Nhiều tập đoàn, tổng công ty Nhà nước thua lỗ hàng nghìn tỷ đồng

Chính phủ vừa có báo cáo gửi Quốc hội về hoạt động đầu tư, quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp trong phạm vi toàn quốc năm 2021. Tính đến ngày 31/12/2021, cả nước có 826 doanh nghiệp có vốn góp của Nhà nước, gồm 673 doanh nghiệp nhà nước và 153 doanh nghiệp có cổ phần, vốn góp của nhà nước.

Năm 2021, tổng tài sản của 826 doanh nghiệp này là gần 3,75 triệu tỉ đồng, tăng 2% so với năm 2020. Vốn chủ sở hữu là gần 1,8 triệu tỉ đồng, tăng 3%. Tổng doanh thu đạt gần 2,13 triệu tỉ đồng, tăng 8%. Lãi phát sinh trước thuế của các doanh nghiệp này đạt hơn 205 ngàn tỉ đồng, tăng 25% so với năm 2020.

Liên quan đến tình hình kinh doanh của 673 doanh nghiệp Nhà nước, nhóm doanh nghiệp có tổng tài sản đạt 3,65 triệu tỉ đồng, tăng 1% so với năm 2020. Vốn chủ sở hữu là 1,75 triệu tỉ đồng, tăng 3%. Tổng doanh thu của 673 doanh nghiệp Nhà nước đạt 2,04 triệu tỉ đồng, tăng 8% so với năm 2020. Lãi phát sinh trước thuế đạt 198.672 tỉ đồng, tăng 25%. Năm 2021, các doanh nghiệp này đóng góp vào ngân sách 316.778 tỉ đồng, tăng 6% so với năm 2020.

Tuy nhiên có 58/673 doanh nghiệp (chiếm 9% tổng số doanh nghiệp Nhà nước) có lỗ phát sinh, với tổng số lỗ là 15.785 tỉ đồng và có tới 138/673 doanh nghiệp (chiếm 21% tổng số doanh nghiệp Nhà nước) còn lỗ lũy kế với tổng số lỗ lũy kế là 50.125 tỉ đồng.

Vinachem, VNR, Vinacafe, Tổng công ty 15, Saigontourist lại thua lỗ hàng nghìn tỷ đồng. Ảnh: Tài chính Doanh nghiệp

Có 9/75 công ty mẹ chưa bảo toàn được vốn chủ sở hữu, là những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh thua lỗ như: Công ty mẹ - Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) lỗ lũy kế là 2.613 tỷ đồng; Công ty mẹ - TCT Đường sắt Việt Nam (VNR) lỗ lũy kế 1.822 tỷ đồng; Công ty mẹ - TCT Cà phê Việt Nam (Vinacafe) lỗ lũy kế 453 tỷ đồng; Công ty mẹ - Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.HCM lỗ 426 tỷ; Công ty mẹ - TCT 15 lỗ lũy kế 156 tỷ đồng…

Theo đánh giá của Chính phủ, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước chưa xứng với nguồn lực nắm giữ. Một số dự án có vốn đầu tư lớn nhưng không thành công, rủi ro cao như dự án tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí, khai thác khoáng sản; một số dự án có lỗ lũy kế lớn, lỗ liên tiếp trong nhiều năm, phương thức tái cấu trúc chưa hiệu quả...

Cùng với đó, trách nhiệm thực thi quyền chủ sở hữu nhà nước chưa thật sự rõ ràng; cơ quan đại diện chủ sở hữu thiếu nguồn lực, chưa hoạt động chuyên nghiệp và chưa tách bạch chức năng chủ sở hữu với quản lý nhà nước.

Việc xử lý các dự án thua lỗ, kém hiệu quả chưa được giải quyết triệt để làm ảnh hưởng đến việc cơ cấu lại DNNN do còn những vướng mắc tập trung ở 03 nhóm vấn đề: Xử lý dứt điểm tranh chấp, vướng mắc để quyết toán hợp đồng EPC, quyết toán toàn bộ dự án; Khó khăn về tài chính, cơ cấu lại nợ; Xây dựng phương án thoái vốn.

Đến nay, đã xử lý đưa ra khỏi danh sách 3 dự án; còn 9 dự án vẫn đang tiếp tục xử lý, song tình hình hoạt động rất khó khăn: còn thua lỗ hoặc dở dang, dừng hoạt động.