Siêu vaccine Evusheld là gì và tác dụng như thế nào?

Evusheld - hy vọng mới trước đại dịch Covid-19

Khi sử dụng các vaccine ngừa Covid-19, bao gồm các kháng nguyên được đưa vào người, cơ thể “nhận diện” rồi tự sản sinh ra kháng thể, gọi là miễn dịch chủ động. Trong khi đó, nhiều trường hợp ở người bị suy giảm miễn dịch từ vừa đến nặng thì khả năng sản sinh không đủ, thậm chí không sinh ra kháng thể để phòng ngừa Covid-19. Để giải quyết vấn đề này, Evusheld đi theo con đường miễn dịch thụ động, nghĩa là tiêm vào cơ thể một lượng kháng thể đã được tổng hợp sẵn. Nhờ đó, Evusheld cung cấp đủ lượng kháng thể cần thiết để chống lại SARS-CoV-2, nhờ trung hòa các tác nhân gây bệnh và chống xâm nhập vào tế bào khỏe mạnh. Người bệnh có thể tiêm Evusheld bằng đường tiêm bắp (cơ mông).

Vừa qua, Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cho biết đơn vị này đã cấp giấy nhập khẩu kháng thể đơn dòng Evusheld (của Hãng dược AstraZeneca) sử dụng tại Việt Nam.

Evusheld là kháng thể đơn dòng đầu tiên trên thế giới được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp phép nhằm dự phòng trước virus SARS-CoV-2, đặc biệt trên nhóm người nguy cơ cao, nhóm người yếu thế, suy giảm miễn dịch, nhóm người không có khả năng sinh kháng thể dù đã được tiêm đủ liều vaccine phòng Covid-19 hoặc không thể tiêm vaccine.

Kháng thể đơn dòng Evusheld được đánh giá là niềm hy vọng mới chống dịch Covid-19 khi cho hiệu quả tức thì chỉ vài giờ sau khi tiêm Evusheld là cơ thể đã có đủ lượng kháng thể cần thiết để bảo vệ không mắc Covid-19 với hiệu quả lên tới 83% và không có trường hợp nào bệnh nặng hay tử vong trong suốt 6 tháng theo dõi trong nghiên cứu PROVENT của AstraZeneca.

Hiệu quả này được quan sát thấy ở cả những người bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý hoặc đang sử dụng các thuốc hoặc phác đồ điều trị ức chế miễn dịch và có thể không tạo được đáp ứng miễn dịch với vaccine phòng Covid-19 như: Người cấy ghép tạng, ung thư, HIV, đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch (ví dụ như dùng corticoid liều cao, kéo dài) hoặc đã điều trị trong vòng 6 tháng…

Theo thông tin từ AstraZeneca, so với kháng thể truyền thống thì Evusheld đã được tối ưu hóa bằng công nghệ độc quyền của AstraZeneca, giúp kéo dài thời gian bán hủy hơn gấp 3 lần và có khả năng bảo vệ lên tới 12 tháng chỉ sau 1 lần tiêm bắp. Đồng thời giúp thuốc tập trung với nồng độ cao ở niêm mạc vùng mũi hầu và giảm nguy cơ các bệnh lý liên quan đến miễn dịch như hiện tượng tăng cường phụ thuộc kháng thể đối với bệnh (antibody-dependent enhancement of disease).

Không giống như hầu hết các phương pháp điều trị Covid-19 khác đều được áp dụng cho những bệnh nhân đã nhập viện để ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng, Evusheld là thuốc kháng thể đơn dòng duy nhất hiện nay sử dụng đường tiêm bắp và đã được chứng minh bằng nghiên cứu lâm sàng pha 3, ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng với giả dược, được chỉ định dự phòng trước phơi nhiễm với SARS-CoV-2 đối với những người suy giảm miễn dịch, ung thư, viêm khớp tự miễn, ghép tạng hoặc các bệnh hệ thống… đang lo ngại cơ thể không thể sinh miễn dịch đầy đủ sau khi tiêm vaccine.

Ai nên tiêm Evusheld để phòng ngừa Covid-19

Theo AstraZeneca Evusheld được chỉ định cho dự phòng trước phơi nhiễm Covid-19 ở người lớn và trẻ em từ 12 tuổi trở lên với cân nặng ít nhất 40kg, không nhiễm SARS-CoV-2 và không có tiếp xúc với người nhiễm SARS-CoV-2.

Đối tượng bị suy giảm miễn dịch từ trung bình đến nặng do tình trạng bệnh lý hay do các điều trị ức chế miễn dịch và có thể không đáp ứng đầy đủ với vaccine Covid-19.

Đối tượng bị suy giảm miễn dịch từ trung bình đến nặng do tình trạng bệnh lý hay do các điều trị ức chế miễn dịch và có thể không đáp ứng đầy đủ với vaccine Covid-19.

Đối tượng không thể tiêm bất kỳ loại vaccine Covid-19 nào hiện có vì có tiền sử xảy ra tác dụng ngoại ý nghiêm trọng (ví dụ: dị ứng nặng) với bất kỳ thành phần nào của vaccine.

Mắc các tình trạng gây suy giảm miễn dịch trung bình đến nặng.

Bị ung thư tạng đặc hay các bệnh lý máu ác tính đang điều trị tích cực.

Đang điều trị chống thải ghép sau ghép tạng.

Đang điều trị với chimeric antigen receptor (CAR)-T-Cell hay cấy ghép tế bào gốc tạo máu (trong vòng 2 năm của cấy ghép hay đang điều trị liệu pháp ức chế miễn dịch).

Mắc các bệnh khiếm khuyết miễn dịch nguyên phát trung bình và nặng (Ví dụ: hội chứng DiGeorge, Wiskott-Aldrich..).

Mắc HIV tiến triển hay không điều trị (Bệnh nhân HIV có số lượng CD4<200>

Điều trị tích cực với corticosteroid liều cao (≥20 mg prednisone hay tương đương/ngày và dùng ≥2 tuần), alkylating agents, antimetabolites, các thuốc chống thải ghép, các thuốc hóa trị gây suy giảm miễn dịch nặng, các thuốc chẹn TNF, và các thuốc sinh học gây ức chế hay điều chỉnh miễn dịch (các thuốc gây suy giảm tế bào B như rituximab…).

Đáng chú ý, những người có tiền sử quá mẫn, bao gồm sốc phản vệ với bất kỳ thành phần nào của Evusheld và phụ nữ đang mang thai và cho con bú không nên tiêm Evusheld.