ESG là gì và vì sao các công ty đang dồn sức đầu tư cho ESG

ESG là gì?

ESG là cụm từ được viết tắt bởi 3 chữ cái đầu tiên của Environment – Môi trường, Social – Xã hội và Governance – Quản trị doanh nghiệp. Được xây dựng nhằm đo lường tính bền vững và trách nhiệm của doanh nghiệp dựa trên ba trụ cột chính được nêu ở trên.

Khái niệm ESG xuất hiện vào những năm 2000 khi có mặt trong một báo cáo của chuyên gia đầu tư Ivo Knoepfel. Chuyên gia này cho rằng rằng các yếu tố ESG trong phân tích tài chính nên được tính đến trên thị trường vốn vì chúng giúp xác định rủi ro, tác động đến việc đánh giá doanh nghiệp và dẫn đến thay đổi xã hội tích cực.

Ông cũng nhận định, việc không đo lường được rủi ro ESG có thể gây ra tổn thất tài chính đáng kể cho doanh nghiệp.

Đến năm 2004, Liên Hợp Quốc thông qua báo cáo "Who Cares Wins" do sáng kiến của Kofi Annan, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc, kêu gọi sự kết hợp giữa các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị vào hoạt động đầu tư.

Chính báo cáo này đã đặt nền móng cho ESG trở thành tiêu chuẩn đánh giá quan trọng. Và đến năm 2006, Liên Hợp Quốc chính thức công bố nguyên tắc PRI (Principles for Responsible Investment), thúc đẩy ESG thành tiêu chuẩn quốc tế cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp nhằm đảm bảo sự bền vững và trách nhiệm xã hội trong hoạt động kinh doanh.

Đến thời điểm hiện tại, ngày càng có nhiều nhà đầu tư quan tâm đến các yếu tố ESG và ưu tiên đầu tư vào các công ty có hiệu quả về môi trường, xã hội và quản trị tốt bởi đây chính là yếu tố then chốt khiến nhà đầu tư giảm thiểu được rủi ro tài chính.

Trên khắp thế giới, ESG đã chuyển từ một khái niệm tài chính hẹp sang một tiêu chuẩn kinh doanh chủ đạo. Theo Bloomberg Intelligence, tài sản ESG toàn cầu đã vượt 41 nghìn tỷ USD vào năm 2022 và dự kiến đạt 50 nghìn tỷ USD vào năm 2025, phản ánh sự gia tăng mạnh mẽ của dòng vốn hướng tới các doanh nghiệp bền vững. Các nền kinh tế lớn như Mỹ, EU và Nhật Bản đang áp dụng các quy định nghiêm ngặt về báo cáo ESG. Chẳng hạn, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) yêu cầu các công ty niêm yết công bố thông tin ESG từ năm 2022, trong khi EU đã áp dụng Chỉ thị Báo cáo Phi tài chính (NFRD) cho hơn 11.000 doanh nghiệp từ năm 2014, và nâng cấp thành Chỉ thị Báo cáo Bền vững Doanh nghiệp (CSRD) vào năm 2023. Những động thái này không chỉ thúc đẩy tính minh bạch mà còn đặt áp lực lên chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm cả các nước đang phát triển như Việt Nam.

Vì sao ESG quan trọng với cả giới đầu tư và doanh nghiệp Việt Nam trong kỷ nguyên đột phá?

Trước đây, khi các thị trường mới nổi thường bị coi là gặp nhiều thách thức về việc phát triển bền vững do những hạn chế kinh tế, nhưng hiện nay, câu chuyện đang dần thay đổi rõ rệt.

Nhưng giờ đây, các thị trường mới nổi đang định vị mình là những nhân tố đang chiếm vị trí quan trọng và chủ chốt trong xu hướng phát triển toàn cầu và ESG toàn cầu, được thúc đẩy bởi sự quan tâm đặc biết gia tăng từ các nhà đầu tư, sự phát triển của quy định pháp lý và nhận thức ngày càng cao về nhu cầu tăng trưởng bền vững.

