnh có thể xâm hại các quyền của người dân, nhưng một nhà nước quá yếu lại không bảo vệ được các quyền đó. Trong tình hình dịch bệnh bùng phát như hiện nay, quả thực chúng ta cần có một nhà nước mạnh, một nhà nước có thể phản ứng nhanh chóng và hiệu quả để bảo vệ một trong những quyền cơ bản nhất của người dân. Đó là quyền được sống.

Hình ảnh xông xáo, quyết đoán của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trong việc chỉ đạo và kiểm tra hoạt động phòng chống dịch là sự phản ánh trên thực tế của một nhà nước pháp quyền mạnh. Tuy nhiên, trong đời sống bình thường, nhà nước bị pháp luật điều chỉnh chặt chẽ mọi hành vi của mình. Sự kiểm soát của pháp luật đối với quyền lực của nhà nước chính là phần cấu thành quan trọng thứ hai của tư tưởng pháp quyền.

Chính tư tưởng pháp quyền đã biến cuộc Cánh mạng tháng Tám 1945 của chúng ta thành cuộc cách mạng vì tự do, dân chủ. Những cố gắng to lớn của Đảng và Nhà nước ta trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyền hôm nay là một sự tiếp nối tự nhiên của cuộc cách mạng vĩ đại nói trên.

Trước hết, các quyền tự do của người dân đang được bảo đảm ngày một nhiều hơn. Nhà nước pháp quyền không làm thay dân, mà tạo khuôn khổ thể chế và mọi điều kiện cần thiết khác để từng người dân có thể mưu cầu hạnh phúc. Khi và chỉ khi hàng triệu người dân Việt Nam có điều kiện làm ăn dễ dàng, có năng lực làm chủ cuộc sống và sáng tạo tương lai thì sự giàu có và thịnh vượng bền lâu mới đến với đất nước ta.

Đáng ghi nhận là những cố gắng rất lớn để xây dựng những khuôn khổ thể chế cần thiết để cho công việc làm ăn của người dân ngày một dễ dàng hơn. Quan trọng nhất ở đây là quyền tự do kinh doanh, quyền tự do tài sản, quyền tự do khế ước... cần được bảo đảm ngày một nhiều hơn; quan hệ hợp đồng được tôn trọng và bảo vệ; các tranh chấp được giải quyết nhanh chóng và hiệu quả.

Ngoài ra, Nhà nước còn phải cố gắng nhiều hơn để cắt giảm chi phí làm ăn cho người dân; đồng thời trả lại cho xã hội những chức năng mà xã hội có thể đảm nhận tốt hơn. Xã hội hóa là một bước đi cụ thể theo hướng này. Chúng ta thúc đẩy xã hội hóa không chỉ để huy động các nguồn lực to lớn từ xã hội, mà còn để trả lại cho xã hội những chức năng, những công việc mà xã hội có thể làm tốt hơn. Ngoài ra, để xây dựng một bộ máy nhà nước gọn nhất có thể, chúng ta còn cần phải làm cho bộ máy hoạt động chuyên nghiệp hơn, hiệu quả hơn.

Về dân chủ, Nhà nước pháp quyền là một nhà nước biết làm cho người dân trở nên thực sự có quyền lực. Mở rộng dân chủ, bảo đảm sự tham gia của người dân vào quá trình hoạch định chính sách là rất quan trọng. Chỉ có mở rộng dân chủ, chúng ta mới có thể xác lập được chế độ trách nhiệm trước dân và hệ thống khuyến khích phục vụ nhân dân. Chỉ có bảo đảm sự tham gia đầy đủ của người dân, chúng ta mới có thể làm cho chính sách, pháp luật gần với cuộc sống hơn, phản ánh đúng ý nguyện và lợi ích của người dân hơn.

Nhà nước pháp quyền là một nhà nước tuân thủ pháp luật. Pháp luật trước hết ràng buộc Nhà nước và các cơ quan công quyền. Người dân được làm tất cả những gì pháp luật không cấm, nhưng quan chức Nhà nước chỉ được làm những gì mà pháp luật cho phép. Từ việc xây dựng dự án, đề ra chính sách đến việc thực thi pháp luật, các cán bộ Nhà nước đều cần bảo đảm một cách chắc chắn rằng pháp luật cho phép họ làm như vậy. Trước khi hành động, mọi cơ quan công quyền, mọi công chức thực thi công vụ đều phải chỉ ra được điều luật cho phép họ hành động. Việc áp dụng các chế tài của pháp luật theo hướng nặng với dân, mà nhẹ với quan là không đáp ứng được các chuẩn mực của Nhà nước pháp quyền.

