Sáng kiến giảm thiểu tác động môi trường từ trung tâm dữ liệu

Rất ít quốc gia có khung pháp lý đầy đủ cho hoạt động bền vững của trung tâm dữ liệu.

Theo website chính thức của UNEP, Bộ hướng dẫn nằm trong khuôn khổ sáng kiến United for Efficiency (U4E) của UNEP, tập trung vào các tiêu chí hiệu suất và điều kiện vận hành then chốt trong việc lựa chọn trung tâm dữ liệu và máy chủ tiết kiệm năng lượng.

Theo UNEP, hiện rất ít quốc gia có khung pháp lý đầy đủ cho hoạt động bền vững của trung tâm dữ liệu. Điều này khiến lĩnh vực này phát triển phần lớn chưa được kiểm soát, góp phần làm gia tăng lượng khí thải nhà kính, đẩy nhanh biến đổi khí hậu và làm trầm trọng thêm tình trạng khan hiếm nước.

“Chúng ta đều biết trung tâm dữ liệu tiêu thụ rất nhiều điện và nước, và nhu cầu này sẽ còn tiếp tục tăng, kéo theo phát thải khí nhà kính và áp lực lên nguồn nước. Bộ hướng dẫn mới sẽ giúp giảm bớt những tác động này, mở đường cho chuyển đổi số thực sự mang lại lợi ích cho cuộc sống con người.”

Tác động môi trường ngày càng nghiêm trọng

Kể từ năm 2019, số lượng người dùng Internet toàn cầu đã tăng gấp đôi, với tổng lưu lượng truy cập mạng hiện phục vụ cho khoảng 5,5 tỷ người. Mô hình điện toán biên (edge computing), xử lý dữ liệu gần người dùng cuối hơn, đang góp phần thúc đẩy sự bùng nổ của các trung tâm dữ liệu trên toàn cầu, đặc biệt tại các điểm nóng như Brazil, Malaysia và Nigeria.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), trung tâm dữ liệu sẽ chiếm hơn 20% mức tăng trưởng nhu cầu điện toàn cầu từ nay đến năm 2030.

Dự kiến đến năm 2030, mức tiêu thụ điện từ các trung tâm dữ liệu sẽ tương đương với tổng lượng điện hiện tại của Nhật Bản. Riêng năm 2020, trung tâm dữ liệu và mạng truyền dẫn dữ liệu đã chiếm khoảng 1% lượng khí thải nhà kính liên quan đến năng lượng.

Ngoài điện, các trung tâm dữ liệu còn tiêu thụ lượng nước đáng kể. Diễn đàn Kinh tế Thế giới ước tính, một trung tâm dữ liệu có công suất 1 megawatt có thể sử dụng tới 25,5 triệu lít nước mỗi năm chỉ để làm mát - tương đương mức sử dụng nước hàng ngày của khoảng 300.000 người. Điều này đặt ra thách thức nghiêm trọng, đặc biệt tại các khu vực đang thiếu nước.

Trao quyền hành động cho chính phủ

Chính phủ các nước đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của các trung tâm dữ liệu. Bộ Hướng dẫn mua sắm bền vững của UNEP được thiết kế nhằm hỗ trợ các cơ quan công quyền, đơn vị mua sắm lựa chọn trang thiết bị, cơ sở hạ tầng đạt tiêu chuẩn cao về hiệu quả năng lượng, hiệu suất môi trường và tính bền vững.

Bằng cách lồng ghép các tiêu chuẩn quốc tế vào khung mua sắm, các quốc gia có thể đảm bảo sự phát triển hạ tầng số phù hợp với các mục tiêu môi trường và khí hậu rộng lớn hơn. Bộ hướng dẫn đưa ra các chỉ số cụ thể như hiệu suất sử dụng điện (PUE), hiệu suất sử dụng nước (WUE) và tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo.

Ngoài ra, tài liệu còn hỗ trợ các quốc gia xây dựng các cơ chế khuyến khích như hệ thống dán nhãn nhằm thúc đẩy các nhà vận hành trung tâm dữ liệu đáp ứng các tiêu chí bền vững, từ đó thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang vận hành hiệu quả và tiết kiệm tài nguyên.

Đặc biệt, bộ hướng dẫn có ý nghĩa quan trọng với các nước đang phát triển — nơi đang chứng kiến tốc độ mở rộng hạ tầng số nhanh chóng. Việc áp dụng các tiêu chuẩn bền vững ngay từ đầu sẽ giúp các quốc gia này tránh được nguy cơ gia tăng quá mức tiêu thụ năng lượng và tài nguyên trong tương lai.

Bộ tài liệu đã được rà soát bởi nhiều bên liên quan, bao gồm các nhà cung cấp dịch vụ, đơn vị vận hành trung tâm dữ liệu, hiệp hội công nghệ số và các viện nghiên cứu, nhằm đảm bảo các khuyến nghị đưa ra có tính thực tiễn và mang lại hiệu quả cao.