​47 triệu nhân viên y tế kêu gọi 'kê đơn không khí sạch'

Trong tuần, Hội nghị Toàn cầu lần thứ hai của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về Ô nhiễm Không khí và Sức khỏe, tại thành phố Cartagena, Columbia đã quy tụ hơn 700 đại biểu từ 100 quốc gia. Các nguyên thủ quốc gia, bộ trưởng, nhà khoa học và các nhóm xã hội dân sự cùng quy tụ, nhằm thúc đẩy hành động kiềm chế điều đang ngày càng được mô tả như một tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn diện.​

Đáng chú ý, hơn 50 quốc gia, thành phố và tổ chức đã đưa ra cam kết mới để giải quyết ô nhiễm không khí, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giúp giảm một nửa tác động chết người của nó vào năm 2040 – một mục tiêu được hỗ trợ bởi một bản kiến nghị từ 47 triệu chuyên gia y tế, bệnh nhân và nhà hoạt động yêu cầu không khí sạch được coi là ưu tiên y tế công cộng.​

Đã đến lúc chuyển từ cam kết sang hành động táo bạo hơn. Để đạt được không khí sạch, chúng ta cần hành động khẩn cấp trên mọi mặt trận: đầu tư tài chính vào các giải pháp bền vững, như năng lượng sạch và giao thông bền vững; thực thi kỹ thuật các hướng dẫn chất lượng không khí toàn cầu của WHO; và cam kết xã hội để bảo vệ những người dễ bị tổn thương nhất trong các khu vực ô nhiễm nhất của chúng ta.

Chung mục tiêu ciảm 50% tác động sức khỏe của ô nhiễm không khí vào năm 2040, các quốc gia bao gồm Brazil, Tây Ban Nha, Trung Quốc và Vương quốc Anh đã đưa ra các lộ trình quốc gia, trong khi Quỹ Không khí Sạch cam kết thêm 90 triệu USD cho các chương trình về khí hậu và sức khỏe.​

Các thành phố thuộc mạng lưới C40, bao gồm London (Anh), cam kết tăng cường giám sát chất lượng không khí và thúc đẩy đầu tư lớn hơn vào các chiến lược không khí sạch.​

Một cuộc khủng hoảng sức khỏe đang tiến gần

Theo WHO, ô nhiễm không khí gây ra bảy triệu ca tử vong sớm hàng năm và hiện là yếu tố nguy cơ toàn cầu đứng thứ hai đối với bệnh tật, sau tăng huyết áp.​

Ngày nay, ô nhiễm không khí là yếu tố nguy cơ hàng đầu đối với gánh nặng bệnh tật. Đó là yếu tố nguy cơ số một khiến con người mắc bệnh. Những bệnh mãn tính đó cũng đang tạo gánh năng lên tất cả chúng ta và đối với hệ thống y tế và bệnh viện của chúng ta.

Gánh nặng này nặng nề nhất ở các quốc gia có các thành phố phát triển nhanh và khung pháp lý yếu. Bà Neira cũng chỉ ra rằng chi phí kinh tế và tổn thất sức khỏe đang gia tăng trên toàn cầu.

Mặc dù các số liệu thống kê ảm đạm, các lãnh đạo WHO cho biết các giải pháp đang trong tầm tay.

Bà Neira trích dẫn tiến bộ của Trung Quốc trong việc cắt giảm phát thải trong khi vẫn tiếp tục tăng trưởng kinh tế. “Trung Quốc đã chứng minh rằng có thể giảm ô nhiễm không khí trong khi vẫn duy trì tăng trưởng kinh tế,” bà nói. “Lập luận rằng để giải quyết các nguyên nhân của biến đổi khí hậu, ô nhiễm không khí và sức khỏe môi trường, bạn cần đầu tư và bạn không thu được lợi ích ngay lập tức – điều đó không đúng.”​

Tình trạng khẩn cấp về khí hậu và sức khỏe

Ô nhiễm không khí không chỉ là một vấn đề y tế công cộng mà còn là một yếu tố chính và triệu chứng của cuộc khủng hoảng khí hậu. Việc đốt nhiên liệu hóa thạch, nguyên nhân gây ô nhiễm không khí, cũng phát thải khí nhà kính – góp phần vào sự nóng lên toàn cầu.​

“Nguyên nhân của biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí cũng giống nhau,” bà Neira nói. “Chúng ta có rất nhiều điều để đạt được cho sức khỏe, cho kinh tế và cho xã hội, phát triển bền vững, nếu chúng ta tăng tốc quá trình chuyển đổi này.”​

