Giải ngân vốn ODA khó hoàn thành mục tiêu

Nhiều bộ, ngành trả lại kế hoạch vốn

Tại Hội nghị với các bộ, ngành đánh giá tình hình giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài 9 tháng đầu năm 2021 (tổ chức ngày 7/10), ông Trương Hùng Long, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài năm 2021 gặp nhiều khó khăn. Trong 9 tháng đầu năm, Thủ tướng Chính phủ, các bộ ngành, địa phương, các chủ dự án đã nỗ lực thực hiện các giải pháp đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài. Đặc biệt, sau hội nghị giải ngân vốn đầu tư công được Bộ Tài chính tổ chức vào tháng 6, các bộ, ngành địa phương đã rất quyết liệt trong việc đẩy nhanh giải ngân nguồn vốn này. Bộ Tài chính cũng tích cực tổ chức các buổi làm việc trực tuyến với các chủ dự án của khối bộ, ngành, địa phương, liên tục rà soát tiến độ của các dự án, nhất là với những dự án khó khăn, ách tắc để phối hợp giải quyết. Tuy nhiên, kết quả giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài rất thấp, thấp hơn nhiều so với kết quả các năm trước.

Ban Quản lý dự án 2 (bên mời thầu) thuộc Bộ Giao thông vận tải vừa mở thầu 3 gói thầu xây lắp (XL-05, XL-06 và XL-07) với tổng giá gói thầu hơn 784 tỷ đồng thuộc Dự án Tăng cường kết nối giao thông khu vực Tây Nguyên. Bên mời thầu cho biết sẽ hoàn tất lựa chọn nhà thầu để khởi công trong tháng 10 tới.

Theo số liệu của Bộ Tài chính, tại Quyết định số 2185/QĐ-TTg ngày 21/12/2020, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho các bộ, ngành, địa phương kế hoạch vốn đầu tư công năm 2021, trong đó nguồn nước ngoài là 51.550 tỷ đồng bao gồm 16.637 tỷ đồng cho các bộ ngành và 34.913 tỷ đồng cho các địa phương. Các bộ, ngành nhập dự toán trên hệ thống Tabmis đến hết tháng 9/2021 là 13.043 tỷ đồng, đạt 78%. Đến ngày 6/10/2021, lũy kế giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài kế hoạch vốn năm 2021 của các bộ, ngành đạt 19,03% (3.166 tỷ đồng), gấp hơn hai lần số giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài vào thời điểm tổ chức hội nghị tháng 6/2021. Đáng chú ý, tính đến ngày 6/10/2021, Bộ Tài chính đã nhận được 9 văn bản của các bộ, ngành đề nghị trả lại kế hoạch vốn với tổng giá trị là 8.054 tỷ đồng, chiếm khoảng 44,08% kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao. Số vốn này có thể phải điều chuyển cho các bộ, địa phương có nhu cầu giải ngân vượt kế hoạch hoặc buộc phải hủy kế hoạch vốn theo quy định.

Mặc dù các cơ quan đã nỗ lực triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để hỗ trợ cho công tác giải ngân nhưng với thời gian còn lại từ nay cho đến hết năm, theo đánh giá của Bộ Tài chính, việc hoàn thành tỷ lệ giải ngân so với kế hoạch vốn năm 2021 trên 95% kế hoạch được giao như mục tiêu Nghị quyết số 63/NQ-CP đề ra là không khả thi. Nguyên nhân chậm giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài được chỉ ra là do đại dịch Covid-19 đã tác động nặng nề đến tiến độ thực hiện của phần lớn các dự án ODA. Bên cạnh đó, do chậm tiến độ hoặc không có khối lượng giải ngân do các vướng mắc trong quá trình triển khai dự án như: chậm giải phóng mặt bằng, tái định cư, thiết kế cơ sở, chậm trong đấu thầu, ký hợp đồng; đang trong quá trình thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư... Bên cạnh đó, công tác kế hoạch vốn chưa tốt, nhiều bộ, ngành chưa thể giao hết kế hoạch vốn chi tiết dẫn đến phải hủy dự toán

