Hơn nửa triệu người Việt Nam đi bán hàng đa cấp, bất ngờ với mức hoa hồng, tiền thưởng thật sự chưa đến 1 triệu đồng/tháng

Theo thống kê mới nhất của Bộ Công Thương, tính đến năm 2024, số người tham gia bán hàng đa cấp ở Việt Nam vào khoảng gần 700.000 người, giảm nhẹ so với mức đỉnh hơn 800.000 người vài năm trước. Báo cáo cũng chỉ ra, riêng năm 2023, cả nước có hơn 768.000 người tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp, phân bổ chủ yếu ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng.

Riêng TP HCM, theo báo cáo từ Sở Công Thương, hiện có 19 doanh nghiệp đa cấp với 86.676 thành viên tham gia vào năm 2024. Những con số này cho thấy sức hút cũng như quy mô tác động lớn của ngành tới cộng đồng dân cư.

Mặc dù có gần 700.000 người tham gia dựa trên con số tổng hợp năm 2023, nhưng thu nhập thực nhận của hầu hết người làm đa cấp khá thấp. Số liệu của Bộ Công Thương công bố mới đây cho thấy, hoa hồng, tiền thưởng bình quân cho thành viên hệ thống chỉ ở mức 951.000 đồng/tháng – tương đương khoảng 12% thu nhập bình quân đầu người trên cả nước năm 2024.

Thực tiễn ghi nhận, chỉ một tỷ lệ rất nhỏ người tham gia đa cấp thực sự thu được lợi nhuận khá. Theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, chỉ khoảng 0,4% người tham gia đa cấp bất chính có “lời”, còn lại đa phần không có lãi, dễ rơi vào cảnh ôm hàng, hụt vốn. Trong các vụ xử lý lớn, đặc biệt với đa cấp biến tướng, lừa đảo trá hình tài chính hay đầu tư tiền ảo, tới 99% người tham gia không thu được đồng nào, thậm chí trắng tay.

Đến nay, cả nước chỉ còn 16 doanh nghiệp có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp (giảm 4 doanh nghiệp so với đầu năm 2024).

Theo đó, Công ty TNHH Phong cách sống kim cương Việt Nam đã bị thu hồi giấy chứng nhận; Công ty TNHH Người Lái xe mặt trời chủ động chấm dứt hoạt động bán hàng đa cấp; Công ty TNHH Thương mại Lô Hội và Công ty TNHH MTV TM DV Hoằng Đạt có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp hết hiệu lực.

Mới đây, trước tình trạng các doanh nghiệp kinh doanh đa cấp vi phạm quy định có dấu hiệu gia tăng, Bộ trưởng Công Thương đã có chỉ đạo về việc chấn chỉnh hoạt động kinh doanh này.

Bộ trưởng yêu cầu các đơn vị liên quan thuộc Bộ và Sở Công Thương các tỉnh, thành phố khẩn trương hoàn thiện quy định pháp luật về kinh doanh đa cấp và tăng cường thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động bán hàng đa cấp.

Đồng thời, phối hợp với các cơ quan công an, cảnh sát trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm liên quan đến hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp...

Bộ Công Thương giao Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia rà soát, phối hợp với các cơ quan của Bộ Công an để đề xuất sửa đổi, hoàn thiện các quy định của bộ luật hình sự về các tội phạm liên quan đến hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Các đơn vị thuộc Bộ Công Thương cũng được giao triển khai các nhiệm vụ thuộc phạm vi chức năng nhiệm vụ liên quan. Như Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước chủ trì tham mưu xây dựng, hoàn thiện quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp...

Một chuyên gia tài chính đánh giá: “Đánh vào tâm lý làm giàu nhanh, các tổ chức đa cấp lừa đảo thường hứa hẹn mức thu nhập vượt trội so với các ngành nghề chân chính. Tuy nhiên thực tế, rất ít người ở ‘đỉnh chóp’ mới có lãi, đa số tuyến dưới dễ thành nạn nhân của hệ thống kim tự tháp”.

Bên cạnh đó, sự phát triển quá nhanh về số lượng người tham gia đa cấp kéo theo không ít hệ lụy xã hội: Xung đột gia đình, mất tình bạn, thậm chí phá sản khi nhiều cá nhân vay mượn chỉ để lọt vào mạng lưới đa cấp hoặc “ôm” sản phẩm khó bán. Tác động này không chỉ xuất hiện trong giai đoạn trước mà hiện nay vẫn đang được cảnh báo liên tục từ các cơ quan quản lý, truyền thông.

Theo quy định pháp luật, tại Điều 217a Bộ luật Hình sự ra đời quy định nghiêm ngặt: “Bất kỳ cá nhân, tổ chức nào vận hành kinh doanh đa cấp không phép với mạng lưới quy mô từ 100 người hoặc thu lợi bất chính từ 200 triệu đồng trở lên đều bị xử lý hình sự”. Đây được xem là “lá chắn” ngăn chặn hàng loạt mô hình đa cấp biến tướng hiện nay như tài chính, tiền ảo, ví điện tử.