Cổ phiếu Toyota Industries lao dốc sau khi đề nghị mua lại từ công ty mẹ gây thất vọng

Cổ phiếu của Toyota Industries – một công ty then chốt thuộc Tập đoàn Toyota – đã giảm mạnh 12% trong phiên giao dịch tại Tokyo vào thứ Tư, chỉ một ngày sau khi Toyota Motor, hãng sản xuất ô tô có doanh số lớn nhất thế giới, công bố kế hoạch đưa công ty con này thành công ty tư nhân.

Giao dịch trị giá 4,7 nghìn tỷ yên (tương đương 33 tỷ USD) này bao gồm giá chào mua là 16.300 yên/cổ phiếu Toyota Industries.

Mặc dù con số này cao hơn 23% so với mức giá giao dịch trước khi thông tin về thương vụ rò rỉ hồi tháng 4, nhưng lại thấp hơn nhiều so với mức 18.400 yên/cổ phiếu được ghi nhận vào ngày thứ Ba, ngay trước khi thông báo chính thức được đưa ra. Đến cuối ngày thứ Tư, cổ phiếu đóng cửa ở mức 16.205 yên.

Chúng tôi hoan nghênh nỗ lực làm rõ vấn đề quản trị giữa công ty mẹ và công ty con. Tuy nhiên, chúng tôi không đồng tình với mức giá đưa ra.

Khi được hỏi liệu Zennor có bán cổ phần hay không, ông nói: “Chúng tôi sẽ chờ xem diễn biến tiếp theo vì dường như đang có sự phản đối mạnh từ nhiều cổ đông.”

Mặc dù thỏa thuận này sẽ giúp một số công ty thuộc Tập đoàn Toyota tháo gỡ mối quan hệ sở hữu chéo – một điểm tích cực cho quản trị doanh nghiệp – nhưng đồng thời cũng làm gia tăng quyền kiểm soát của gia tộc sáng lập Toyoda đối với toàn bộ tập đoàn.

Trong nhiều năm qua, các cơ quan quản lý Nhật Bản và Sở giao dịch chứng khoán Tokyo đã gây áp lực buộc các doanh nghiệp phá bỏ mô hình “niêm yết cha – con” (parent-child listings), vốn được xem là không công bằng với nhóm cổ đông thiểu số và cản trở cải cách quản trị.

Toyota cho biết việc rút niêm yết Toyota Industries sẽ cho phép công ty hướng tới mục tiêu dài hạn trong kinh doanh. Một công ty mẹ mới sẽ được thành lập để thực hiện thương vụ này. Công ty bất động sản Toyota Fudosan sẽ đầu tư 180 tỷ yên; ông Akio Toyoda – Chủ tịch Toyota Motor – đầu tư 1 tỷ yên; còn Toyota Motor sẽ đầu tư 700 tỷ yên dưới dạng cổ phiếu ưu đãi không có quyền biểu quyết.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia thị trường cho rằng mức giá chào mua đã đánh giá quá thấp giá trị tài sản bất động sản khổng lồ mà Toyota Industries đang sở hữu.

Đây là ví dụ điển hình về việc các nhà sáng lập và ban điều hành ‘ép’ cổ đông nhỏ lẻ ra đi với mức giá không công bằng. Giá trị tài sản tiềm ẩn ở Toyota Industries, đặc biệt là đất đai, là rất lớn. Giá chào mua đáng ra phải cao hơn nhiều.

Hiện Toyota Motor chưa phản hồi.

Một số báo cáo trước đó cho rằng giá chào mua có thể vào khoảng 42 tỷ USD – cao hơn đáng kể so với đề xuất hiện tại.

Trong thương vụ này, các công ty thuộc Tập đoàn Toyota như Aisin, Denso và Toyota Tsusho sẽ bán cổ phần của mình tại Toyota Industries và mua lại cổ phần mà Toyota Industries đang nắm giữ tại chính họ.

Tính đến tháng 9 năm ngoái, Toyota Motor sở hữu khoảng 24% cổ phần Toyota Industries, trong khi Toyota Industries nắm giữ khoảng 9% cổ phần của Toyota Motor và hơn 5% cổ phần của Denso.

Được thành lập năm 1926 dưới tên gọi Toyoda Automatic Loom Works để sản xuất máy dệt tự động, Toyota Industries là tiền thân của Toyota Motor. Bộ phận ô tô của công ty này sau đó đã được tách riêng để thành lập nên Toyota Motor – hãng xe lớn nhất thế giới hiện nay.