Một startup AI 'lọt vào tầm ngắm' của OpenAI nhưng bị Mỹ đưa vào danh sách đen'

Những "con hổ AI" trong chiến lược "con đường tơ lụa kỹ thuật số” của Trung Quốc

Mới đây, OpenAI đưa ra nhận định sắc bén về Zhipu AI, một công ty được Bắc Kinh hậu thuẫn, đã đạt được "tiến bộ đáng kể" trong cuộc đua AI toàn cầu, trong bối cảnh cạnh tranh trên thế giới ngày càng khốc liệt.

Zhipu AI, thành lập năm 2019, được truyền thông trong nước gọi là một trong những “con hổ AI” của Trung Quốc. Nhóm các startup kỳ lân phát triển mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) được xem là chìa khóa cho nỗ lực của chính quyền Bắc Kinh (Trung Quốc) nhằm cạnh tranh với Mỹ và giảm sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ.

Trong khi DeepSeek, một “con hổ AI” khác, nhận được phần lớn sự chú ý quốc tế sau khi ra mắt mô hình R1 hồi tháng 1, OpenAI cho rằng việc Zhipu mở rộng ra ngoài Trung Quốc cùng mối quan hệ chặt chẽ với chính quyền Bắc Kinh xứng đáng được giám sát kỹ hơn.

Theo truyền thông nhà nước, startup này đã huy động vốn từ nhiều chính quyền địa phương tại Trung Quốc. OpenAI tiết lộ ban lãnh đạo Zhipu AI thường xuyên làm việc với các quan chức cấp cao của Đảng Cộng sản Trung Quốc, trong đó có Thủ tướng Lý Cường. Tổng giá trị các khoản đầu tư từ nhà nước đổ vào Zhipu AI được OpenAI ước tính vượt 1,4 tỷ USD.

Zhipu AI được cho là có văn phòng tại Trung Đông, Vương quốc Anh, Singapore và Malaysia. Công ty cũng đang triển khai các dự án “trung tâm đổi mới” hợp tác tại nhiều nước Đông Nam Á, bao gồm Indonesia và Việt Nam.

Những yếu tố này có thể giúp Zhipu AI đóng vai trò quan trọng trong chiến lược "con đường tơ lụa kỹ thuật số” của Trung Quốc, khi công ty cung cấp các giải pháp hạ tầng AI cho chính phủ các nước trên thế giới.

Mục tiêu của họ là ‘neo’ các hệ thống và tiêu chuẩn công nghệ của Trung Quốc vào các thị trường mới nổi trước khi các đối thủ từ Mỹ hay châu Âu kịp tiếp cận, đồng thời quảng bá hình ảnh một AI ‘trách nhiệm, minh bạch và sẵn sàng kiểm toán’ của Trung Quốc.

Zhipu AI chưa đưa ra bình luận nào ngay sau phát biểu của OpenAI. Tuy nhiên, tuần trước, Chủ tịch Zhipu AI, ông Lưu Đức Bỉnh, nói với báo giới rằng công ty hy vọng sẽ đóng góp sức mạnh AI của Trung Quốc cho thế giới.

Những tham vọng này đặt ra mối đe dọa cho OpenAI, đơn vị đang nhận được sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính phủ Mỹ nhằm quảng bá các mô hình nền tảng của mình như là giải pháp AI hàng đầu thế giới.

Zhipu AI tiềm ẩn nguy cơ đe dọa vị thế của OpenAI

Hồi tháng 5, trong chuyến thăm Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố hơn 200 tỷ USD từ các thỏa thuận thương mại tại khu vực, trong đó có dự án xây dựng khuôn viên AI Stargate UAE do OpenAI, Oracle, Nvidia và Cisco Systems hợp tác triển khai. Dự án dự kiến khai trương vào năm 2026.

Dự án Stargate là quỹ đầu tư tư nhân trị giá 500 tỷ USD tập trung vào lĩnh vực AI, được OpenAI công bố vào tháng 1, phối hợp với công ty đầu tư MGX của Abu Dhabi và tập đoàn SoftBank của Nhật Bản.

Trong tháng này, OpenAI cũng đã giành được hợp đồng trị giá 200 triệu USD để cung cấp công cụ AI cho Bộ Quốc phòng Mỹ, đồng thời công bố sáng kiến “OpenAI for Government” nhằm đưa các công cụ AI của họ vào phục vụ các công chức Mỹ trên toàn quốc.

Zhipu AI cũng được cho là đang hợp tác với quân đội Trung Quốc, góp phần hiện đại hóa lực lượng quốc phòng thông qua công nghệ AI tiên tiến, điều khiến công ty bị Bộ Thương mại Mỹ đưa vào danh sách Entity List hồi tháng 1 năm nay.

Theo truyền thông trong nước, Zhipu AI đang trong những bước chuẩn bị ban đầu để tiến hành IPO. Công ty từng được định giá khoảng 20 tỷ nhân dân tệ (tương đương 2,78 tỷ USD).