Shopee, TikTok Shop đồng loạt tăng phí sàn, hoa hồng... mảnh đất thương mại điện tử không còn màu mỡ

Cụ thể, Shopee phát đi thông báo một số ngành hàng sẽ điều chỉnh tăng phí cố định lên tới 10%. Cụ thể, với phụ kiện điện tử, đồng hồ, vali, sàn thương mại điện tử này sẽ lấy hoa hồng 9% trên doanh thu, tăng gấp 3 lần so với trước.

Danh mục sản phẩm mẹ và bé cũng điều chỉnh từ 4% lên 9,5%, trong khi một số mặt hàng khác tăng từ 4% lên 10%. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng không đồng đều, bởi Shopee vẫn duy trì phí cố định thấp hơn (1,5-7%) cho các nhóm hàng điện tử, máy tính, di động.

Theo đại diện các sàn, việc điều chỉnh phí nhằm tối ưu lợi nhuận, duy trì hệ sinh thái và đầu tư vào các dịch vụ hỗ trợ người bán. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh online, đây có thể là thách thức lớn, đặc biệt khi biên lợi nhuận vốn đã mỏng và thị trường ngày càng cạnh tranh.

Ngoài việc tăng hoa hồng, sàn cũng xóa gói Freeship Extra của người bán. Chức năng miễn phí vận chuyển sẽ được tích hợp mặc định cho toàn bộ tài khoản trên sàn. Như vậy, những đối tác không muốn trả tiền freeship cho Shopee sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất. Trong trường hợp này, họ phải chi thêm 5-6% cho sàn.

Trước đây, mức phí của gói này chỉ tương đương 6% giá trị đơn hàng, không vượt quá 50.000 đồng. Với cách tính mới, khoản phí này không còn giới hạn, khiến những đơn hàng có giá trị cao sẽ phải gánh chi phí lớn hơn.

Cùng thời điểm, TikTok Shop cũng nâng phí hoa hồng thêm 1%. Như vậy, các khoản phí cố định trên sàn hiện ở mức 9-13%, tùy mặt hàng. Nhưng nền tảng này không cung cấp gói vận chuyển như Shopee. Tính thêm tiền quảng cáo video, tiếp thị liên kết, phí của TikTok Shop cũng không rẻ hơn đối thủ.

Được biết, trước đó vào tháng 2/2025, Lazada cũng tăng chiết khấu, áp dụng từ đầu tháng 2. Sàn này tăng phí cố định lên 4%, trước đó là 3%. Họ giảm giá gói Freeship còn 6% giá trị đơn hàng. Tuy nhiên, người mua gói này không còn được miễn phí cố định. Tổng thể, người bán phải chia cho sàn khoảng 15% doanh thu, cao hơn trước 2%.

Theo Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam đạt trên 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023 và chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Tính chung 4 nền tảng lớn nhất là Shopee, TikTok Shop, Lazada và Tiki, tổng giá trị giao dịch (GMV) năm 2024 đã lập kỷ lục mới gần 14 tỷ USD, tăng 40% so với năm 2023. Công ty phân tích dữ liệu TMĐT YouNet dự báo quy mô thị trường sẽ cán mốc 49,9 tỷ USD vào năm 2028.

Trước những phản hồi từ người bán, đại diện Shopee khẳng định rằng việc điều chỉnh phí nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững cho nền tảng. Theo Shopee, các khoản phí thu thêm sẽ được tái đầu tư vào việc nâng cấp hệ thống, cải thiện trải nghiệm người dùng và hỗ trợ người bán tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

Ngoài ra, nền tảng này cũng đưa ra chương trình PiShip – giải pháp giúp người bán giảm chi phí trả hàng bằng cách đóng phí cố định 2.300 đồng/đơn. Chương trình này nhằm hỗ trợ các chủ gian hàng kiểm soát rủi ro khi gặp tình huống trả hàng hoặc đơn giao thất bại.

Với việc các sàn thương mại điện tử liên tục thay đổi chính sách và tăng phí, người bán hàng online đang phải thích nghi để duy trì hoạt động kinh doanh. Một số cửa hàng đang tìm cách mở rộng sang nhiều nền tảng khác nhau để phân tán rủi ro trong khi những người khác tập trung vào xây dựng thương hiệu cá nhân để tăng tính cạnh tranh.