Nhà nước pháp quyền thúc đẩy phát triển bằng việc tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh để tất cả mọi chủ thể trong xã hội đều phải vươn lên và để thu hút được người tài. Thúc đẩy cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước và kiểm soát nghiêm ngặt những doanh nghiệp còn chiếm giữ vị thế độc quyền là rất quan trọng. Độc quyền không chỉ dẫn đến lạm quyền, mà còn làm cho hoạt động kinh tế kém hiệu quả và xã hội kém năng động.

Một cơ chế để người tài được tuyển chọn cũng hết sức quan trọng. Một phần của cơ chế này là áp đặt chế độ trách nhiệm rất rõ ràng, để những người đứng đầu bắt buộc phải chọn cho được người tài (không chọn được người tài không thể hoàn thành được công việc). Tất nhiên, cũng phải trao quyền tuyển chọn cho những quan chức này.

Nhà nước pháp quyền là một Nhà nước biết bảo đảm sự minh bạch và trách nhiệm giải trình. Các phiên chất vấn, giải trình trước Quốc hội và hoạt động tranh luận ở Quốc hội là những công cụ hết sức quan trọng ở đây. Chúng làm cho chính sách và hành động của các cơ quan Nhà nước trở nên rõ ràng, minh bạch. Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp cung cấp cho các quan chức Nhà nước những diễn đàn hết sức quan trọng và hiệu quả để giải trình không chỉ với các vị đại biểu, mà còn với đông đảo nhân dân.

Biết sử dụng các diễn đàn này để giải trình, để làm cho các quyết định và chính sách trở nên minh bạch là một kỹ năng quan trọng đối với tất cả các chính khách và lãnh đạo các cấp. Ngoài ra, giải trình trực tiếp với nhân dân cũng rất quan trọng. Các cuộc họp báo, các chương trình giao lưu trực tuyến qua các cổng thông tin điện tử là những cố gắng cụ thể theo hướng này.

Những tư tưởng vĩ đại của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 và của Bản tuyên ngôn độc lập đã, đang và sẽ tiếp tục dẫn dắt dân tộc ta đi về phía trước.

https://doanhnghiepvn.vn/tin-tuc/tuyen-ngon-doc-lap-va-nha-nuoc-phap-quyen/20210902080424432

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Thúc tiến độ nhà thầu 3 tuyến cao tốc để thông xe dịp 19/12

Thúc tiến độ nhà thầu 3 tuyến cao tốc để thông xe dịp 19/12

Tin tức

Thời gian còn lại để hoàn thành các dự án không nhiều, Bộ Xây dựng cho rằng, nếu các đơn vị không quyết tâm, nỗ lực vượt bậc trong tổ chức thi công và có giải pháp đẩy nhanh tiến độ sẽ không thể hoàn thành các dự án theo kế hoạch thông xe ngày 19/12.

Bộ Xây dựng sẽ quyết định giá tối đa vé máy bay nội địa hạng phổ thông

Bộ Xây dựng sẽ quyết định giá tối đa vé máy bay nội địa hạng phổ thông

Tin tức

Bộ Xây dựng sẽ định giá tối đa dịch vụ vận chuyển hành khách hàng không nội địa thường lệ đối với hạng ghế phổ thông cơ bản.

Bão Kalmaegi giật cấp 14 tiến gần Biển Đông, dự báo mạnh lên trong những ngày tới

Bão Kalmaegi giật cấp 14 tiến gần Biển Đông, dự báo mạnh lên trong những ngày tới

Tin tức

Bão Kalmaegi tiếp tục di chuyển nhanh và cường độ mạnh thêm. Dự báo, khoảng sáng 6/11, bão cách bờ biển Gia Lai hơn 400km với cường độ mạnh đến cấp 14, giật cấp 17.

Thủ tướng: Đưa Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam hoạt động ngay trong tháng 11

Thủ tướng: Đưa Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam hoạt động ngay trong tháng 11

Tin tức

Kết luận hội nghị về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết với tinh thần "một trung tâm-hai điểm đến", sẽ thành lập hai cơ quan điều hành tại hai địa phương (TPHCM và Đà Nẵng) nhưng một cơ quan giám sát chung, một toà án chung để giải quyết các tranh chấp. Thủ tướng yêu cầu các cơ quan khẩn trương trình Chính phủ ban hành Nghị định của Chính phủ trong những ngày tới để Trung tâm đi vào hoạt động ngay trong tháng 11.

Chính sách mới nổi bật có hiệu lực từ ngày 1/11/2025

Chính sách mới nổi bật có hiệu lực từ ngày 1/11/2025

Tin tức

Trong tháng 11/2025, nhiều chính sách mới liên quan đến bảo hiểm, ngân hàng có hiệu lực như: tổ chức tín dụng được giao, nhận vàng miếng cho khách hàng từ 15/11/2025, chuyển tiền từ 500 triệu đồng...

