Sáng kiến 'Địa cầu Quê tôi' giáo dục hòa bình cho công dân toàn cầu – 'Di sản' cuộc đời của Chủ tịch HBC Lê Viết Hải

"Địa cầu là quê hương của tất cả chúng ta”

Trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến những xung đột không ngừng, một tiếng nói từ Việt Nam đã vang lên với thông điệp mạnh mẽ: “Địa cầu là quê hương của tất cả chúng ta”.

Ngày 25/06/2025 đánh dấu mốc dự án “Địa cầu Quê tôi” chính thức ra mắt – một sáng kiến đầy tham vọng nhằm kiến tạo nền hòa bình thông qua giáo dục. Sáng kiến này là minh chứng rõ ràng cho lý tưởng sống vị nhân sinh, cho niềm tin rằng giáo dục là con đường ngắn nhất để thay đổi thế giới.

Chủ tịch và Nhà sáng lập Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình Lê Viết Hải không chọn để lại những tòa nhà cao tầng mang tên mình, mà muốn trao tặng cho thế hệ sau một nền tảng đạo đức và nhận thức toàn cầu, bắt đầu từ những điều rất Việt Nam.

Sinh ra và lớn lên giữa khói lửa chiến tranh, kiến trúc sư Lê Viết Hải đã mang trong mình những ký ức không thể xóa nhòa.

Ông kể lại: “Ở tuổi lên chín, tôi đã phải chứng kiến quá nhiều cái chết, sự sụp đổ và nỗi đau. Những hình ảnh ấy khắc sâu vào tâm trí tôi như những vết sẹo không bao giờ mờ nhạt.”

Chính những trải nghiệm đau thương ấy đã thắp lên trong ông ngọn lửa khát vọng: tìm ra chìa khóa để xây dựng một thế giới hòa bình. Sau 60 năm trăn trở, 5 năm nghiên cứu sâu sắc, ông đã tìm thấy câu trả lời: Giáo dục.

Tôi mong muốn mỗi đứa trẻ lớn lên sẽ không phải chứng kiến cảnh tượng chiến tranh, xung đột như những gì tôi đã trải qua. Mỗi người tham gia chiến tranh đều có lý do riêng - họ nói vì tình yêu đất nước, vì lý tưởng cao đẹp. Nhưng chúng ta cần hiểu rằng, trước khi là công dân của một quốc gia nào đó, chúng ta đã là công dân của địa cầu rồi. Tư duy ưu tiên lợi ích quốc gia trên tất cả phải được thay đổi hoàn toàn. Và tôi tin chỉ có giáo dục thế hệ trẻ mới có thể làm được điều đó. Đây phải là một cuộc cách mạng toàn diện - 100% các quốc gia cùng áp dụng, cùng kiên trì, vì chỉ có thời gian tích lũy mới mang lại hiệu quả thực sự. Đó là chìa khóa duy nhất để nhân loại thoát khỏi vòng luẩn quẩn bạo lực và chiến tranh.

Khát vọng hòa bình tha thiết từ trái tim con người Việt Nam

Tại Lễ công bố dự án "Địa cầu Quê tôi", ông Lê Viết Hải xúc động chia sẻ những dòng tâm huyết như một bức tâm thư gửi đến tương lai – nơi ông đặt trọn niềm tin vào giáo dục và khát vọng hòa bình.

“Đúng vào ngày 25/6 80 năm trước, nhân loại đã có 1 bước ngoặt lịch sử khi thông qua Hiến chương Liên Hiệp Quốc tại nhà hát Opera, thành phố San Franciso, Hoa Kỳ. Sự kiện này thể hiện khát vọng cháy bỏng của nhân loại về một thế giới hòa bình.

Cũng đúng vào ngày 25/6 này 5 năm trước, như một sự vô tình, tôi đã tổ chức Lễ ra mắt cuốn sách Thập kỷ vàng – Trang sử mới chất chứa nhiều tâm huyết về cơ hội xuất khẩu công nghiệp xây dựng Việt Nam ra thị trường toàn cầu. Nhưng sứ mệnh phía sau việc kinh doanh này cũng không kém phần quan trọng, là lan tỏa văn hóa hòa bình, tinh thần yêu hòa bình và khát vọng hòa bình của những thành viên của Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình, cũng như người dân Việt Nam.

