Ngày 6/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố mức thuế trừng phạt 25% được áp dụng cho hàng hóa của Ấn Độ nhập khẩu vào Mỹ do Ấn Độ mua dầu mỏ của Nga. Quyết định này bổ sung vào mức thuế 25% trước đó mà chính quyền Mỹ nhằm vào nhiều sản phẩm của Ấn Độ. Mức thuế này sẽ đưa tổng mức thuế lên tới 50% đối với các mặt hàng như hàng may mặc, đá quý và trang sức, giày dép, đồ thể thao, đồ nội thất và hóa chất. Đây là một trong những mức thuế cao nhất mà Mỹ áp đặt lên hàng hóa nhập khẩu và ngang bằng với Brazil và Trung Quốc.

Theo thông báo của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ gửi đến các nhà vận chuyển, quy định miễn trừ trong ba tuần đối với hàng hóa Ấn Độ đã được bốc xếp lên tàu và quá cảnh đến Mỹ trước thời hạn nửa đêm. Những hàng hóa này vẫn có thể nhập cảnh vào Mỹ với mức thuế suất thấp hơn trước đó trước rạng sáng ngày 17/9 (theo giờ Mỹ). Các mặt hàng thép, nhôm và các sản phẩm phái sinh, xe chở khách, đồng kim loại và các mặt hàng khác chịu mức thuế riêng lên tới 50% theo Luật Thương mại An ninh Quốc gia Mục 232 cũng được miễn trừ.

Mức thuế mới của Mỹ đe dọa ảnh hưởng tới hàng ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như công nhân Ấn Độ. Một quan chức Bộ Công Thương Ấn Độ giấu tên cho biết các nhà xuất khẩu nước này bị ảnh hưởng bởi thuế quan sẽ nhận được hỗ trợ tài chính và được khuyến khích đa dạng hóa sang các thị trường như Trung Quốc, Mỹ Latinh và Trung Đông.

Theo Bộ Công Thương Ấn Độ, mức thuế mới của Mỹ là phi lý. Mức thuế trung bình mà Ấn Độ áp với hàng nhập khẩu từ Mỹ là khoảng 7,5%, trong khi Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ lại khẳng định Ấn Độ áp thuế lên tới 100% đối với ô tô và mức thuế trung bình áp dụng là 39% đối với hàng nông sản Mỹ.

Việc Mỹ chính thức áp mức thuế kỷ lục với Ấn Độ diễn ra sau khi 5 vòng đàm phán thương mại giữa hai bên diễn ra mà không mang lại kết quả cuối cùng. Bế tắc nằm ở việc Ấn Độ kiên quyết không nhượng bộ trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp sữa do lo ngại ảnh hưởng tới sinh kế của hàng triệu nông dân và người chăn nuôi. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi nhiều lần khẳng định, sẽ không hy sinh lợi ích của hàng triệu hộ nông dân và những người chăn nuôi Ấn Độ để đạt được thỏa thuận với Mỹ.

Giới phân tích cảnh báo mức thuế "ngất ngưởng" này có thể khiến Ấn Độ, nền kinh tế lớn có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới, suy giảm xuất khẩu sang thị trường Mỹ - vốn là đối tác xuất khẩu lớn nhất của nước này - đồng thời làm giảm sức cạnh tranh so với các đối thủ khác. Ông Ajay Srivastava, nhà sáng lập Viện nghiên cứu Sáng kiến thương mại toàn cầu có trụ sở tại New Delhi, nhận định: "Đây là một cú sốc chiến lược, gây nguy cơ thất nghiệp tại các trung tâm xuất khẩu và làm suy yếu vai trò của Ấn Độ trong chuỗi giá trị toàn cầu".

