Cúng giao thừa là gì? Hướng dẫn chuẩn bị vật phẩm mâm lễ và văn khấn cúng giao thừa cho gia chủ một năm 2025 đủ đầy, bình an

Cúng giao thừa là gì?

Lễ đón Giao thừa luôn mang ý nghĩa "tống cựu nghinh tân", tiễn vị quan Hành Khiển biểu trưng cho con giáp của năm cũ, đồng thời nghênh đón vị quan Hành Khiển biểu trưng của con giáp trong năm mới.

Người xưa quan niệm vào khoảnh khắc Giao thừa giờ Tý (khoảng từ 23h đến 1h sáng) là lúc các quan Hành Khiển đi tuần, vì vậy gia chủ cần phải tẩy uế khí, trừ tà để nghênh đón vị quan Hành Khiển được Ngọc Hoàng cử xuống hạ giới tiếp quản trong năm mới.

Theo chuyên gia, tín ngưỡng dân gian truyền thống quan niệm trời có 10 thiên can, đất có 12 địa chi tương ứng với 12 con giáp. Và mỗi một vị quan Hành Khiển (Vị quan cai quản hạ giới) sẽ mang dấu ấn đặc trưng của một con giáp. Do đó 12 con giáp tương ứng với 12 vị quan Hành Khiển được Ngọc Hoàng cử xuống cai quản hạ giới.

Năm nay, không có ngày 30 Tết, do đó lễ cúng giao thừa sẽ được tổ chức vào thời khắc chuyển giao từ ngày 29 tháng Chạp năm Giáp Thìn sang ngày mùng 1 tháng Giêng năm Ất Tỵ.

Theo các chuyên gia phong thủy trong khung giờ 11h đêm – 1h sáng. Thời điểm tốt nhất để thực hiện nghi lễ cúng giao thừa là đúng 0h.

Chuẩn bị vật phẩm mâm lễ cúng giao thừa trong nhà, ngoài trời năm 2025

Theo phong tục của các gia đình Việt sẽ chuẩn bị hai mâm cỗ cúng giao thừa, một mâm cỗ để cúng ngoài trời, một mâm cúng trong nhà. Mỗi mâm cỗ có những món ăn đặc trưng và ý nghĩa riêng biệt, phù hợp với từng nghi thức và phong tục. Một số gia đình cho điều kiện không gian không đủ hoặc những lý do khác nên chỉ làm mâm cỗ cúng trong nhà.

Mâm lễ cúng giao thừa ngoài trời

Mâm cỗ cúng ngoài trời được chuẩn bị để tiễn vị thần hành khiển cũ và đón vị thần hành khiển mới. Đây là nghi thức tiễn biệt những điều không may mắn của năm cũ, đồng thời cầu mong năm mới bình an, phát tài phát lộc. Các gia đình thường cúng mâm lễ ngoài trời ở gần cửa chính hoặc trong khuôn viên nhà, nơi có không gian rộng rãi, phù hợp với việc cúng thần linh.

Mâm cỗ ngoài trời có thể là lễ mặn hoặc lễ chay, tùy theo điều kiện và truyền thống của từng gia đình. Các món ăn chủ yếu trong mâm lễ cúng ngoài trời gồm:

Gà trống luộc: Gà trống được chọn để cúng vì mang ý nghĩa linh thiêng, tượng trưng cho sự sinh sôi, phát triển và thịnh vượng.

Bánh chưng: Bánh chưng là biểu tượng của đất, là món ăn không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán, thể hiện lòng biết ơn với đất trời.

Xôi gấc: Màu đỏ của xôi gấc tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc và sức khỏe.

Khoanh giò lụa: Là món ăn truyền thống, thể hiện sự đủ đầy, thịnh vượng trong năm mới.

Đĩa gạo, đĩa muối: Gạo tượng trưng cho sự no đủ, muối là biểu tượng của sự thanh khiết, mặn mà trong cuộc sống.

