Thị trường chứng khoán là gì và những lưu ý khi tham gia thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán là gì?

Khái niệm thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán là thị trường diễn ra hoạt động trao đổi mua bán chứng khoán giữa các nhà đầu tư, giao dịch này có thể làm thay đổi chủ sở hữu chứng khoán. Thị trường chứng khoán là một lĩnh vực khá đa dạng, phong phú và cũng đặc biệt phức tạp.

Bên cạnh đó, thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong thị trường vốn, giúp huy động vốn để phát triển kinh tế.

Phân loại thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán được chia thành 02 loại: Thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp

Thị trường sơ cấp: là nơi cổ phiếu lần đầu phát hành từ công ty để hút một nguồn vốn đầu tư, điều này giúp họ có thể huy động một số vốn trên thị trường chứng khoán. Phần lớn những người mua trên thị trường sơ cấp là các tổ chức lớn hay quỹ đầu tư.

Thị trường thứ cấp: là cổ phiếu được mua bán lại sau khi phát hành sơ cấp. Người mua tại thị trường sơ cấp sẽ tiến hành mua bán đối với các nhà đầu tư chứng khoán khác trên thị trường. Chính vì thế sẽ không có tiền mới được sinh ra mà chỉ là thay đổi quyền sở hữu cổ phiếu giữa người mua và bán. Đây cũng là nơi các nhà đầu tư cá nhân có thể tham gia giao dịch chứng khoán.

Đối với các quốc gia chưa có nền kinh tế thị trường, yêu cầu xác định đúng cơ cấu, vị trí, vai trò thực của các bộ phận thị trường tài chính chưa phải là thiết yếu. Tuy nhiên, trong điều kiện nền kinh tế thị trường, chính phủ các quốc gia thường quan tâm đồng bộ tới các bộ phận của thị trường tài chính và thông qua chúng, nhà nước (hoặc thông qua các cơ quan chức năng) tiến hành các hoạt động nhằm ổn định nền kinh tế xã hội.

Khi xác định cơ cấu thị trường tài chính với mục đích sử dụng kết quả phân chia ấy để tìm ra biện pháp hữu hiệu nhất đối với nền kinh tế, các chuyên gia trên thế giới đều thống nhất chia thị trường tài chính gồm thị trường tiền tệ, thị trường ngoại hối và thị trường chứng khoán.

Các bộ phận thị trường này có mối quan hệ hữu cơ với nhau, hoặc cơ quan tài chính nhà nước hoặc ngân hàng trung ương quốc gia thường sử dụng nó như là những đòn bẩy với tính chất “lây lan” từ bộ phận thị trường này sang bộ phận thị trường khác. Ngược lại, các nhà tài chính lớn, những “đại gia tài chính” lại cũng sử dụng rất nhuần nhuyễn sự tác động qua lại của các bộ phận thị trường tài chính làm cho thị trường tài chính một quốc gia “điên đảo”.

Đối với Việt Nam, trong những năm gần đây, Nhà nước đã chú ý đúng mức tới thị trường đặc biệt này, đã và đang dùng các biện pháp tác động tương hỗ để quản lí cũng như vận hành đồng bộ thị trường tài chính, mặc dù thị trường chứng khoán còn đang ở mức độ rất non trẻ. Những thành công của thị trường tiền tệ đặc biệt là thị trường tín dụng, thị trường tín phiếu kho bạc đã chứng minh khả năng Nhà nước thực hiện tốt chính sách tài chính tiền tệ quốc gia trong thời gian qua. Chính điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường hối đoái (có sự biến động về cung cầu ngoại hối, giá cả của các đồng tiền được giao dịch trên thị trường ngoại hối).

Vai trò của thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán có chức năng huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế. Qua đó, cả chính phủ và doanh nghiệp có thể phát hành cổ phiếu, trái phiếu nhằm huy động vốn cho các dự án sản xuất kinh doanh để phát triển kinh tế.