Việc áp thuế ảnh hưởng trực tiếp đến hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ và người lao động tại các bang công nghiệp như Gujarat. Ông Sukumar Subramaniam, Giám đốc điều hành Sarathy Exports - nhà sản xuất dệt may tại Karur (miền nam Ấn Độ), đang phải chuẩn bị tinh thần cho những cuộc đàm phán cực kỳ khó khăn. Ngay sau thông báo thuế nhập khẩu 50% của Mỹ, Dollar General đã yêu cầu ông giảm giá 16%, và nhiều khách hàng Mỹ khác dự kiến sẽ sớm đưa ra yêu cầu tương tự. "Đơn giản là không thể đưa ra mức giảm giá lớn như vậy. Biên lợi nhuận không thể duy trì được với những khoản chiết khấu đó", ông Subramaniam chia sẻ với Nikkei Asia. "Tôi chỉ có thể giảm tối đa khoảng 3%".

Chính sách này đã đẩy các nhà cung cấp Ấn Độ vào thế khó: Giảm giá sẽ làm lợi nhuận sụt giảm nghiêm trọng, nhưng từ chối sẽ đồng nghĩa với việc bị loại khỏi thị trường lớn nhất thế giới. "Với thuế 25%, việc cắt giảm biên lợi nhuận và tối ưu hóa hiệu quả vẫn có thể giúp các nhà sản xuất Ấn Độ cạnh tranh với các nước châu Á khác, nơi thuế cơ bản khoảng 20%", Alexandra Hermann, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Oxford Economics nhận định. "Nhưng với thuế 50%, điều này gần như không thể".

Mặc dù chính phủ Mỹ đã loại trừ một số ngành như dầu mỏ, dược phẩm và điện thoại thông minh khỏi đợt tăng thuế này, tác động đến nền kinh tế Ấn Độ vẫn rất nghiêm trọng. Theo ước tính của tổ chức Sáng kiến Nghiên cứu Thương mại Toàn cầu (GTRI) tại New Delhi, các ngành còn lại chiếm tới 72% trong tổng kim ngạch xuất khẩu 86.5 tỷ USD sang Mỹ và có thể mất đến 90% đơn hàng. Ajay Srivastava, người sáng lập GTRI, đã nhấn mạnh tính nghiêm trọng của tình hình khi gọi đây là "mối đe dọa sinh tồn" đối với các ngành sử dụng nhiều lao động như may mặc, dệt may, hải sản và đồ trang sức. Các ngành này có nguy cơ mất thị phần mà họ đã dày công xây dựng trong suốt 20 năm qua, dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng về việc làm cho hàng triệu người lao động Ấn Độ.

Theo số liệu của Cục Thống kê Mỹ, kim ngạch thương mại hàng hóa hai chiều giữa Mỹ và Ấn Độ đạt 129 tỷ USD trong năm 2024, trong đó Mỹ thâm hụt 45,8 tỷ USD. Các hiệp hội xuất khẩu ước tính khoảng 55% trong tổng số 87 tỷ USD hàng xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ có thể bị ảnh hưởng. Nếu duy trì lâu dài, mức thuế này có thể làm giảm sức hút của Ấn Độ trong vai trò trung tâm sản xuất thay thế Trung Quốc cho các sản phẩm như điện thoại thông minh và thiết bị điện tử.

Ấn Độ có phản ứng như thế nào?

Theo hãng tin Bloomberg, mức thuế 50% do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt với hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ đã chính thức có hiệu lực từ ngày 27/8. Lãnh đạo Nhà Trắng giải thích mức thuế này để cảnh cáo việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu mỏ từ Nga.

Để ứng phó với mức thuế mới, các tập đoàn năng lượng lớn của Ấn Độ như Reliance Industries sẽ bắt đầu cắt giảm sản lượng dầu thô nhập khẩu từ Nga trong tuần tới, từ 1,8 triệu thùng/ngày xuống còn 1,4 - 1,6 triệu thùng/ngày.

Bloomberg cho rằng, đây chỉ là những động thái mang tính biểu tượng nhằm thúc đẩy quá trình đàm phán thương mại giữa Mỹ và Ấn Độ. Hiện Ấn Độ đang chiếm 37% tổng sản lượng dầu mỏ xuất khẩu của Nga và đã tiết kiệm ít nhất 17 tỷ USD nhờ hoạt động này từ năm 2022.

×