Tiếp tục điều chuyển kế hoạch vốn nội bộ

Theo đại diện Bộ NN&PTNT, năm 2021, đơn vị này có 18 dự án vốn nước ngoài, hiện đã giải ngân được 45,5% kế hoạch vốn. Vốn năm 2020 kéo dài sang 2021 của Bộ NN&PTNT là 137 tỷ đồng, hiện đã giải ngân được 50%, từ nay đến cuối năm, đơn vị sẽ giải ngân hết số vốn này. Đại diện Bộ NN&PTNT cũng cho biết vướng mắc, khó khăn lớn nhất là do dịch Covid-19, toàn bộ công trường ở các tỉnh đều dừng thi công, tư vấn nước ngoài không nhập cảnh được. Đặc thù của các dự án của Bộ là các công trình thủy lợi nên phải xây dựng vào mùa khô, nhưng mùa khô không làm được vì dịch Covid-19, đến nay được phép thi công thì vướng mùa mưa. Trong thời gian qua, nguyên liệu thép 7 lần tăng giá khiến tổng đầu tư của dự án tăng hàng trăm tỷ đồng nên phải đàm phán lại với nhà tài trợ, mất nhiều thời gian... Bộ NN&PTNT kiến nghị xem xét các khâu trong thủ tục điều chỉnh dự án để đẩy nhanh, vì hiện điều chỉnh dự án đang mất nhiều thời gian, đồng thời kiến nghị có thể xem xét hướng sử dụng cả tư vấn trong nước bên cạnh sử dụng tư vấn nước ngoài như hiện nay.

Đại diện Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ cho biết, đơn vị này có hai dự án ODA với tổng vốn được giao 2.159 tỷ đồng. Tuy nhiên, do không thực hiện được nên đơn vị đã trả lại 89% kế hoạch vốn được giao, như vậy năm 2021, dự kiến chỉ giải ngân được 11% vốn. Nguyên nhân các dự án của Viện Hàn lâm giải ngân chậm chủ yếu do ảnh hưởng dịch Covid-19, cùng với đó thời gian chờ ý kiến không phản đối của nhà đầu tư rất lâu dẫn đến thủ tục kéo dài.

Về giải pháp đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài năm 2021, Bộ Tài chính kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành khẩn trương thực hiện các giải pháp trong phạm vi quản lý của mình và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, trong đó có nguồn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài. Đồng thời, kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu việc xem trước hồ sơ, tài liệu trên bản điện tử (sử dụng bản scan) để rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ ở mọi khâu của quá trình triển khai dự án.

Đối với các cơ quan chủ quản, Bộ Tài chính yêu cầu thực hiện kiểm tra, rà soát, giám sát, đôn đốc thực hiện kế hoạch vốn của các chủ dự án, kịp thời tháo gỡ ngay vướng mắc, khó khăn trong triển khai dự án và giải ngân; tiếp tục điều chuyển kế hoạch vốn nội bộ. Trường hợp không thể điều chuyển nội bộ thì sớm có văn bản gửi Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính về việc cắt giảm để chuyển cho các bộ, ngành, địa phương khác. Đối với các chủ dự án, Ban quản lý dự án cần có trách nhiệm khẩn trương hoàn tất các thủ tục về đầu tư, xây dựng, về di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng để triển khai thực hiện dự án; kịp thời phát hiện các vướng mắc để xử lý hoặc báo cáo cơ quan chủ quản xử lý theo thẩm quyền, xin ý kiến “không phản đối” của nhà tài trợ. Ngay sau khi có khối lượng hoàn thành phải gửi Kho bạc Nhà nước hồ sơ để làm thủ tục kiểm soát chi; không để tồn đọng chứng từ, đặc biệt là các khoản hoàn chứng từ tài khoản đặc biệt.