Có 1 sự trùng hợp kì lạ, cũng đúng ngày 25/6 này trên một tờ lịch do bạn tôi gửi tới, có thông điệp của nhà giáo Maria Montessori. Thông điệp đó là: "Hòa bình là điều mà con người ai cũng muốn, và hòa bình có thể đến với nhân loại thông qua trẻ nhỏ". Tôi rất xúc động khi đọc những dòng chữ ấy, như thể chúng được viết riêng cho mình, cho những day dứt mà tôi đã ấp ủ nhiều thập kỷ, trong những đêm trằn trọc giữa bao bộn bề khó khăn của cuộc sống, doanh nhân.

Thông điệp đó đã thắp lên trong tôi một ánh sáng mới, một khát vọng to lớn về một thế giới mà tất cả chúng ta đều mong ước – một thế giới hòa bình."

Địa cầu Quê tôi là một sáng kiến cá nhân của Chủ tịch Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình nhưng có ai biết được rằng trong tương lai đây có thể sẽ là một sáng kiến toàn cầu và người đề xuất nó sẽ có được sự thừa nhận về những đóng góp cho nhân loại. Chúng ta cũng từng thấy rằng, nhiều thành tựu trong sự đoàn kết quốc tế đều bắt đầu từ những sáng kiến cá nhân. Người từng làm những việc rất nhỏ, sau này những việc này lớn dần lên, trở thành các hoạt động mang tầm cỡ quốc tế.

Địa cầu là hành tinh rất dễ bị tổn thương bởi xung đột

"Tám thập kỷ trôi qua kể từ ngày thông qua Hiến chương Liên Hiệp Quốc, nhân loại đã chinh phục vũ trụ, đã chạm tay tới những điều rất diệu kỳ nhưng hòa bình – khát vọng lớn nhất của loài người – vẫn chỉ là giấc mơ xa vời.

Hàng ngàn, hàng triệu, thậm chí hàng tỷ người đã chịu nhiều đau thương mất mát một cách tàn nhẫn bởi những cuộc chiến tranh vũ lực, cũng như chiến tranh kinh tế, thương mại và nguy cơ chiến tranh hóa học, chiến tranh vi trùng, chiến tranh công nghệ và đáng sợ nhất là chiến tranh hạt nhân, vẫn còn treo lơ lửng trên không trung, chưa biết lúc nào sẽ chụp xuống đầu nhân loại và hủy hoại trái đất này.

Địa cầu là một hành tinh bé nhỏ như hạt bụi trong vũ trụ bao la. Cho đến nay, đó là nơi duy nhất chúng ta biết đến có sự sống giữa vô số các tinh tú khác. Theo tính toán xác suất của các nhà khoa học thì có thể lên đến trên 3000 tỷ hành tinh có sự sống trong vũ trụ bao la này và chắc chắn có những nền văn minh khác nhau.

Trái đất lại vô cùng yếu đuối, rất dễ bị tổn thương. Những thảm họa ô nhiễm môi trường tàn phá tầng khí quyền, tầng ozone bị hủy hoại, nguồn nước bị ô nhiễm, đặc biệt nguy hiểm nhất là chiến tranh. Không có một hệ thống bảo vệ nào, không có một hiệp ước nào có thể ngăn chặn những cuộc chiến tranh với hậu quả thảm khốc của nó nếu tâm trí con người vẫn chứa đầy tham – sân – si, vẫn nuôi dưỡng lòng thù hận, hiếu chiến và tàn bạo.

Những tầng hàng rào được dựng lên với lớp lớp bê tông kiên cố, dây cẩm gai, lưới điện, mắt thần lazer, hoặc vòng sắt, với những lằn ranh của biên giới quốc gia hay vùng lãnh thổ sẽ không thể đảm bảo cho sự an toàn của bất cứ quốc gia nào.

Để có được hòa bình bền vững, chỉ có giáo dục để nuôi dưỡng những nhân cách tốt đẹp, lòng vị tha, lòng từ bi, bao dung, sự sẻ chia, cảm thông, thấu hiểu. Sự soi sáng, minh triết khởi nguồn từ tri thức mới cảm hóa, mới xóa nhòa được ranh giới của hận thù, đối kháng, mới khiến cho con người yêu thương, cho nhân loại xích lại gần nhau, không còn sự kích động và bị kích động bởi chiến tranh.

Có một sự thật mà chúng ta không thể phủ nhận, trong lịch sử loài người, dân tộc Việt Nam ta là một trong những dân tộc chịu đựng nhiều đau thương mất mát nhất bởi chiến tranh, đặc biệt từ đệ nhị thế chiến đến nay. Bởi vậy, chúng ta – những người con của dân tộc Việt Nam, hiểu sâu sắc hơn bất kỳ ai về những vết thương do chiến tranh để lại…"

Mỗi chúng ta tự hứa rằng chúng ta phải kiến tạo hòa bình chính trong tâm mình và tư tưởng đấy sẽ được lan tỏa. Tư tưởng đấy sẽ được lan tỏa, mặc dù những cuốn sách, tư tưởng tiếp theo, dự án giáo dục đi tới, những nhà đạo đức, nhà tư tưởng, nhà giáo dục rất quan trọng sẽ dẫn dắt, để rồi trong đất nước của chúng ta sẽ không có những việc đáng tiếc xảy ra.

Sứ mệnh hiện thực hóa giấc mơ hòa bình của nhân loại

"Đến thời điểm này, đã có rất nhiều tổ chức và cá nhân nỗ lực vì mục tiêu hòa bình, điều này thực sự đáng trân trọng. Tuy nhiên, khi nhìn lại toàn cảnh, chúng ta có thể thấy rằng những nỗ lực này chưa đủ và thường tập trung vào ứng phó với những hậu quả của xung đột, thay vì tác động vào nguyên nhân sâu xa của nó.

Giáo dục hòa bình không phải là một phát kiến mới mẻ. Hơn 100 năm trước, bà Maria Montessori đã đưa ra đề xuất này. Liên Hiệp Quốc và nhiều tổ chức trên thế giới cũng đang thực hiện giải pháp này. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa xác định được chính xác vai trò của giáo dục, mục tiêu rõ ràng, cụ thể. Chúng ta cũng chưa hình thành được một phương pháp tổ chức thực hiện hiệu quả.

Chúng ta cần xác định rất rõ ràng rằng: Giáo dục không chỉ là một trong những giải pháp mà giáo dục chính là chìa khóa để mở ra cánh cửa hòa bình cho nhân loại. Giáo dục có thể giải quyết tận gốc rễ của vấn đề chiến tranh.

Mục tiêu của chúng ta là có một chương trình giáo dục công dân phù hợp với thời đại, với mọi lứa tuổi, phù hợp với mọi quốc gia, dân tộc, được phổ biến và áp dụng tại tất cả các quốc gia.

Phương pháp của chúng ta là vận động sự ủng hộ và tham gia toàn cầu. Chương trình cần có quy mô đủ lớn, vận động toàn xã hội, vận động tất cả các quốc gia từ người dân cho đến những nhà lãnh đạo để mọi người, mọi tầng lớp đều đồng tình ủng hộ. Chỉ khi đó chúng ta mới có thể đạt được mục tiêu đề ra của dự án.

Chương trình giáo dục đó không chỉ trang bị kiến thức mà còn cảm hóa tâm hồn, định hình tư duy, thái độ và hành vi của con người kể từ khi còn rất bé nhỏ. Khi một đứa trẻ được học về sự đa dạng văn hóa, khả năng giải quyết xung đột bằng đối thoại, về trách nhiệm với cộng đồng toàn cầu.

Khi một đứa trẻ được dạy để nhận ra rằng chiến tranh là tội ác, không thể tồn tại trong một thời đại loài người đã phát triển một nền văn minh rực rỡ, rất đáng tự hào. Sự tranh giành dẫn đến chết chóc, tàn phá môi trường, tàn phá di sản của tiền nhân, gây ra đau thương, mất mát cho con người bởi sự ích kỉ, tham lam, sân hận, si mê; dù dưới bất kì lí do gì đều là nỗi ô nhục, đáng xấu hổ của nhân loại.

