Thuế tiêu dùng

Hình minh họa

Thuế tiêu dùng (Consumption tax)

Định nghĩa

Thuế tiêu dùng trong tiếng Anh là Consumption tax. 

Thuế tiêu dùng còn gọi là thuế chi tiêu, là các sắc thuế đánh vào việc chi tiêu mua hàng hóa và dịch vụ. Việc chi tiêu đó chính là sử dụng các khoản thu nhập vào mục đích tiêu dùng.

Ý nghĩa

- Nhà nước đánh thuế tiêu dùng là nhằm động viên một bộ phận thu nhập của người chịu thuế sử dụng để mua hàng hóa và dịch vụ.

- Điều này thể hiện ở chỗ khoản thuế này luôn luôn được cấu thành trong giá cả hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng phải trả.

- Nếu nhà nước muốn thu 10 đồng tiền thuế trên 100 đồng chi tiêu ròng của người tiêu dùng thì có nghĩa là họ phải bỏ ra thêm 10 đồng thu nhập nữa để chi cho việc tiêu dùng của mình (tức là phải dùng 110 đồng).

Đặc trưng

- Khác với thuế thu nhập, thuế tiêu dùng chỉ đánh vào bộ phận thu nhập dành cho tiêu dùng hiện tại. Mức tiêu dùng được xác định bằng tổng thu nhập trừ đi phần tiết kiệm.

- Tuy nhiên, không phải tất cả các khoản tiêu dùng đều bị đánh thuế. Tùy theo phong tục, tập quán và điều kiện hoàn cảnh của từng nước mà có thể loại trừ ra một số khoản nhất định với phạm vi và mức độ khác nhau.

- Thuế tiêu dùng là loại thuế có tính chất gián thu.

Đối tượng nộp thuế tiêu dùng là người bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ con người chịu thuế là người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ.

- Thuế tiêu dùng cấu thành trong giá cả hàng hóa, dịch vụ nên có tác động rất nhạy cảm đế giá cả hàng hóa, dịch vụ.

Vì thế, sự thay đổi về mức thuế tiêu dùng thường có tác động tức thời đến giá cả.

- Thuế tiêu dùng là loại thuế thực.

Mọi hoạt động cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng đều là đối tượng phải nộp thuế bất kể khả năng và hoàn cảnh của người nộp thuế như thế nào. Nhìn chung, người ta không đặt ra vấn đề miễn giảm về hoàn cảnh riêng cho người nộp thuế tiêu dùng.

- Thuế tiêu dùng mang tính lũy thoái so với thu nhập.

Tính chất này xuất phát từ qui luật giảm dần của thiên hướng tiêu dùng: Khi thu nhập tăng lên thì tiêu dùng cũng tăng lên nhưng tốc độ tăng của tiêu dùng sẽ chậm hơn tốc độ tăng của thu nhập.

Ý nghĩa

- Thuế tiêu dùng có khả năng đem lại số thu thường xuyên và ổn định cho ngân sách Nhà nước.

Sở dĩ như vậy vì thuế tiêu dùng có phạm vi đánh thuế rộng, hầu hết các giao dịch mua bán phát sinh trong kinh tế thị trường đều thuộc phạm vi đánh thuế.

Có thể nói, thuế tiêu dùng chủ yếu phụ thuộc vào qui mô tiêu dùng của xã hội nên số thu về thuế tiêu dùng chiếm một tỉ trọng tương đối lớn trong tổng số thu của ngân sách Nhà nước.

Ở Việt Nam, tỉ trọng thuế tiêu dùng chiếm gần 50% số thuế thu được hàng năm.

Các phương pháp đánh thuế tiêu dùng

(1) Đánh thuế tiêu dùng theo tính chất của hàng hóa, dịch vụ

(2) Đánh thuế tiêu dùng theo giai đoạn

(3) Đánh thuế theo cách thiết kế mức thuế

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Thuế, NXB Tài chính)