Bộ trưởng Công Thương: 'Xử lý việc lợi dụng livestream ứng dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng nhái'

Ngày 17/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thảo luận tại hội trường về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, ngân sách nhà nước, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và một số nội dung quan trọng khác.

Một trong những vấn đề thu hút sự quan tâm, tranh luận sôi nổi là tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng và gian lận thương mại, đặc biệt trong môi trường thương mại điện tử. Nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ lo ngại khi các hình thức gian lận ngày càng tinh vi, khó kiểm soát và ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền kinh tế, sức khỏe người dân và niềm tin thị trường.

Đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) dẫn số liệu năm 2023, các cơ quan chức năng đã phát hiện, xử lý hơn 52.000 vụ việc vi phạm liên quan hàng giả, hàng kém chất lượng. Năm 2024 con số này là hơn 47.000 vụ và chỉ trong 4 tháng đầu năm 2025 đã có hơn 34.000 vụ bị phát hiện, xử lý với số tiền thu nộp ngân sách hơn 4.892 tỷ đồng, khởi tố hình sự 1.450 vụ, liên quan tới hơn 2.100 đối tượng.

“Điều này cho thấy hoạt động sản xuất buôn bán hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại, buôn lậu hầu như ít thuyên giảm và đang diễn biến phức tạp bất chấp nỗ lực của các cơ quan chức năng”, đại biểu Tô Văn Tám nhận định.

Đại biểu Tô Văn Tám cho rằng, hàng giả, hàng nhái không chỉ gây thiệt hại kinh tế, đe dọa sức khỏe, tính mạng của người dân, làm suy giảm uy tín thương hiệu của các doanh nghiệp chân chính, mà còn cản trở sự phát triển của nền kinh tế, làm thất thu ngân sách Nhà nước, gây bất ổn xã hội và môi trường đầu tư. Đây có thể coi là một quốc nạn, cần được nâng tầm quốc gia với những quyết sách tương ứng, phù hợp.

Đại biểu đề xuất Chính phủ, các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, rà soát việc thực thi nhiệm vụ của các cơ quan chức năng, đồng thời đẩy mạnh các hoạt động trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật, tăng cường tuyên truyền giáo dục pháp luật để người dân hiểu, sử dụng công cụ này trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Cùng cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Lê Hữu Trí (đoàn Khánh Hòa) đề nghị cần có khung pháp lý nghiêm minh để xử lý và công khai thông tin để người dân biết, tẩy chay hàng giả, hàng nhái, đặc biệt là thuốc giả, thực phẩm bẩn.

Đại biểu Trí đặt vấn đề: Mặc dù hệ thống pháp luật đã bao quát nhiều lĩnh vực, nhiều lực lượng quản lý xã hội từ biên giới, cửa khẩu, trong khu dân cưnhưng hàng trăm tấn thuốc giả, thực phẩm chức năng giả, đồ ăn, thức uống giả được sản xuất, lưu hành, kinh doanh. Do vậy, cần có các cuộc thanh lọc, phát hiện và xử lý thật nghiêm minh đối với những cán bộ thực thi pháp luật đã bao che, dung túng cho tội phạm.

"Xử lý việc lợi dụng livestream ứng dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng nhái"

Giải trình tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên thẳng thắn nhìn nhận, mặc dù các bộ ngành, địa phương đã rất nỗ lực trong công tác đấu tranh phòng chống hàng giả, hàng kém chất lượng và đạt được một số kết quả cụ thể nhưng diễn biến tình hình vẫn còn rất phức tạp.

Theo Bộ trưởng, có nhiều nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên khi hành vi kinh doanh hàng giả, hàng nhái có lợi nhuận lớn, lôi kéo nhiều đối tượng tham gia. Các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, lợi dụng công nghệ cao để gian lận trong môi trường thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, nguồn lực cả về nhân lực, vật lực của các cơ quan chức năng còn hạn chế. Công tác phối hợp giữa các cơ quan đôi lúc chưa đồng bộ. Luật pháp hiện hành và cơ chế chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe. Một bộ phận cán bộ được trao trách nhiệm nhưng thoái hóa biến chất tiếp tay cho hành vi vi phạm....

Để khắc phục tình trạng này, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục tham mưu hoàn thiện chính sách pháp luật, phân định rõ thẩm quyền trách nhiệm các bộ ngành, địa phương, cơ quan chức năng và cơ chế phối hợp liên ngành, tăng cường hiệu lực hiệu quả công tác giám sát kiểm tra, trình Quốc hội xem xét, thông qua Luật Thương mại điện tử để tăng cường quản lý lĩnh vực này và dự kiến là sẽ trình trong kỳ họp thứ 10 tới đây.

Đồng thời nâng cao trách nhiệm thực thi công vụ, tăng cường kiểm tra, hậu kiểm bắt buộc, hoàn thiện cơ chế hỗ trợ lực lượng quản lý thị trường tại địa phương.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng cho biết, Bộ Công Thương sẽ đề xuất áp dụng các chế tài đủ sức răn đe đối với các đối tượng vi phạm. Đẩy mạnh công tác phổ biến tuyên truyền, hướng dẫn các doanh nghiệp, hộ kinh doanh chấp hành pháp luật và khuyến cáo người tiêu dùng là người tiêu dùng thông minh.

Đối với việc xử lý gian lận thương mại và hàng giả, hàng nhái trên môi trường thương mại điện tử, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, việc kiểm soát và xử lý hàng giả, hàng nhái trên môi trường trực tuyến luôn gặp khó khăn hơn thương mại truyền thống, bởi diện mặt hàng phức tạp, công nghệ tinh vi, lực lượng và phương tiện thanh kiểm tra còn hạn chế, cần sự phối hợp của nhiều cơ quan chuyên ngành khác nhau.

Trong khi đó, pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể về chế tài với các mô hình bán hàng quảng cáo mới như là livestream hoặc là một số hình thức khác và chế tài chưa thật sự đủ mạnh.

Để khắc phục tình trạng này, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự án luật Thương mại điện tử trình Chính phủ, Quốc hội, theo đó Bộ Công Thương đề xuất làm rõ trách nhiệm của các bộ ngành địa phương, các cơ quan chức năng với các mô hình hoạt động thương mại điện tử và các đối tượng livestream bán hàng.

Bộ Công Thương sẽ phân cấp, phân quyền cho địa phương trong quản lý giao dịch thương mại điện tử. Tiếp tục phối hợp với các đơn vị chuyên ngành trong thanh kiểm tra, xử lý các mặt hàng vi phạm, tích cực chủ động rà soát và xử lý việc lợi dụng livestream và các website ứng dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.

Đẩy mạnh tuyên truyền phổ biến hướng dẫn người dân doanh nghiệp chỉ mua sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, chất lượng bảo đảm. Tăng cường kết nối chia sẻ dữ liệu giữa các bộ ngành địa phương, phối hợp với Ban chỉ đạo 389 quốc gia, Bộ công an để khai thác thông tin, ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng…