Năng suất lao động theo giờ của Việt Nam thấp hơn các nước trong khu vực Đông Nam Á, xếp sau Singapore, Thái Lan

Ngân hàng Thế giới (World Bank) công bố báo cáo mới và đánh giá nhìn nhận, Việt Nam là một ngôi sao kinh tế toàn cầu trong 30 năm qua và là một trong những nước có tốc độ tăng trưởng GDP nhanh nhất thế giới.

Ảnh minh họa

Trong giai đoạn từ năm 1990 - 2021, GDP bình quân đầu người của Việt Nam tăng trưởng với tốc độ trung bình hàng năm là 5,3%, nhanh hơn bất kỳ nền kinh tế nào khác trong khu vực, ngoại trừ Trung Quốc.

Hiệu suất đáng chú ý này được thúc đẩy bởi 3 động cơ tăng trưởng, gồm: tích lũy vốn nhanh, nguồn cung lao động dồi dào và tăng trưởng năng suất cao. Ba động cơ này được củng cố bởi những cải thiện trong môi trường kinh doanh, tăng chất lượng vốn nhân lực và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn (FDI).

Trong đó, khu vực tư nhân đóng vai trò trung tâm trong sự thịnh vượng ngày càng tăng của Việt Nam. Được thúc đẩy bởi sự mở cửa thương mại và mô hình tăng trưởng định hướng xuất khẩu, Việt Nam đã thu hút một lượng lớn FDI trong các phân khúc sử dụng nhiều lao động của chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu.

Theo thống kê của World Bank, năng suất lao động của người Việt ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng trong giai đoạn 2010 - 2020, đạt 64%, cao hơn so với nhiều nước trong khu vực. Mặc dù năng suất lao động của Việt Nam tăng khoảng 2/3 kể từ năm 2010, nhưng vẫn chỉ ở đạt khoảng 10% so với mức của Singapore.

Số liệu của Tổ chức Năng suất châu Á (APO) cho thấy, năm 2020, giá trị sản xuất mỗi giờ lao động của người Việt Nam chỉ đạt 6,4 USD, so với 14,8 USD ở Thái Lan và 68,5 USD ở Singapore.

WB cho rằng, Việt Nam cần tăng năng suất của khu vực tư nhân trong nước để đạt được mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Việc duy trì mức tăng trưởng GDP bình quân 5,9% mỗi năm cần thiết để đạt được mục tiêu đầy tham vọng vào năm 2045 sẽ đòi hỏi phải tăng năng suất của khu vực tư nhân trong nước.

Trong đó, vai trò của tăng trưởng năng suất do khu vực tư nhân dẫn dắt sẽ đặc biệt quan trọng khi các nguồn tăng trưởng lịch sử của đất nước đang dần mất đi động lực: tích lũy vốn bị hạn chế do đầu tư công tương đối thấp do chính sách tài khóa thận trọng và những thách thức trong việc thực hiện, trong khi đóng góp nguồn cung lao động cũng giảm do tốc độ già hóa nhanh (Ngân hàng Thế giới, 2023). Điều này khiến tăng trưởng năng suất, bên cạnh việc tiếp tục tích lũy vốn của khu vực tư nhân, trở thành động lực tăng trưởng chính trong tương lai.

Theo WB, các công ty khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đặc biệt phù hợp với các quốc gia có thu nhập trung bình, chẳng hạn như Việt Nam, vì tốc độ tăng năng suất trong tương lai của các doanh nghiệp này ngày càng được thúc đẩy bởi sự đổi mới và hấp thụ công nghệ doanh nghiệp hiệu quả hơn và cho phép các công ty có năng suất cao hơn, hầu hết là các công ty khởi nghiệp đổi mới, tham gia và các công ty có năng suất thấp rời khỏi thị trường.

Chia sẻ kinh nghiệm từ quốc tế, ông Jonathan Pincus, Chuyên gia Kinh tế quốc tế cấp cao của Tổ chức phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam, cho biết Việt Nam là nước thu nhập trung bình đạt được tăng trưởng đáng “ngưỡng mộ” trong một thời gian. Song, vấn đề đặt ra là Việt Nam liệu có rơi vào bẫy thu nhập trung bình như các nước trên hay không? Theo chuyên gia của UNDP, vấn đề then chốt là Việt Nam phải thành công trong xây dựng hệ thống đổi mới quốc gia. Ngoài ra, chuyên gia của UNDP cũng góp ý vào công tác đào tạo chuyên sâu, sau đại học ở Việt Nam.