Hơn 66.000 tỷ đồng đầu tư hệ thống cảng biển Hải Phòng

Bộ Xây dựng vừa phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Hải Phòng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Theo quy hoạch được phê duyệt, cảng biển Hải Phòng gồm các khu bến: Lạch Huyện; Đình Vũ; sông Cấm - Phà Rừng; Nam Đồ Sơn, Văn Úc; bến cảng huyện đảo Bạch Long Vĩ; các bến phao, khu chuyển tải và các khu neo chờ, tránh, trú bão.

Năm 2030 cảng Hải Phòng đáp ứng đến 215 triệu tấn hàng hóa

Mục tiêu đến năm 2030, cảng biển đáp ứng cho lượng hàng hóa thông qua từ 175,4 - 215,5 triệu tấn (trong đó, hàng container từ 12,15 triệu - 14,92 triệu Teu, chưa bao gồm hàng container trung chuyển quốc tế) và đáp ứng cho lượng hành khách từ 20,4 - 22,8 nghìn lượt khách.

Khu vực sẽ có từ 61 - 73 bến cảng, gồm từ 98 - 111 cầu cảng với tổng chiều dài từ 20.196 - 23.446m (chưa bao gồm các bến cảng khác).

Tầm nhìn đến năm 2050, cảng biển đáp ứng cho hàng hóa với tốc độ tăng trưởng bình quân từ 5 - 5,3%/năm, lượng hành khách với tốc độ tăng trưởng bình quân từ 1,5 - 1,6%/năm.

Giai đoạn này, tiếp tục phát triển các bến cảng mới đáp ứng nhu cầu thông qua hàng hóa. Trong đó, hoàn thành đầu tư khu bến cảng Lạch Huyện và di dời các bến cảng trên sông Cấm phù hợp với quy hoạch phát triển thành phố Hải Phòng. Đồng thời, đầu tư phát triển các bến cảng tại khu bến Nam Đồ Sơn, Văn Úc.

Tổng nhu cầu sử dụng đất theo quy hoạch đến năm 2030 khoảng 1.638ha (chưa bao gồm các khu vực phát triển các khu công nghiệp, logistics... gắn liền với cảng).

Tổng nhu cầu sử dụng mặt nước theo quy hoạch đến năm 2030 khoảng 116.536ha (đã bao gồm diện tích vùng nước khác trong phạm vi quản lý không bố trí công trình hàng hải).

Nhu cầu vốn đầu tư hệ thống cảng biển đến năm 2030 khoảng 78.028 tỷ đồng, gồm vốn đầu tư cho hạ tầng hảng hải công cộng khoảng 11.950 tỷ đồng và nhu cầu vốn đầu tư cho bến cảng khoảng 66.078 tỷ đồng (chỉ bao gồm các bến cảng kinh doanh dịch vụ xếp dỡ hàng hóa).

Khu bến Lạch Huyện đáp ứng cho tàu tới 200.000 tấn

Theo quy hoạch, đến năm 2030, khu bến Lạch Huyện sẽ đáp ứng cho lượng hàng hóa từ 61,4 - 90 triệu tấn và lượng hành khách từ 10,5 - 11 nghìn lượt khách.

Khu bến sẽ có từ 14 - 16 bến cảng, gồm từ 15 - 18 cầu cảng với tổng chiều dài từ 5.625 - 6.875m (chưa bao gồm các bến cảng khác). Trong đó, các khu bến số 1, 2, bến 3, 4 tiếp nhận tàu trọng tải đến 165.000 tấn (12.000 Teu). Các bến từ bến số 5 tới bến số 10 tiếp nhận tàu trọng tải đến 200.000 tấn (18.000 Teu), phù hợp với kết cấu hạ tầng liên quan.

Ngoài ra, khu bến Lạch Huyện cũng được quy hoạch bến cảng Gót 1 và Gót 2, với các cầu cảng tổng hợp, rời, tiếp nhận tàu trọng tải đến 100.000 tấn. Đồng thời, có 2 bến cảng Cái Tráp 1 và Cái Tráp 2 lần lượt tiếp nhận tàu trọng tải đến 150.000 tấn và 100.000 tấn. Khu vực cũng quy hoạch bến cảng số 21, số 22 đón hàng lỏng/khí với tổng chiều dài 600m, tiếp nhận tàu trọng tải đến 150.000 tấn.