Một chương trình giáo dục trẻ thơ sẽ là những viên gạch đầu tiên xây dựng nên một thế giới hòa bình. Việc làm này ko thể thực hiện thí điểm như cách phương Tây vẫn thường áp dụng cho các chương trình có quy mô toàn cầu của mình. Bởi vì một điều đơn giản, sẽ không có 1 quốc gia nào muốn trở thành ‘một con cừu non giữa một bầy thú đầy nanh vuốt lúc nào cũng muốn nuốt chửng mình.’

Dự án Địa cầu Quê tôi ra đời với một tầm nhìn khác biệt. Thay vì chỉ dừng lại ở giảng dạy hòa bình, chúng tôi muốn tạo ra một chương trình giáo dục có tính hệ thống, có quy mô toàn cầu, giúp mỗi học sinh dù sinh ra ở bất kì nơi đâu trên thế giới, đều có thể cảm nhận được rằng họ là công dân của hành tinh này.

Khi ranh giới địa lý trong tâm thức mọi người đều được xóa nhòa, khi mọi người đều cảm nhận nỗi đau khổ của người khác cũng chính là nỗi buồn của mình, hạnh phúc của người khác cũng chính là niềm vui, lẽ sống của mình thì chiến tranh sẽ trở thành một điều không thể xảy ra được."

Để truyền thông dự án hiệu quả, chúng ta không thể đơn độc thực hiện mà cần chủ động 'gõ cửa những nhà truyền thông tại các quốc gia để họ thấu hiểu mục tiêu, ý nghĩa lớn lao của dự án này. Chính họ đề xuất phương pháp, cách để đưa thông điệp này tới các đổi tượng mục tiêu một cách hiệu quả nhất.'

Tầm nhìn dự án "Địa cầu Quê tôi"

Dự án "Địa cầu Quê tôi" được xây dựng trên nền tảng triết lý đột phá: mỗi con người trước tiên là công dân của Trái Đất, sau đó mới là công dân của một quốc gia cụ thể. Khi tư duy này được phổ biến rộng rãi, những xung đột dựa trên ranh giới địa lý hay ý thức hệ sẽ dần tan biến.

Dự án sẽ được triển khai với 7 nội dung chủ chốt, bao gồm:

1. Thành lập Quỹ “Địa cầu quê tôi" nhằm huy động tài lực để triển khai các hoạt động trọng yếu; cam kết quản lý minh bạch, sử dụng kiểm toán quốc tế.

2. Phát hành sách “Địa Cầu Quê Tôi” dự kiến vào ngày 24/10/2025 (Kỷ niệm 80 Năm thành lập Liên Hợp Quốc) bằng 7 ngôn ngữ và miễn phí online nhằm lan toả tư tưởng của tác giả ra toàn cầu, đặc biệt là giới trí thức, doanh nhân và các nhà lãnh đạo quốc gia.

3. Thành lập Hội đồng Soạn thảo “Chương trình Giáo dục công dân Địa cầu”: Hội đồng đa văn hóa, liên ngành, nhằm biên soạn chương trình mang tính khai sáng và phổ quát, phù hợp với mọi quốc gia và lứa tuổi, từ mẫu giáo đến sau đại học.

4. Truyền thông và vận động các tầng lớp công chúng ủng hộ dự án: Tổ chức các diễn đàn, các cuộc thi về sáng kiến hoà bình và các chương trình hoạt động nghệ thuật có chất lượng cao để nâng cao nhận thức và tạo động lực cho những hành động vì hoà bình.

5. Vận động Liên Hợp Quốc: Đưa "Chương trình giáo dục công dân Địa cầu" phổ biến đến từng quốc gia thành một phần trong các nỗ lực gìn giữ hòa bình của LHQ, tạo sự chính danh và lan tỏa toàn cầu.

6. Tài trợ phổ biến toàn cầu: Hỗ trợ các khu vực khó tiếp cận, đảm bảo mọi công dân của hành tinh đều có thể tiếp cận được chương trình giáo dục này.

7. Duy trì và cải tiến liên tục: Đảm bảo tính trường tồn, thích ứng với sự phát triển nhân loại, liên tục truyền cảm hứng cho các thế hệ tương lai trong việc gìn giữ hòa bình và xây dựng nếp sống nhân văn.

Khi hàng triệu, hàng tỷ người trên khắp thế giới cùng chung tay xây dựng và nuôi dưỡng ước mơ về hòa bình, thì giấc mơ ấy chắc chắn sẽ trở thành hiện thực.