Các thỏa thuận tài chính được công bố trong khuôn khổ Hội nghị Đại dương Liên Hợp Quốc

Các nhà đầu tư đang chờ đợi khuôn khổ pháp lý cho biển cả

Trong khuôn khổ Hội nghị Đại dương Liên Hợp Quốc, các nhà lãnh đạo trên thế giới đã có những bước đi quan trọng nhằm đối phó với tình trạng đánh bắt quá mức và ô nhiễm môi trường biển - những mối đe dọa nghiêm trọng đến hệ sinh thái mong manh cũng như sinh kế của hàng triệu người phụ thuộc vào biển.

Tuy nhiên, việc đạt được sự đồng thuận giữa các quốc gia về cơ chế quản trị tốt hơn vẫn gặp nhiều khó khăn.

Hiện mới chỉ có 50 quốc gia phê chuẩn Hiệp ước Biển cả (High Seas Treaty) - bộ quy tắc được hơn 130 quốc gia thông qua vào năm 2023 nhằm điều chỉnh hoạt động trên các vùng biển quốc tế và ngăn chặn những hành vi gây hại. Trong số các quốc gia chưa phê chuẩn có cả Mỹ - quốc gia từng rút khỏi nhiều sáng kiến về khí hậu dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump.

Điểm khác biệt lớn so với quản lý trên đất liền là biển khơi không thuộc sở hữu của bất kỳ quốc gia nào. Đây thực sự là một thách thức lớn vì không có quốc gia nào chịu trách nhiệm chính cho các vùng biển quốc tế.

Trong số các thỏa thuận đạt được tại Pháp, phần lớn đến từ các ngân hàng khu vực công, bao gồm khoản tài trợ 2,5 tỷ USD từ Ngân hàng Phát triển Mỹ Latinh và Caribe (CAF) và 3 tỷ euro (tương đương 3,5 tỷ USD) từ một nhóm ngân hàng phát triển nhằm giải quyết ô nhiễm nhựa.

Dù là một bước tiến, con số tổng thể vẫn còn rất khiêm tốn. Trong giai đoạn 2015–2019, chỉ khoảng 10 tỷ USD được đầu tư so với mức nhu cầu ước tính 175 tỷ USD/năm của Liên Hợp Quốc.

Ngân sách từ khu vực công là chưa đủ, nhưng tài chính tư nhân thậm chí còn hạn chế hơn. Đây vẫn là một lĩnh vực đang trong giai đoạn sơ khai

Theo bà Pickup, việc cải thiện môi trường chính sách và quy định, bao gồm cả việc loại bỏ các khoản trợ cấp khuyến khích đánh bắt quá mức, là yếu tố then chốt, mở đường cho các dòng vốn mới, đặc biệt là vào các start-up phát triển công nghệ liên quan đến đại dương.

Cho đến nay, lĩnh vực này mới chỉ nhận được một phần rất nhỏ trong tổng vốn đầu tư toàn cầu. Dữ liệu từ tổ chức theo dõi Sightline Climate cho thấy, trong giai đoạn 2020–2025, công nghệ biển chỉ chiếm 0,4% trong tổng số 202 tỷ USD vốn đầu tư trên tất cả các lĩnh vực, dù đầu năm 2025 đã chứng kiến sự khởi sắc hơn.

Các quỹ đầu tư mạo hiểm liên quan đến đại dương trong 5 năm qua cũng chỉ chiếm chưa đầy 1% tổng vốn huy động được.

Để khắc phục khoảng trống tài chính này, các nhà hoạch định chính sách và giới đầu tư cần có sự phối hợp để đối mặt với những thách thức đan xen trong việc bảo vệ đa dạng sinh học biển và sức khỏe đại dương.

Các sáng kiến huy động tài chính vì đại dương

Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB)

Một nhóm các ngân hàng phát triển, trong đó có EIB và ADB, thông báo kế hoạch đầu tư 3 tỷ euro (tương đương 3,5 tỷ USD) từ nay đến cuối thập kỷ nhằm ngăn chặn ô nhiễm nhựa xâm nhập vào đại dương.

Ngân hàng Phát triển Mỹ Latinh và Caribe (CAF)

CAF cam kết đầu tư 2,5 tỷ USD trong giai đoạn 2025–2030 vào các dự án bảo vệ đại dương và thúc đẩy các hoạt động kinh tế biển bền vững.

Guinea

Ngân hàng Phát triển Pháp (AFD) phối hợp cùng Ngân hàng Thế giới huy động được 119 triệu euro tại Guinea nhằm cải thiện điều kiện sống cho các cộng đồng ven biển và nông thôn chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

Bắc Phi

AFD tiếp tục phân bổ thêm 2 triệu euro để kéo dài các chương trình bảo tồn hệ sinh thái ven biển Địa Trung Hải tại Bắc Phi đến năm 2029

Costa Rica

Tổng cộng 1,8 triệu euro được phân bổ nhằm hỗ trợ tăng cường các khu bảo tồn biển tại khu vực Địa Trung Hải và Costa Rica.

Swen Capital Partners

Công ty đầu tư Swen Capital Partners cho biết đã huy động được 160 triệu euro cho quỹ SWEN Blue Ocean 2 và đặt mục tiêu mở rộng quy mô lên 300 triệu euro, hướng tới xây dựng quỹ tác động đến đại dương lớn nhất thế giới, tập trung vào các start-up hỗ trợ đa dạng sinh học biển.

Biến đổi khí hậu đang làm nóng đại dương, kéo theo hiện tượng axit hóa nước biển và tẩy trắng san hô - những tác động mà các nhà khoa học khí hậu cho rằng có thể được cải thiện nếu thế giới cắt giảm lượng khí thải carbon như cam kết.
Ngoài ra, tình trạng đánh bắt quá mức, tàu biển gây ô nhiễm, khai thác dầu khí ngoài khơi và khả năng khai thác khoáng sản biển sâu cũng cần có chính sách mạnh tay hơn, theo giới khoa học, chuyên gia đại dương và nhà đầu tư.
Dù tiến độ hành động còn chậm, một số tín hiệu tích cực đã xuất hiện tại hội nghị Nice. Hơn 20 quốc gia đã ủng hộ lời kêu gọi của Pháp về việc ngừng khai thác khoáng sản biển sâu, đồng thời nhiều khu bảo tồn biển mới cũng đã được thành lập.