Lạch Huyện cũng là khu bến được xác định sẽ ưu tiên đầu tư theo quy hoạch. Ngoài Lạch Huyện, còn có bến khởi động khu bến Nam Đồ Sơn (Hải Phòng), các bến cảng tại khu bến Đình Vũ và bến cảng Văn Úc phục vụ di dời các bến cảng trên sông Cấm.

Về kết cấu hạ tầng hàng hải công cộng, quy hoạch xác định những dự án ưu tiên đầu tư như đầu tư xây dựng luồng sông Văn Úc - Nam Đồ Sơn và hệ thống đê chỉnh trị (giai đoạn khởi động). Từng bước mở rộng luồng hàng hải Hải Phòng (mở rộng kênh Hà Nam, đoạn luồng Lạch Huyện bao gồm vũng quay tàu).

Cùng với đó, ưu tiên đầu tư kết cấu hạ tầng phục vụ công tác bảo đảm an toàn hàng hải như khu neo chờ, tránh, trú bão, hệ thống giám sát và điều phối giao thông hàng hải (VTS), cũng như bến công vụ, cơ sở vật chất phục vụ nhiệm vụ quản lý nhà nước chuyên ngành.

Hạ tầng chưa đồng bộ, giảm năng lực khai thác Cảng biển Hải Phòng

Theo nhận định của Cục Hàng hải và Đường thuỷ Việt Nam, dù sản lượng hàng hóa tại cảng biển khu vực Hải Phòng liên tục tăng, doanh nghiệp cảng đã chú trọng đầu tư thiết bị hiện đại, nhưng hạ tầng chưa đồng bộ, giao thông kết nối còn bất cập khiến tiềm năng chưa được khai thác tối đa.

Theo thống kê, trong năm 2024, sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển Hải Phòng đạt 106,5 triệu tấn, trong đó hàng container chiếm 78,2 triệu tấn, tương đương 7,2 triệu TEU.

Giai đoạn 2020–2024, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 5,8%/năm, trong đó hàng container tăng 7,2%/năm; hàng tổng hợp, rời tăng 0,7%/năm; hàng lỏng/khí: tăng 8,9%/năm.

Trong khi lượng hàng tăng đều, số lượt tàu biển qua cảng lại giảm nhẹ (âm 0,9%), nhưng tổng dung tích tàu tăng 4,8%. Điều này cho thấy xu hướng tàu lớn ngày càng chiếm ưu thế khi cập cảng Hải Phòng. Hiện nay, bến số 5 và 6 khu bến Lạch Huyện đã tiếp nhận được tàu container trọng tải đến 160.000 tấn giảm tải.

Hiện nay, cảng Hải Phòng - cảng biển lớn nhất miền Bắc – đã hình thành 14 tuyến vận tải quốc tế. Trong số này có 6 tuyến xuyên Thái Bình Dương đi trực tiếp châu Mỹ, một tuyến đi châu Úc, 2 tuyến đi Ấn Độ và nhiều tuyến nội Á khác.

Tuy có những bước tiến rõ rệt, cảng biển Hải Phòng vẫn chưa phát triển như kỳ vọng do vướng mắc hạ tầng. Dự án chưa đồng bộ giữa quy hoạch và đầu tư thực tế. Tiến độ phát triển các bến cảng còn chậm, do vướng mắc trong phát triển khu công nghiệp sau cảng. Ngoài ra, việc di dời và chuyển đổi công năng các cầu cảng Hoàng Diệu vẫn chưa thực hiện đúng quy hoạch.

Việc phát triển các bến cảng mới đòi hỏi hạ tầng đồng bộ (giao thông, kỹ thuật, logistics...), song năng lực tài chính của một số nhà đầu tư còn hạn chế, trong khi trách nhiệm triển khai thuộc nhiều chủ thể, gây thiếu liên kết và chậm tiến độ.

Ngoài ra, luồng hàng hải vào cảng hiện vẫn là luồng một chiều, mật độ tàu lớn khiến nhiều tàu phải chờ đợi dài ngày, làm giảm hiệu suất bốc xếp. Đặc biệt, vận tải đường bộ vẫn là phương thức chính, dẫn đến ùn tắc cục bộ tại khu vực sau cảng như Chùa Vẽ, Đình Vũ và trên quốc lộ 5. Kết nối vận tải đường sắt và đường thủy nội địa với cảng vẫn còn yếu. Đường thủy thường bị ảnh hưởng bởi mưa lũ, gây bồi lắng, khan cạn, khiến tuyến vận tải này khó khai thác hiệu quả quanh năm.