Một KOL bán hàng sở hữu 5,5 triệu người theo dõi trên TikTok Shop đã lên tiếng trên mạng xã hội, khuyến nghị người tiêu dùng nhanh chóng chốt đơn trước ngày 1/4, bởi sau thời điểm này, các phiên livestream khó có thể duy trì mức giá ưu đãi như trước.

Chị Ngọc Mai một nhà kinh doanh trên sàn thương mại điện tử bày tỏ: "Với chính sách này sẽ là điều khó cho những người bán hàng nhỏ lẻ, họ không có kho hàng lớn, hệ thống vận chuyển tối ưu chi phí. Những nhà bán hàng với mặt hàng có giá trị từ vài chục đến vài trăm ngàn phải cân đối giữa chi phí sản xuất và phí sàn, hoa hồng. Ví dụ một sản phẩm từ 100 nghìn có thể phải tăng giá lên 150 nghìn đồng điều này làm giảm sức mua hàng. Tuy nhiên, từng là người kinh doanh cửa hàng truyền thống tôi cho rằng cách thay đổi chính sách của sàn TMĐT đang tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng. Khách hàng vốn mua trực tiếp tại cửa hàng sẽ được lựa chọn hàng hoá kỹ lưỡng hơn, rủi ro về sản phẩm lỗi, hay phí bảo hành cũng giảm so với mua qua sàn thương mại điện tử".

Trong khi đó, anh Anh Đức, chủ một gian hàng kinh doanh đồ gia dụng trên sàn thương mại điện tử Shopee, cho rằng các chính sách của sàn ngày càng gây bất lợi cho người bán, nhất là trong việc trả hàng.

"Nhiều người mua xong về dùng rồi đem trả, mua nhầm trả hàng thì đỗ lỗi cho shop khiến cửa hàng phải khiếu nại 2-3 lần mới lấy lại phí vận chuyển. Nay sàn tiếp tục tăng phí, cửa hàng còn phải chịu cả chi phí hoàn hàng cho người mua", anh chia sẻ.

Theo ông Hoàng Trung Dũng, chuyên gia đào tạo về chiến lược bán hàng và quản trị nhận định, những thay đổi trong chính sách phí có thể tạo ra một “cuộc đình công” ngầm từ phía nhà bán hàng. Ông cho rằng: “Sắp tới, sẽ có hai cuộc cách mạng: sự thay đổi nhận thức của người mua và thái độ của người bán.”

Mặc dù các nền tảng thương mại điện tử có lý do để điều chỉnh chính sách nhằm tối ưu lợi nhuận và duy trì hoạt động, nhưng nếu mức tăng quá cao, rất có thể sẽ gây ra phản ứng ngược, ảnh hưởng đến sự phát triển chung của hệ sinh thái thương mại điện tử tại Việt Nam.

Tuy nhiên, một số chuyên gia về tài chính lại đánh giá cao với hoạt động chuyển đổi các chính sách của các nền tảng thương mại điện tử. Đây sẽ là thời điểm vàng thanh lọc các nhà kinh doanh hàng hoá kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng, tạo ra môi trường kinh doanh hàng hoá chất lượng hơn tai Việt Nam. Đồng thời, đòi hỏi các doanh nghiệp, nhà kinh doanh online phải tạo ra các mô hình mới, tiêu chuẩn cao hơn từ khâu sản xuất sản phẩm mới đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp, đơn vị từ nước ngoài.

Theo nhận định của giới chuyên môn, những thay đổi này có thể dẫn đến sự dịch chuyển trong thị trường thương mại điện tử. Một số nhà bán hàng có thể tìm kiếm nền tảng có mức phí ưu đãi hơn hoặc đẩy mạnh kênh bán hàng riêng để tối ưu chi phí. Trong khi đó, các chương trình trợ giá, khuyến mãi từ sàn có nguy cơ thu hẹp, tác động đến hành vi mua sắm của người tiêu dùng.