Thị trường chứng khoán tạo nên một môi trường đầu tư phong phú và đa dạng, qua đó các nhà đầu tư có nhiều sự chọn lựa các loại cổ phiếu (chứng khoán) phù hợp với khả năng và nhu cầu của mình.

Thị trường chứng khoán góp phần tạo nên khả năng thanh khoản cho các chứng khoán. Có nghĩa là các nhà đầu tư ngoài việc mua chứng khoán còn có thể bán chứng khoán để lấy tiền, hoặc đổi thành các loại chứng khoán khác mà theo họ là có khả năng sinh lời cao hơn. Chức năng này giúp đảm bảo tính hoạt động liên tục và hiệu quả cho thị trường chứng khoán.

Thị trường chứng khoán có chức năng đánh giá giá trị của doanh nghiệp và tình hình nền kinh tế đất nước. Theo đó, các chỉ số chứng khoán cao hay thấp sẽ thể hiện được giá trị của doanh nghiệp và nền kinh tế.

Thị trường chứng khoán giúp chính phủ thi hành dễ dàng các chính sách kinh tế vĩ mô nhằm tránh thâm hụt ngân sách, điều chỉnh lạm phát, định hướng đầu tư kinh tế hiệu quả.

Những lưu ý khi tham gia thị trường chứng khoán

Trước khi muốn đầu tư vào chứng khoán, điều đầu tiên cần làm đó là trau dồi kiến thức thật kỹ càng, thường xuyên đọc các báo cáo về tài chính, cách phân tích tình hình kinh tế vi mô và vĩ mô… Sau khi có vốn kiến thức, cần xác định loại hình đầu tư chứng khoán mà bạn đang hướng đến. Nếu thận trọng, muốn có thêm thu nhập chắc chắn hơn thì chứng chỉ quỹ hay trái phiếu sẽ là loại hình được ưu tiên. Ngược lại, với những người thích rủi ro nhưng có thể kiếm lãi nhiều hơn thì có thể lựa chọn cổ phiếu.

Thực tế hiện nay, rất đông nhà đầu tư cá nhân mới tham gia vào thị trường chứng khoán chưa trang bị đủ kiến thức, kinh nghiệm cũng như kỹ thuật mua/chốt lãi hoặc cắt lỗ khi thị trường biến động, nhiều nhà đầu tư mới thực hiện lệnh mua/bán thông qua khuyến nghị của tư vấn/môi giới chứng khoán. Trong bối cảnh thị trường biến động giảm điểm sâu, rất nhiều nhà đầu tư bị thua lỗ.

Để có thể khắc phục và thích ứng tốt hơn với quyết định đầu tư của mình, nhà đầu tư mới cần chú ý những điều sau:

Cần quan tâm đến tính thanh khoản của cổ phiếu

Thanh khoản của cổ phiếu là tổng giá trị giao dịch của cổ phiếu đó trong một phiên, kinh nghiệm chọn thanh khoản cho danh mục của nhà đầu tư có thể phân bổ theo tỷ lệ. Ví dụ như mã cổ phiếu nào có tính thanh khoản thấp, nhà đầu tư nên đầu tư vào tỷ trọng thấp và ngược lại. Vậy nên trước khi đầu tư vào một mã cổ phiếu nào đó cần xem xét tính thanh khoản.

Nếu như nhà đầu tư tỷ trọng lớn nhưng chọn cổ phiếu thanh khoản thấp trong phiên hoặc hoặc cổ phiếu giao dịch bị hạn chế (tức là cổ phiếu chỉ giao dịch buổi chiều hoặc cổ phiếu chỉ giao dịch một ngày trong một tuần) lúc thị trường biến động, cổ phiếu đó rất dễ giảm sàn liên tục các phiên tiếp theo và khó xử lý dễ dẫn đến tình trạng thua lỗ nặng.

