Thông qua loạt cơ chế đặc thù xây nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận

Sáng 19/2, tiếp tục Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về chủ trương và các cơ chế chính sách đặc thù để xây dựng các nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận.

Kết quả biểu quyết cho thấy, có 96,03% đại biểu Quốc hội có mặt tán thành. Như vậy, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về chủ trương và các cơ chế chính sách đặc thù để xây dựng các nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận với tỉ lệ tán thành cao.

Trước khi Quốc hội tiến hành biểu quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đã trình bày báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Về lựa chọn nhà đầu tư và nhà thầu, Quốc hội trao quyền cho Thủ tướng Chính phủ giao chủ đầu tư thực hiện các dự án.

Áp dụng hình thức chỉ định thầu theo quy trình rút gọn đối với gói thầu "chìa khóa trao tay" khi xây dựng nhà máy chính với nhà thầu trong điều ước quốc tế. Hợp đồng này gồm lập hồ sơ phê duyệt địa điểm, mua bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài, cung cấp nhiên liệu hạt nhân, vận hành, bảo dưỡng nhà máy trong 5 năm kể từ ngày dự án nghiệm thu đưa vào sử dụng.

Chỉ định thầu được áp dụng quy trình rút gọn với các gói thầu tư vấn trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thực hiện dự án như lập, thẩm tra báo cáo cứu tiền khả thi; tư vấn trợ giúp chủ đầu tư đàm phán, ký kết, quản lý thực hiện hợp đồng chìa khóa trao tay; thẩm tra hồ sơ phê duyệt địa điểm, thẩm tra báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng công trình, thiết kế kỹ thuật và bản vẽ thi công, cũng như việc tư vấn quản lý dự án và giám sát thi công.

Việc thẩm định công nghệ, an toàn, an ninh trong các giai đoạn đầu tư làm dự án cũng được áp dụng chỉ định thầu.

Quốc hội cũng thống nhất, quá trình đàm phán điều ước quốc tế, hợp đồng chìa khóa tay được thực hiện song song với quá trình lập, thẩm tra báo cáo nghiên cứu tiền khả thi; khảo sát, cập nhật và hoàn thiện hồ sơ duyệt địa điểm, lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng công trình và các báo cáo chuyên ngành theo quy định; rà phá bom mìn, xử lý chất độc hóa học cũng như thực hiện các hạng mục đào đắp san nền trong khu vực nhà máy chính.

Việc xây dựng hạ tầng điện, nước thi công và khu quản lý nhà điều hành của chủ đầu tư, quan trắc, đo đạc… cũng được thực hiện song song việc đàm phán hợp đồng cho nhà máy chính.

Quốc hội lưu ý các quy chuẩn, tiêu chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật do đối tác thực hiện đề xuất áp dụng cho dự án phải tuân thủ tiêu chuẩn an toàn, hướng dẫn của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và không thấp hơn các tiêu chuẩn, điều kiện của Việt Nam.

Thủ tướng quyết định việc cho phép áp dụng các định mức, đơn giá trên cơ sở đàm phán với đối tác thực hiện dự án.

Việt Nam khởi động lại dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, dự kiến vận hành (phát điện) năm 2030 để đảm bảo cho phát triển kinh tế, xã hội. Trong đó, nhà máy Ninh Thuận 1 đặt tại xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam; còn nhà máy Ninh Thuận 2 ở xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải.

Chủ đầu tư không phải thực hiện thủ tục trình cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước để thông qua, phê duyệt nội dung liên quan đến dự án đầu tư, phương án huy động vốn, thế chấp tài sản để vay vốn theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.

Về phương án tài chính, thu xếp vốn, Quốc hội đồng ý cho phép Chính phủ đàm phán với chính phủ các đối tác thực hiện để có vốn theo nhu cầu, cam kết của nhà tài trợ nước ngoài. Chủ đầu tư được vay, vay lại theo điều kiện ưu đãi (không phải chịu rủi ro tín dụng, không phải lập đề xuất chương trình, dự án dùng vốn ODA, vay ưu đãi…).

Trong quá trình thực hiện dự án, Thủ tướng được quyết định sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương và các nguồn vốn hợp pháp khác cho dự án trong trường hợp đàm phán hiệp định vay không thành công hoặc quy mô khoản vay không đủ.

Chủ đầu tư được phép thu xếp vốn đối ứng từ nguồn vốn vay, trái phiếu (trái phiếu doanh nghiệp, vốn vay lại trái phiếu Chính phủ, trái phiếu công trình do Chính phủ phát hành, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh).

Các ngân hàng thương mại trong nước được miễn áp dụng quy định về tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với chủ đầu tư, chủ đầu tư và người có liên quan, để cho vay vượt giới hạn thực hiện phần vốn đối ứng. Khoản vay này không tính vào tổng mức dư nợ cấp tín dụng của các ngân hàng với chủ đầu tư, để không ảnh hưởng đến việc thu xếp vốn các công trình, dự án khác.

Thêm cơ chế cho tỉnh Ninh Thuận

Về công tác lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, việc tham vấn báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với dự án này là vấn đề nhạy cảm.

Nếu chỉ quy định áp dụng hình thức lấy ý kiến trực tuyến trong quá trình đánh giá tác động môi trường có thể làm hạn chế sự tham gia của cộng đồng, đặc biệt là khu vực không có điều kiện tiếp cận Internet, không lường hết được các tác động tiêu cực đến môi trường, sức khỏe con người và chưa đáp ứng yêu cầu của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). Hơn nữa, theo quy định hiện hành, thời gian thực hiện nhiệm vụ này là không quá dài.

Do đó, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Nghị quyết đã bỏ quy định này, như vậy công tác lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường cần tuân thủ đúng và đầy đủ pháp luật hiện hành về bảo vệ môi trường.

Về cơ chế, chính sách đối với tỉnh Ninh Thuận (khoản 9 Điều 3), ông Lê Quang Huy cho hay, theo báo cáo của cơ quan chủ trì soạn thảo trong quá trình triển khai đầu tư xây dựng nhà máy điện hạt nhân, tỉnh Ninh Thuận rất khó thu hút các nhà đầu tư, trong khi tỉnh có xuất phát điểm thấp, gặp nhiều khó khăn, nguồn lực rất hạn chế để triển khai các dự án phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Việc hỗ trợ thêm nguồn thu cho tỉnh Ninh Thuận trong thời gian này là hết sức cần thiết để vừa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương vừa tạo điều kiện phát triển hạ tầng tạo thuận lợi để phục vụ triển khai đầu tư xây dựng dự án, trong đó có việc bồi thường, thu hồi đất, tái định cư và an sinh xã hội trong giai đoạn trước mắt.

Các chính sách cụ thể, dài hạn sẽ giao Chính phủ và UBND tỉnh Ninh Thuận nghiên cứu ban hành hoặc đề xuất ban hành. Do đó, xin Quốc hội cho phép được chỉnh lý, bổ sung quy định về cơ chế, chính sách đối với tỉnh Ninh Thuận và thể hiện như quy định tại khoản 9 Điều 3 dự thảo Nghị quyết.