Theo báo cáo của PwC, tài sản quản lý (AuM) liên quan đến ESG trên toàn cầu sẽ tăng từ 18.400 tỷ USD vào năm 2021 lên đến 33.900 tỷ USD vào năm 2026, với tốc độ tăng trưởng hàng năm 12,9%. Dự kiến, vào năm 2026, các tài sản này chiếm khoảng 21,5% tổng tài sản quản lý toàn cầu. McKinsey cũng nhấn mạnh rằng các quỹ đầu tư ESG thường có hiệu suất cao hơn so với các quỹ truyền thống.

Đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu và quy định pháp lý: Việc không tuân thủ các quy định ESG có thể dẫn đến việc doanh nghiệp mất đi cơ hội hợp tác quốc tế. Nhiều quốc gia và tổ chức trên thế giới đã thực hiện các quy định ESG như một tiêu chuẩn bắt buộc cho hoạt động kinh doanh.

Điển hình là Liên minh châu Âu (EU), nơi đã áp dụng Quy định về Báo cáo Doanh nghiệp về Bền vững (CSRD) yêu cầu các doanh nghiệp lớn phải báo cáo về các tác động môi trường, xã hội và quản trị. Tại Mỹ, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) đang trong quá trình triển khai các yêu cầu báo cáo khí hậu bắt buộc thay vì tự nguyện như trước đây.

Trong khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong chuyển đổi xanh, nhưng vẫn đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia như Singapore, Thái Lan và Indonesia.

Tuy nhiên, trong năm qua việc thực hành ESG tại các doanh nghiệp Việt Nam cũng đang được chú trọng hơn bao giờ hết. Trong đó, Vinamilk nằm trong số các doanh nghiệp đi đầu và được giới đầu tư đánh giá cao về áp dụng các tiêu chí ESG trong hoạt động kinh doanh. “Vinamilk là một trong những doanh nghiệp niêm yết dẫn đầu bởi vốn hóa và nằm trong top những doanh nghiệp có điểm ESG và hoạt động ESG tốt trong hệ thống đánh giá của chúng tôi. Vinamilk cũng là một hình mẫu phát triển bền vững cho các doanh nghiệp tại Việt Nam”, đại diện Dragon Capital nhận xét.

Các chính sách, quy định về ESG tại Việt Nam

Trong những năm qua, Việt Nam đã từng bước ban hành các chính sách và quy định liên quan đến các yếu tố ESG (Environmental, Social, and Governance) nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Cụ thể gồm. Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/02/2021, doanh nghiệp tại Việt Nam có trách nhiệm áp dụng các biện pháp công nghệ, quản lý nhằm bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên thiên nhiên tiết kiệm, hiệu quả và bền vững.

Bên cạnh đó, Nghị định 155/2016/NĐ-CP về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp yêu cầu các doanh nghiệp “thực hiện các cam kết, hoạt động nhằm góp phần cải thiện và nâng cao điều kiện sống, việc làm, thu nhập, chăm sóc sức khỏe cho người lao động”. Đây cũng được như một nỗ lực hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường, phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững của đất nước và hội nhập quốc tế, đáp ứng tiêu chuẩn ESG tại Việt Nam.

Đáng chú ý, vừa qua Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký Quyết định số 232 phê duyệt Đề án Thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam.

Mục tiêu chung của Đề án nhằm phát triển thị trường carbon Việt Nam, hỗ trợ mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính theo cam kết tại Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), với chi phí thấp, đồng thời tạo nguồn tài chính mới cho hoạt động cắt giảm phát thải.

Cùng với đó là việc thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển công nghệ phát thải thấp, nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, phát triển kinh tế carbon thấp và ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Về mục tiêu cụ thể, giai đoạn từ tháng 6/2025 đến hết năm 2028, vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước; tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật phục vụ tổ chức vận hành thị trường carbon...

Giai đoạn từ năm 2029 chính thức vận hành sàn giao dịch carbon trong nước. Song song đó là việc tiếp tục hoàn thiện quy định của pháp luật, cơ sở hạ tầng cho thị trường carbon; tiếp tục nâng cao năng lực quản lý, tổ chức vận hành thị trường carbon của cơ quan quản lý nhà nước, năng lực và nhận thức của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới…