Ngân hàng Nhà nước toàn quyền quyết định cho vay đặc biệt lãi suất 0%

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng, nhằm luật hóa một số chính sách quan trọng từ Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội, hướng đến nâng cao hiệu quả xử lý nợ xấu và đảm bảo an toàn hệ thống tài chính ngân hàng.

Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng: việc xây dựng và trình Dự án Luật này là cần thiết trong bối cảnh nợ xấu đang có xu hướng gia tăng trở lại, trong khi một số quy định tại Nghị quyết số 42 sẽ hết hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Chính phủ đề xuất luật hóa 03 chính sách lớn của Nghị quyết 42, gồm: Quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu; Quy định về xử lý tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự hoặc là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính; Quy định về xử lý tài sản bảo đảm đã bị kê biên, phong tỏa phục vụ thi hành án dân sự.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung quan trọng khác như thẩm quyền cho vay đặc biệt, điều khoản chuyển tiếp, quy trình thu giữ tài sản và cơ chế phối hợp liên ngành trong xử lý nợ xấu, cụ thể: Đề xuất chuyển thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt có lãi suất 0%/năm và không có tài sản bảo đảm từ Thủ tướng Chính phủ về NHNN. Quy định quyền thu giữ TSBĐ trong xử lý nợ xấu, bảo đảm việc thu giữ không đơn phương, phải tuân thủ đúng trình tự, điều kiện và quy trình minh bạch. Quy định về kê biên TSBĐ đang được sử dụng để đảm bảo nợ xấu. Quy định hoàn trả TSBĐ là vật chứng, tang vật sau khi chấm dứt điều tra, xử lý hành chính, đảm bảo không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án.

Điều khoản chuyển tiếp: Xử lý các trường hợp khoản vay đặc biệt và tài sản kê biên trước khi Luật có hiệu lực, nhằm tránh tạo khoảng trống pháp lý.

Dự kiến, nếu được Quốc hội thông qua, Luật sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc xử lý nợ xấu, nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, doanh nghiệp.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính (KTTC) của Quốc hội Phan Văn Mãi trình báo cáo thẩm tra Dự án Luật, trong đó nhấn mạnh sự cần thiết ban hành luật để đảm bảo tính ổn định, lâu dài cho công tác xử lý nợ xấu, đồng thời tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực ngân hàng.

Một số nội dung trọng tâm trong báo cáo thẩm tra: Về luật hóa 03 chính sách của Nghị quyết 42: Đa số ý kiến tán thành với đề xuất của Chính phủ. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng cần cân nhắc phạm vi áp dụng, tránh việc tổ chức tín dụng lợi dụng quyền thu giữ để nới lỏng điều kiện cho vay, tiềm ẩn rủi ro pháp lý.

Về thẩm quyền cho vay đặc biệt lãi suất 0%/năm, không có tài sản bảo đảm: Tán thành việc chuyển thẩm quyền từ Thủ tướng sang Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Đề nghị quy định rõ tiêu chí, điều kiện, trình tự cho vay; tăng cường kiểm soát và rà soát lại Luật Các TCTD 2024 để tránh xung đột pháp luật.

Về quyền thu giữ tài sản bảo đảm (TSBĐ): Thống nhất bổ sung quy định về quyền thu giữ TSBĐ đối với khoản nợ xấu. Đề nghị làm rõ trách nhiệm của UBND cấp xã và Công an xã, quy trình thu giữ, xử lý tài sản phải minh bạch, có sự giám sát và không ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của bên có nghĩa vụ và các bên liên quan.

Về tài sản đang bị kê biên phục vụ thi hành án: Đồng tình với đề xuất nhưng yêu cầu rà soát thêm trường hợp liên quan đến quyền lợi của bên thứ ba (ngoài bồi thường, cấp dưỡng). Đề nghị giao Chính phủ quy định rõ cơ chế phối hợp giữa cơ quan thi hành án và TCTD.

Về hoàn trả TSBĐ là vật chứng hoặc tang vật, phương tiện vi phạm hành chính: Đồng ý với dự thảo Luật, nhưng nhấn mạnh cần tránh xung đột khi tài sản bảo đảm có giá trị lớn hơn nghĩa vụ hoặc thuộc nhiều bên cùng bảo đảm.

Ủy ban KTTC đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo để phù hợp với chủ trương của Đảng, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất hệ thống pháp luật. Các quy định cần được đánh giá tác động kỹ lưỡng, bảo đảm minh bạch, khả thi và nhân văn.