Hoa tươi: Hoa cúng giao thừa thường là hoa tươi, như hoa cúc, hoa mai, hoa đào, tùy theo từng vùng miền.

Đèn (nến) và hương: Đèn tượng trưng cho ánh sáng, sự chiếu sáng của trí tuệ, hương thể hiện sự thanh khiết và cầu mong sự phù hộ của các vị thần linh.

Trầu cau: Trầu cau là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng, mang ý nghĩa cầu mong sự gắn kết, hòa thuận trong gia đình.

Ngoài các món ăn, gia chủ cũng có thể chuẩn bị thêm tiền vàng mã, mũ của quan hành khiển, như một phần của nghi thức truyền thống.

Mâm cúng giao thừa trong nhà

Bên cạnh mâm cúng giao thừa ngoài trời, gia chủ cũng nên chuẩn bị một mâm cúng trang trọng để dâng lên bàn thờ gia tiên. Nghi thức này vừa nhằm mục đích mời ông bà tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình, vừa để con cháu bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong những người đã khuất phù hộ độ trì trong năm mới.

Mâm cúng giao thừa trong nhà thường bao gồm:

Bánh chưng hoặc bánh tét: Biểu tượng của Tết cổ truyền.

Mâm ngũ quả: Tượng trưng cho sự sung túc, thịnh vượng.

Trầu cau, rượu, trà: Ngoài việc thể hiện lòng hiếu kính, trầu cau còn là biểu tượng của sự gắn kết, tình nghĩa. Rượu hay trà là những thức uống truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết.

Xôi gấc, chè: Xôi gấc và chè đều mang đến cảm giác thanh mát, dễ chịu.

Hoa tươi: Gia chủ có thể chọn hoa cúc vàng, hoa đào, hoa mai, tùy từng vùng miền.

Đèn nến và nhang: Ánh sáng của đèn nến và khói hương tạo không gian ấm cúng, trang nghiêm.

Món mặn: Ngoài gà luộc thì ở một số vùng miền, mâm cúng giao thừa trong nhà còn có thêm các món ăn đặc trưng của địa phương như canh măng móng giò, canh khổ qua nhồi thịt, dưa hành, thịt kho hột vịt, thịt đông, giò lụa, nem rán, bóng bì,…

Mâm cúng từ xưa đến nay là một nghi thức thể hiện lòng thành kính của con người với thần linh, tổ tiên. Do đó, lễ vật không cần quá gò bó theo những quy định cứng nhắc, nhưng cũng nên được chuẩn bị một cách tươm tất, tùy theo điều kiện của mỗi gia đình.

Văn khấn cúng Giao thừa ngoài trời theo sách Văn khấn Nôm

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.

Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần

Con kính lạy ngài Cựu niên Đương cai Hành Khiển

Con kính lạy ngài Đương niên Thiên quan: Cự Tào Phán quan

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân,chư vị Tôn thần.

Nay là phút Giao thừa năm Ất Tỵ

Chúng con là ...............................

Ngụ tại ........................

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Thượng đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.

Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời các ngài giá lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con được minh niên khang thái, vạn sự cát tường. Bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn Trời, Phật, chư vị Tôn thần.

Cúi xin chín phương Trời mười phương chư Phật cùng Chư vị tôn thần chứng giám, phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Văn khấn cúng giao thừa trong nhà

Nam mô A di đà Phật (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương

Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật

Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần

Con kính lạy ngài Cựu niên Đương cai Hành Khiển: Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần

Con kính lạy ngài Đương niên Thiên quan: Khúc Tào Phán quan.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút Giao thừa năm Giáp Thìn và năm Ất Tỵ

Chúng con là:.......

Ngụ tại:.........

Phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.

Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên Đương cai Thái tuế, ngài Tân niên Đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần. Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A di đà Phật (3 lần, 3 lạy).