Khởi tố, bắt tạm giam diễn viên Trương Ngọc Ánh

Khởi tố, bắt tạm giam diễn viên Trương Ngọc Ánh

Tin tức

Khởi tố, bắt tạm giam diễn viên Trương Ngọc Ánh về hành vi “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”

Chủ kênh TikTok 'Gia đình Hải Sen' che giấu doanh thu gần 86 tỷ đồng

Chủ kênh TikTok 'Gia đình Hải Sen' che giấu doanh thu gần 86 tỷ đồng

Tin tức

Theo thông tin từ Công an tỉnh Ninh Bình, Trần Đại Phúc và Lê Văn Hải chủ kênh TikTok “Gia đình Hải Sen” bị khởi tố thêm tội danh “Trốn thuế”.

Ecopark  ra mắt Retreat Forest -  biệt thự rừng  đầu tiên  tại miền Nam

Ecopark ra mắt Retreat Forest - biệt thự rừng đầu tiên tại miền Nam

Tin tức

Retreat Forest là dòng biệt thự rừng lần đầu tiên được chủ đầu tư Ecopark giới thiệu ra thị trường. Được phát triển dựa trên liệu pháp tắm rừng của Nhật Bản, với diện tích túi rừng lên đến 135.000m2 và hầm trải nghiệm riêng tư kín đáo, biệt thự rừng Retreat Forest sẽ tạo nên phong cách sống hoàn toàn khác biệt, dẫn đầu xu hướng sống retreat giữa rừng trong lòng phố thị – rừng là nhà.

Hơn 132,4 triệu tài khoản cá nhân được đối chiếu sinh trắc học

Hơn 132,4 triệu tài khoản cá nhân được đối chiếu sinh trắc học

Tin tức

Ngân hàng Nhà nước mới công bố một số kết quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt và hoạt động ngân hàng số trong những tháng đầu năm 2025.

Thượng viện Mỹ thông qua nghị quyết chấm dứt thuế quan toàn cầu của Tổng thống D.Trump

Thượng viện Mỹ thông qua nghị quyết chấm dứt thuế quan toàn cầu của Tổng thống D.Trump

Tin tức

Nghị quyết được thông qua với tỷ lệ 51 phiếu thuận, 47 phiếu chống. Nghị quyết này không cần phải đạt ngưỡng 60 phiếu cần thiết cho hầu hết các dự luật, mà chỉ cần đa số phiếu.

Vinhomes (VHM) báo lãi 9 tháng 15.313 tỷ đồng, doanh số chưa ghi nhận đạt kỷ lục 223.937 tỷ đồng

Vinhomes (VHM) báo lãi 9 tháng 15.313 tỷ đồng, doanh số chưa ghi nhận đạt kỷ lục 223.937 tỷ đồng

Tin tức

Công ty Cổ phần Vinhomes (HoSE: VHM) vừa công bố Báo cáo tài chính hợp nhất Quý III/2025, ghi nhận lợi nhuận sau thuế 9 tháng đầu năm đạt 15.313 tỷ đồng.

Ông Trump tuyên bố đạt thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung

Ông Trump tuyên bố đạt thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung

Tin tức

Theo hãng tin Reuters, Tổng thống Trump cho biết ông đã đồng ý giảm thuế quan chung đối với hàng hóa Trung Quốc từ 57% xuống còn 47%.

Khởi tố thêm 1 bị can trong vụ án liên quan đến Công ty cổ phần Dược phẩm Hoàng Hường

Khởi tố thêm 1 bị can trong vụ án liên quan đến Công ty cổ phần Dược phẩm Hoàng Hường

Tin tức

Ngày 27/10 năm 2025, Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an ra Quyết định khởi tố bị can liên quan đến Công ty cổ phần Dược phẩm Hoàng Hường.

Miền Bắc tiếp tục đón không khí lạnh tăng cường từ 30/10, có nơi dưới 17 độ C

Miền Bắc tiếp tục đón không khí lạnh tăng cường từ 30/10, có nơi dưới 17 độ C

Tin tức

Theo Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia, dự báo khoảng chiều tối và đêm 30/10, không khí lạnh bắt đầu ảnh hưởng đến Đông Bắc Bộ, sau đó lan rộng xuống Bắc Trung Bộ, Tây Bắc Bộ và Trung Trung Bộ.

Đề nghị tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1/1/2026

Đề nghị tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1/1/2026

Tin tức

Quốc hội sáng nay thảo luận, đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026...Đại biểu Quốc hội kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét điều chỉnh tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1/1/2026.