Có chiến lược đầu tư và kế hoạch hành động

Nếu là những nhà đầu cơ ngắn hạn, xác định lướt cổ phiếu T+, khi chốt được có lãi từ 5% trở lên, nhà đầu tư tốt nhất nên chốt lãi và nếu trường hợp nhà đầu tư lỗ từ 5 đến 7% cũng nên cắt lỗ nếu diễn biến thị trường lúc này có dấu hiệu tiêu cực.

Hiện nay, đa phần nhà đầu tư cá nhân có chung tâm lý chưa phân biệt giữa các hình thức đầu tư lướt hay trung dài hạn, nên rất dễ dẫn đến tình trạng bất đắc dĩ trở thành "cổ đông lâu dài". Điều này rất rủi ro và có thể làm cho nhà đầu tư bị thiệt hại nặng khi mất kiên nhẫn và bán cổ phiếu khi đã giảm quá sâu, trường hợp xấu hơn là nhà đầu tư sử dụng margin ở tỷ lệ cao trong lúc này.

Quan điểm đầu tư giữa dài hạn và đầu cơ lướt sóng là hoàn toàn khác nhau, cần xác định và hành động phù hợp. Ngoài ra, để hạn chế thua lỗ trên thị trường, nhà đầu tư nên biết mình đang đầu tư mục đích gì nhằm chủ động hành động vì mục đích đó, mặc dù đầu tư trung dài hạn hay lướt sóng ngắn hạn, mỗi phương thức đầu tư đều có những ưu, nhược điểm riêng tuỳ thuộc mục đích và thời điểm mà nhà đầu tư áp dụng hiệu quả.

Nên đầu tư những doanh nghiệp có sự am hiểu cơ bản

Thực tế hiện nay, nhiều nhà đầu tư cá nhân tham gia vào thị trường chứng khoán chỉ quan tâm đến “ba chữ cái” của cổ phiếu đầu tư, trong khi không tìm hiểu lĩnh vực hoạt động cốt lõi, phân tích tình hình hoạt động kinh doanh, phân tích tài chính cũng như xu hướng tiềm năng phát triển sắp tới của doanh nghiệp và phân tích rủi ro ảnh hưởng lợi nhuận kỳ vọng bị ảnh hưởng bởi chính sách vĩ mô, rủi ro ngành...

Nhà đầu tư cần có sự am hiểu về cơ bản và xu hướng phát triển trong tương lai của doanh nghiệp, từ đó sẽ có sự chọn lựa cổ phiếu phù hợp để đầu tư, nắm giữ và kỳ vọng chính xác hơn về sự tăng trưởng trong tương lai.

Xác định giá trị thực của cổ phiếu

Thường nhà đầu tư cá nhân mới trong trạng thái luôn tích cực cộng hưởng với tâm lý fomo (fear of missing out) nên quên việc nhận định, đánh giá thực tế giá trị cổ phiếu mình đầu tư. Nói cách khác là quan điểm giá cổ phiếu sẽ luôn luôn gia tăng, nhà đầu tư thiếu sự xem xét việc khi mua vào lúc này là giá cổ phiếu đã tăng khá xa so với giá trị thực tế và khi giá cổ phiếu đã tăng cao vượt kỳ vọng.

Do đó, việc chốt lãi mạnh dẫn đến giá cổ phiếu sụt giảm mạnh là điều tất yếu. Bởi vậy, khi đầu tư lúc này sẽ mang lại rủi ro cao hơn so với lợi ích mà nhà đầu tư đạt được; tiêu cực hơn thị trường rơi vào giai đoạn giảm điểm sâu, nhà đầu tư bị thua lỗ là điều khó tránh khỏi.

Ngoài ra, một vấn đề nữa mà nhà đầu tư cá nhân mới tham gia vào thị trường thường gặp phải là chọn đầu tư cổ phiếu ngành nghề kinh doanh mà mình thích. Tuy nhiên, thực tế xu hướng vận động của thị trường phụ thuộc nhiều vào các yếu tố vĩ mô, vi mô và chính sách điều tiết nền kinh tế nơi thị trường đó vận động. Do đó, cảm nhận chủ quan cá nhân sẽ không mang lại hiệu quả khi đầu tư.