Bà nhấn mạnh rằng các giải pháp không khí sạch, bao gồm thúc đẩy chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, thiết kế đô thị tốt hơn và loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch, cũng đóng vai trò là chiến lược giảm thiểu khí hậu.​

Số nạn nhân của ô nhiễm không khí nhiều hơn cả bạo lực

Nước chủ nhà Colombia đã trình bày một loạt sáng kiến quốc gia, bao gồm nhiên liệu sạch hơn, giao thông công cộng không phát thải và mục tiêu giảm 40% lượng khí thải carbon vào năm 2030.​

Ô nhiễm không khí gây ra nhiều nạn nhân hơn cả bạo lực. Việc đầu độc không khí của chúng ta cướp đi sinh mạng trong thầm lặng – hội nghị này củng cố quyết tâm của chúng tôi trong việc thực hiện các chính sách vì môi trường và sức khỏe của người dân.

Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý thông minh hơn và thu hẹp khoảng cách bất bình đẳng với các dân tộc bản địa, cộng đồng địa phương và nông thôn.​

Tại châu Âu, nơi ô nhiễm không khí vẫn gây ra 300.000 ca tử vong sớm hàng năm, các nhà lập pháp đang tiến tới quy định nghiêm ngặt hơn. “Ô nhiễm là một đại dịch vô hình. Đó là một đại dịch diễn ra chậm,” Phó Chủ tịch Ủy ban Môi trường của Nghị viện châu Âu Javier López nhấn mạnh.​

Liên minh châu Âu gần đây đã thông qua Chỉ thị Chất lượng Không khí mới, giảm một nửa ngưỡng ô nhiễm không khí hợp pháp và đặt mục tiêu giảm 30% số ca tử vong liên quan đến ô nhiễm vào năm 2030.

“Chúng tôi đã quyết định đưa ra chỉ thị chất lượng không khí, là một phần của Gói Xanh châu Âu (Green Package),” ông López cho biết.​

Mô hình khu vực, bài học toàn cầu

Các quan chức từ Ủy ban Kinh tế Liên Hợp Quốc về châu Âu (UNECE) nhấn mạnh Công ước về Ô nhiễm Không khí Xuyên biên giới Tầm xa là một trong những thỏa thuận môi trường đa phương thành công nhất cho đến nay.​

Nhân viên chính sách Carolin Sanz Noriega cho biết, kể từ khi được thông qua, công ước đã mở rộng đến 51 bên và đạt được cắt giảm sâu về phát thải trong khu vực. Kết quả, giảm phát thải lưu huỳnh điôxít, nitơ điôxít từ 40-80% so với mức năm 1990 trong khu vực UNECE, và hơn 30% đối với vật chất hạt. Bà cũng nhấn mạnh rằng thành công của thỏa thuận nằm ở các cam kết ràng buộc, khoa học vững chắc và cơ chế xây dựng lòng tin lâu dài.

Công ước về Ô nhiễm Không khí Xuyên biên giới Tầm xa là một thỏa thuận môi trường đa phương được thông qua năm 1979 để giải quyết ô nhiễm không khí vượt qua biên giới quốc gia. Các quốc gia thực hiện công ước vì nó thực sự mang lại lợi ích. Nó mang lại lợi ích về sức khỏe, môi trường, cây trồng, đồng thời cũng mang lại lợi ích cho khí hậu.

Thông qua Diễn đàn Hợp tác Quốc tế về Ô nhiễm Không khí, UNECE hiện đang làm việc với các quốc gia ở Mỹ Latinh, châu Phi và châu Á để chia sẻ công cụ khoa học và cách tiếp cận quy định.​ Tuy nhiên, một thách thức lớn, đặc biệt ở các nước Nam bán cầu, vẫn là năng lực kỹ thuật.​

Ngành Y tế toàn cầu kêu gọi "Kê đơn không khí sạch"

Ngành Y tế đã cung cấp một trong những điểm nhấn chính của hội nghị. Với hàng triệu chuyên gia y tế và cá nhân đã ủng hộ chiến dịch của WHO, các đại biểu nhấn mạnh rằng không khí sạch phải được công nhận là trung tâm của việc phòng ngừa bệnh tật.​

“Chúng tôi có 47 triệu chữ ký từ các chuyên gia y tế, từ bệnh nhân, từ các nhà vận động, từ các tổ chức, nói rằng 'Tôi muốn kê đơn không khí sạch',” bà Neira nói.​

“Tôi không muốn điều trị cho bệnh nhân với các bệnh gây ra bởi việc tiếp xúc với không khí độc hại. Tôi muốn đảm bảo rằng bệnh nhân của tôi sẽ không bị phơi nhiễm và do đó họ sẽ không phát triển những bệnh đó.”