Hà Nội: Không đấu giá 3 mỏ cát có trữ lượng hơn 10 triệu m3

Hà Nội: Không đấu giá 3 mỏ cát có trữ lượng hơn 10 triệu m3

Tin tức

Phó chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Trọng Đông vừa ký ban hành Quyết định số 5340/QĐ-UBND ngày 28/10/2025 về việc phê duyệt khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại ba mỏ cát gồm: mỏ Cổ Đô, mỏ Thanh Chiểu (xã Cổ Đô) và mỏ Liên Mạc (phường Thượng Cát).

Dầu thảo dược Hong Thai nổi tiếng Thái Lan bị thu hồi vì nhiễm khuẩn

Dầu thảo dược Hong Thai nổi tiếng Thái Lan bị thu hồi vì nhiễm khuẩn

Tin tức

Theo kết quả kiểm nghiệm, sản phẩm dầu cù là thảo dược hỗn hợp Hong Thai - Công thức số 2 được lấy mẫu tại một cửa hàng ở quận Chatuchak, Bangkok, đã vi phạm nghiêm trọng Đạo luật Kiểm soát sản phẩm thảo dược năm 2019.

Thí điểm cấm xe tải trên 7,5 tấn đi làn 1 trên hai tuyến cao tốc phía Nam

Thí điểm cấm xe tải trên 7,5 tấn đi làn 1 trên hai tuyến cao tốc phía Nam

Tin tức

Cục Đường bộ Việt Nam (Bộ Xây dựng) vừa ban hành quyết định điều chỉnh, bổ sung phương án tổ chức giao thông thí điểm phân làn và quy định tốc độ trên đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây và cao tốc TPHCM - Trung Lương.

Lộ diện hệ sinh thái Vissai Ninh Bình, DN bị phạt 80 triệu đồng khai thác, sử dụng khoáng sản trái phép gần một thập kỷ

Lộ diện hệ sinh thái Vissai Ninh Bình, DN bị phạt 80 triệu đồng khai thác, sử dụng khoáng sản trái phép gần một thập kỷ

Tin tức

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình vừa ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty cổ phần Vissai Ninh Bình, do ông Hoàng Mạnh Tùng làm giám đốc.

Việt Nam, Nga thúc đẩy kết nối đường sắt và đẩy nhanh đàm phán về xây dựng nhà máy điện hạt nhân

Việt Nam, Nga thúc đẩy kết nối đường sắt và đẩy nhanh đàm phán về xây dựng nhà máy điện hạt nhân

Tin tức

Chiều 27/10, tại Kuala Lumpur, Malaysia, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có cuộc gặp với Phó Thủ tướng Nga Alexey Overchuk nhân dịp tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47 và các hội nghị cấp cao liên quan.

Top 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất việt nam

ACV là gì và có vai trò như thế nào trong ngành hàng không Việt Nam?

ACV là gì và có vai trò như thế nào trong ngành hàng không Việt Nam?

ACV là viết tắt của Airports Corporation of Vietnam tên giao dịch quốc tế của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP trên cơ sở hợp nhất 3 tổng công ty. ACV được giao quản lý, điều phối hoạt động và đầu tư khai thác toàn bộ hệ thống 22 cảng hàng không trên toàn lãnh thổ Việt Nam bao gồm 9 sân bay quốc tế và 13 sân bay nội địa.

Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Công ty CP Vietcap đứng vị trí 196 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt đứng ở vị trí số 195 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Top 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất việt nam

ACV là gì và có vai trò như thế nào trong ngành hàng không Việt Nam?

ACV là gì và có vai trò như thế nào trong ngành hàng không Việt Nam?

ACV là viết tắt của Airports Corporation of Vietnam tên giao dịch quốc tế của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP trên cơ sở hợp nhất 3 tổng công ty. ACV được giao quản lý, điều phối hoạt động và đầu tư khai thác toàn bộ hệ thống 22 cảng hàng không trên toàn lãnh thổ Việt Nam bao gồm 9 sân bay quốc tế và 13 sân bay nội địa.

Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Công ty CP Vietcap đứng vị trí 196 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Chứng khoán Vietcap là gì? Công ty CP Vietcap uy tín không? Có nên mở tài khoản tại chứng khoán Bản Việt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt đứng ở vị trí số 195 trong danh sách 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Công ty TNHH Thương mại và Công nghiệp Mỹ Việt kinh doanh gì? Tấm lợp Olympic có tốt không?

Chứng khoán

Tỷ giá

Ngoại tệ Mua Bán
Tiền mặt Chuyển khoản
Cập nhật: