Nỗi lo nợ công của các quốc gia G7 trở thành gánh nặng thị trường

Quyết định của Moody’s vào tháng trước khi hạ bậc tín nhiệm cuối cùng loại AAA của Hoa Kỳ, cùng với nhu cầu yếu trong các phiên đấu giá trái phiếu tại Nhật Bản, đang khiến sự quan tâm đổ dồn vào hai trong số những nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Một cuộc khủng hoảng nợ có thể chưa phải là kịch bản chính, nhưng những hồi chuông cảnh báo đã bắt đầu vang lên.

Dưới đây là những quốc gia đang trở thành tâm điểm chú ý của thị trường theo đánh giá của Reuters và lý do vì sao.

1. Hoa Kỳ

Hoa Kỳ đã nhanh chóng vươn lên đầu danh sách những quốc gia đáng lo ngại sau đợt bán tháo trái phiếu mạnh trong tháng Tư.

Điều đáng lo lắng hơn nữa là dự luật cắt giảm thuế và tăng chi tiêu của Tổng thống Donald Trump, ước tính có thể khiến nợ công tăng thêm khoảng 3,3 nghìn tỷ USD vào năm 2034, theo ước tính của tổ chức Committee for a Responsible Federal Budget.

Quyết định hạ bậc tín nhiệm của Moody’s là một "cú giáng" khác. CEO JPMorgan, Jamie Dimon, cũng cảnh báo về “vết nứt trên thị trường trái phiếu”, một phần do chi tiêu vượt mức.

Tuy nhiên, vị thế là đồng tiền dự trữ số một thế giới giúp Hoa Kỳ có được một lớp bảo vệ nhất định. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent khẳng định nước này sẽ không bao giờ vỡ nợ.

Các nhà đầu tư cũng cho rằng chính quyền Mỹ sẽ tìm cách ngăn lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm – tiêu chuẩn tham chiếu cho chi phí vay vốn của doanh nghiệp và người tiêu dùng – tăng quá xa khỏi mức 4,5%.

Ngành ngân hàng thì lạc quan rằng các cơ quan quản lý Mỹ có thể sớm điều chỉnh quy định về tỷ lệ đòn bẩy bổ sung, qua đó có thể giảm lượng dự trữ tiền mặt bắt buộc của các ngân hàng và khuyến khích họ tham gia tích cực hơn vào thị trường trái phiếu chính phủ.

2. Nhật Bản

Trong nhiều năm, Nhật Bản từng được xem quốc gia điển hình về việc thị trường có thể "ngó ngơ" những "núi nợ khổng lồ". Nhưng điều đó giờ đây đang thay đổi.

Nợ công của Nhật Bản hiện vượt gấp đôi quy mô nền kinh tế – mức cao nhất trong số các nước phát triển.

Lợi suất trái phiếu kỳ hạn dài của nước này đã chạm mức cao kỷ lục trong tháng Năm, sau khi phiên đấu giá trái phiếu kỳ hạn 20 năm ghi nhận kết quả tệ nhất kể từ năm 2012, làm dấy lên nghi ngờ về nhu cầu thị trường. Chi phí vay vốn kỳ hạn 30 năm đã tăng tới 60 điểm cơ bản chỉ trong ba tháng qua, thậm chí còn nhanh hơn cả ở Mỹ.

Nguyên nhân chính là nhu cầu đối với trái phiếu kỳ hạn dài đang giảm sút, đặc biệt từ các nhà đầu tư truyền thống như công ty bảo hiểm nhân thọ và quỹ hưu trí. Trong khi đó, lượng trái phiếu mà Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) nắm giữ, chiếm khoảng một nửa thị trường, lại sụt giảm lần đầu tiên trong 16 năm.

Thủ tướng Shigeru Ishiba cũng đang chịu sức ép phải chi tiêu lớn và cắt giảm thuế. Giới hoạch định chính sách hiện đã cân nhắc việc cắt giảm tạm thời các đợt phát hành trái phiếu siêu dài hạn, nhằm xoa dịu phần nào lo ngại của thị trường.

Tuy vậy, một phiên đấu giá yếu kém khác vào tuần trước cho thấy vấn đề chưa hề được cải thiện.

Các phiên đấu giá yếu kém của Nhật Bản là một biểu hiện cho thấy có điều gì đó đang xảy ra ở chiều sâu hơn.

3. Vương quốc Anh

Tại châu Âu, chính phủ Anh nợ gần bằng 100% GDP. Quốc gia này vẫn dễ bị tổn thương trước các đợt bán tháo trái phiếu toàn cầu, dù chính phủ nhấn mạnh cam kết duy trì kỷ luật tài khóa.

Bài kiểm tra tiếp theo có thể đến từ cuộc rà soát chi tiêu nhiều năm sắp tới của Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves trong bối cảnh Anh là nền kinh tế duy nhất trong nhóm G7 có chi phí vay vốn kỳ hạn 30 năm vượt ngưỡng 5%.

Theo chiến lược gia Jane Foley của Rabobank, chính phủ dường như sẵn sàng tăng chi cho quốc phòng và y tế, dù vẫn cam kết không tăng thuế và kiểm soát chặt chi tiêu.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã kêu gọi bà Reeves tuân thủ kế hoạch giảm vay nợ công.

Nếu Ngân hàng Trung ương Anh kết thúc sớm chương trình bán tháo trái phiếu thì điều này có thể giúp hỗ trợ thị trường trái phiếu chính phủ Anh.

4. Pháp

Áp lực trên thị trường trái phiếu Pháp đã gia tăng vào năm ngoái do lo ngại bất ổn chính trị sẽ cản trở các nỗ lực thắt chặt chi tiêu. Tuy nhiên, áp lực này hiện đã dịu bớt.

Phần bù rủi ro mà nhà đầu tư yêu cầu để nắm giữ trái phiếu Pháp so với trái phiếu Đức đã giảm xuống khoảng 66 điểm cơ bản, so với mức 90 điểm vào tháng 11 năm ngoái.

Ngoài ra, nhà đầu tư đang đặt cược vào khả năng phần bù rủi ro trong khu vực đồng euro sẽ giảm, nhờ kỳ vọng các quốc gia châu Âu sẽ tăng cường đoàn kết trong những lĩnh vực như quốc phòng.

Tuy nhiên, vẫn cần thận trọng. Thủ tướng Francois Bayrou dự kiến sẽ công bố lộ trình cắt giảm thâm hụt ngân sách trong vòng bốn năm vào tháng 7 tới. Điều này có thể mở màn cho một "cuộc chiến" ngân sách tại quốc hội.

Pháp vẫn chưa có tiến triển nào đáng kể về nợ công kể từ sau khủng hoảng COVID-19.

5. Ý

Ý dường như đã rời khỏi nhóm những quốc gia khiến thị trường lo ngại nhất, nhờ vào sự ổn định gia tăng cả về chính trị lẫn kinh tế, cùng với việc cải thiện mức độ tín nhiệm.

Thâm hụt ngân sách của nước này đã giảm xuống còn 3,4% GDP trong năm 2024, từ mức 7,2% của năm 2023, và được dự báo sẽ tiếp tục giảm xuống còn 2,9% vào năm 2026 – ngang bằng với dự báo cho Đức, theo nhận định của ông Kenneth Broux, Trưởng bộ phận nghiên cứu doanh nghiệp về tỷ giá và lãi suất tại Societe Generale.

“Điều này là điều không tưởng cách đây nhiều năm.”, ông Broux cho biết

Dù Ý vẫn còn đối mặt với những thách thức dài hạn về nợ công, nhưng hiệu suất tương đối tốt hơn so với các nước như Pháp, cùng với xu hướng đa dạng hóa danh mục đầu tư nghiêng về tài sản châu Âu, đã hỗ trợ thị trường trái phiếu của nước này.

Chênh lệch lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm giữa Ý và Đức hiện ở mức thấp nhất kể từ năm 2021, chỉ dưới 100 điểm cơ bản.