Dự án Luật Đường sắt (sửa đổi): Tăng cường giám sát độc lập và minh bạch

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) lần này đã bổ sung các quy định khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài Nhà nước theo quy định của pháp luật về đầu tư. Dự thảo cũng bổ sung các ưu đãi tín dụng cho tổ chức tham gia hoạt động kinh doanh đường sắt; ưu đãi về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp đầu tư, phát triển công nghiệp đường sắt...

Về đầu tư, theo dự thảo luật, đối với dự án đường sắt do nhà đầu tư đề xuất theo phương thức đối tác công tư, nhà đầu tư được chỉ định phải chứng minh đủ năng lực về khả năng thu xếp vốn chủ sở hữu, huy động vốn vay, nguồn vốn hợp pháp khác; chứng minh kinh nghiệm hoặc có thỏa thuận hợp tác với đối tác có kinh nghiệm thực hiện các dự án tương tự.

Trước khi quyết định áp dụng hình thức chỉ định nhà đầu tư, cơ quan có thẩm quyền lấy ý kiến bằng văn bản của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an đối với yêu cầu về bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia, bảo vệ bí mật Nhà nước.

Đặc biệt, dự thảo Luật Đường sắt cũng quy định, nhà đầu tư thực hiện các dự án đường sắt không được chuyển nhượng dự án, vốn, tài sản hình thành sau đầu tư cho tổ chức, cá nhân nước ngoài hoặc tổ chức có vốn nước ngoài. Nhà đầu tư chuyển giao không bồi hoàn toàn bộ tài sản hình thành từ dự án cho Nhà nước sau khi hết thời gian hoạt động của dự án.

Thẩm tra tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, cơ quan thẩm tra thống nhất cao với chủ trương cần có cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư hệ thống đường sắt Việt Nam. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra lưu ý Chính phủ cần hoàn thiện các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt này theo hướng giới hạn phạm vi, đối tượng được áp dụng.

Ủng hộ cơ chế, chính sách phát triển đô thị quanh đường sắt (mô hình TOD) và khai thác quỹ đất vùng phụ cận nhà ga, song cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ và nghiên cứu bổ sung quy định rõ giới hạn thẩm quyền địa phương khi điều chỉnh quy hoạch; quy định cơ chế giám sát độc lập, minh bạch khi điều chỉnh quy hoạch…

Ngoài ra, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng nhất trí với quy định trao quyền chủ động về vốn cho các chủ thể quy định trong dự thảo Luật, cho phép phát hành trái phiếu Chính phủ, huy động ODA, dùng nguồn tăng thu và tiết kiệm chi ngân sách để bổ sung vốn nếu ngân sách hằng năm không đáp ứng tiến độ.