'Cổ phần vàng' tại U.S. Steel có thể khiến nhà đầu tư nước ngoài e ngại các thương vụ tại Mỹ

Cơ chế "cổ phần vàng" tử Trump

Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick công bố hôm thứ Bảy: "Tổng thống Trump đã giành được cổ phần vàng vĩnh viễn như một phần trong thương vụ Nippon Steel mua lại U.S. Steel", đồng thời liệt kê hàng loạt quyết định doanh nghiệp mà chính quyền có quyền phủ quyết.

Cổ phiếu của U.S. Steel đã tăng 5% trong phiên thứ Hai, lên mức 54,85 USD/cổ phiếu, gần chạm mức giá chào mua 55 USD/cổ phiếu của Nippon Steel, khi nhà đầu tư tin rằng thương vụ mua lại đầy sóng gió trị giá 14,9 tỷ USD sắp đi đến hồi kết.

Tuy nhiên, việc chính quyền Trump đưa điều khoản cổ phần vàng vào thỏa thuận an ninh quốc gia là điều hiếm thấy và có thể khiến các nhà đầu tư nước ngoài lo lắng. Động thái này đặt ra câu hỏi: Liệu tôi có thực sự sở hữu được tài sản mà mình đã mua? Tôi có toàn quyền kiểm soát tài sản này không?

Một quan chức Mỹ cho biết chính quyền Trump vẫn có thể áp dụng cổ phần vàng trong các thương vụ khác, nhưng nhấn mạnh rằng "thỏa thuận lần này không nên được coi là tiền lệ ảnh hưởng tới đa số các thương vụ M&A xuyên biên giới khác." Quan chức này yêu cầu giấu tên do không được phép phát biểu công khai.

Nippon Steel từ chối bình luận.

U.S. Steel, Nhà Trắng, Bộ Thương mại và Bộ Tài chính Mỹ - cơ quan chủ trì Ủy ban Đầu tư nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) chuyên rà soát các thương vụ mua lại liên quan đến an ninh quốc gia, đều chưa phản hồi yêu cầu bình luận của Reuters.

Tiềm ẩn nhiều rủi ro với chính nước Mỹ

Chính quyền Trump đã bật đèn xanh cho thương vụ vào thứ Sáu thông qua sắc lệnh hành pháp và thỏa thuận an ninh quốc gia, khép lại 18 tháng thương lượng đầy tranh cãi.

Tuy nhiên, nhiều câu hỏi đã dấy lên về cổ phần vàng mà ông Trump tuyên bố sẽ trao cho người dân Mỹ quyền kiểm soát 51% công ty thép đang gặp khó khăn này trong thương vụ.

Trong bài đăng ngày thứ Bảy, ông Lutnick cho biết cổ phần vàng sẽ ngăn chặn doanh nghiệp trì hoãn hoặc cắt giảm 14 tỷ USD vốn cam kết đầu tư, chuyển giao sản xuất hoặc việc làm ra nước ngoài, hay đóng cửa nhà máy trước thời hạn cho phép. Tất cả đều cần có sự đồng ý của tổng thống.

Cổ phần vàng cũng trao cho chính phủ quyền phủ quyết các quyết định như: di dời trụ sở U.S. Steel khỏi Pittsburgh (Pennsylvania), chuyển việc làm ra nước ngoài, đổi tên công ty, cùng nhiều vấn đề khác liên quan tới lương nhân viên, chính sách chống bán phá giá, nguồn nguyên vật liệu ngoài nước Mỹ, các thương vụ M&A, và nhiều lĩnh vực khác, ông Lutnick nói thêm.

Quyền lực này được thực hiện thông qua một cổ phiếu ưu đãi duy nhất, gọi là Class G (G viết tắt cho "gold" - vàng), đi kèm với một thành viên hội đồng quản trị do tổng thống trực tiếp bổ nhiệm, quan chức Mỹ xác nhận với Reuters (trùng khớp với thông tin từ New York Times).

Theo giới luật sư, việc CFIUS yêu cầu phê duyệt một số thành viên hội đồng quản trị là thông lệ có thể chấp nhận trong các thỏa thuận an ninh quốc gia. Tuy nhiên, việc bổ nhiệm người đại diện trực tiếp dưới quyền tổng thống là cách tiếp cận hoàn toàn mới.

Cơ chế cổ phần vàng này vừa rủi ro vừa chưa có tiền lệ. Nếu Bắc Kinh yêu cầu điều kiện tương tự để phê duyệt khoản đầu tư của doanh nghiệp Mỹ vào Trung Quốc, thì Washington chắc chắn sẽ phản đối kịch liệt. Thương vụ do Trump dàn xếp đang tạo ra sự bất ổn cho giới đầu tư toàn cầu và thiết lập một tiền lệ có thể làm phức tạp thêm các thương vụ xuyên biên giới trong tương lai.

Ngay từ trước khi chính quyền Trump can thiệp, các bên liên quan đã đề xuất trao cho chính phủ Mỹ nhiều quyền kiểm soát. Trong bản dự thảo thỏa thuận an ninh quốc gia đệ trình lên CFIUS tháng 9/2024 mà Reuters tiếp cận được, Nippon Steel đã cam kết phần lớn thành viên hội đồng quản trị U.S. Steel sẽ là công dân Mỹ, trong đó có ba thành viên độc lập phải được CFIUS phê duyệt.

"Dung lượng sản xuất của U.S. Steel chỉ được phép điều chỉnh nếu có sự chấp thuận từ đa số các thành viên độc lập người Mỹ," bản dự thảo nêu rõ, đồng thời yêu cầu đội ngũ quản lý chủ chốt cũng phải là công dân Mỹ.