Fed nhận định chính sách thuế quan của Trump đề xuất có thể tạo ra cú sốc kinh tế mới

Căng thẳng giữa Fed và Trump gia tăng do chính sách thuế quan

Viễn cảnh mà Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vẽ ra hiện tại: tăng trưởng chậm lại, thất nghiệp gia tăng, lạm phát leo thang và một tương lai bất định do chính sách thuế quan mà ông Trump đề xuất có thể tạo ra cú sốc kinh tế mới trong vài tuần tới.

Trước tình hình này, Fed đã quyết định tạm hoãn việc cắt giảm lãi suất vốn từng được kỳ vọng diễn ra liên tục từ cuối năm ngoái. Thay vào đó, các nhà hoạch định chính sách giờ đây dự báo chu kỳ giảm lãi suất sẽ chậm hơn và dừng ở mức cao hơn, đồng nghĩa với việc chi phí vay mượn sẽ tăng, nhằm phòng ngừa nguy cơ lạm phát đang được đánh giá là sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới, phần lớn bắt nguồn từ các chính sách của ông Trump.

Đây rõ ràng không phải là điều mà Tổng thống mong muốn. Ông Trump gần đây đã công khai chỉ trích Chủ tịch Fed Jerome Powell là "ngu ngốc" vì không hạ lãi suất ngay lập tức. Quyết định của Fed cũng không đem lại hy vọng cho người tiêu dùng và những người mua nhà đang chờ đợi chi phí tài chính giảm.

Trong khi các ngân hàng trung ương lớn khác như Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đang tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ, Fed lại giữ vững lập trường cứng rắn – phản ánh mức độ tác động của các chính sách thuế quan mới từ Nhà Trắng lên nền kinh tế Mỹ.

Cuối năm ngoái, kinh tế Mỹ được kỳ vọng tiếp tục tăng trưởng trên mức trung bình, giữ vững việc làm toàn dụng và dần đưa lạm phát về mức mục tiêu 2% của Fed. Tuy nhiên, chuỗi cắt giảm lãi suất được kỳ vọng hồi đó giờ đã bị thay thế bởi một lộ trình thận trọng hơn.

Fed cho biết sẽ tiếp tục theo dõi sát sao các quyết định thuế quan từ Nhà Trắng, cũng như diễn biến của thị trường lao động, tiêu dùng và lạm phát trong những tháng tới.

“Chúng tôi cho rằng sẽ học được rất nhiều điều trong mùa hè này về chính sách thuế quan,” ông Powell nói trong buổi họp báo sau khi Fed công bố quyết định giữ nguyên lãi suất cơ bản trong khoảng 4,25%–4,50% lần thứ tư liên tiếp. Đồng thời, Fed cũng đưa ra dự báo mới cho thấy lạm phát sẽ tăng mạnh vào cuối năm và chỉ giảm dần từ năm sau.

Ông Trump thì tận dụng các chỉ số lạm phát yếu gần đây để kêu gọi Fed cắt giảm lãi suất mạnh tay, thậm chí gần một nửa. Ông cũng chỉ ra rằng các ngân hàng trung ương khác đang nới lỏng tiền tệ.

Tuy nhiên, theo ông Powell, những ảnh hưởng từ các mức thuế hiện hành vẫn chưa rõ ràng.

Chúng tôi không kỳ vọng chúng sẽ tác động quá nhiều cho đến thời điểm này, và thực tế cũng chưa thấy rõ. Nhưng trong vài tháng tới, chúng tôi sẽ đánh giá kỹ mức độ ảnh hưởng đó. Điều đó sẽ ảnh hưởng đến các quyết định chính sách tiếp theo.

Niềm tin mong manh vào kỳ cắt giảm tháng 9

Hiện tại, các nhà đầu tư kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất tại cuộc họp ngày 16–17/9 tới, nhưng điều này còn phụ thuộc nhiều vào những gì diễn ra trong "mùa hè quan sát và chờ đợi" của ông Powell.

Kế hoạch thuế quan mạnh tay nhất của ông Trump – áp thuế với hầu hết đối tác thương mại, công bố vào "Ngày Giải phóng" đầu tháng 4, đã bị hoãn lại sau khi lợi suất trái phiếu tăng vọt, thị trường chứng khoán lao dốc và các nhà kinh tế bắt đầu dự đoán về một cuộc suy thoái ở Mỹ.

Thời gian tạm hoãn sẽ kết thúc vào ngày 9/7, thời điểm các quốc gia (bao gồm cả Liên minh châu Âu) phải đạt được thỏa thuận thương mại hoặc đối mặt với mức thuế nhập khẩu cao, có thể lên tới 50% đối với EU.

Cho đến nay, thỏa thuận duy nhất hoàn tất là một hiệp định giới hạn với Anh.

Mặc dù tuyên bố chính sách mới của Fed trong tuần này cho rằng "sự bất định về triển vọng kinh tế đã giảm bớt" so với cuộc họp ngày 6–7/5 – khi căng thẳng thương mại còn diễn biến phức tạp – nhưng tình hình có thể thay đổi nhanh chóng nếu thời hạn 9/7 không đạt được tiến triển.

“Chúng tôi hiện chưa thể nói một cách chắc chắn điều gì sẽ xảy ra,” Powell thừa nhận.

Tại cuộc họp tháng trước, nhóm nghiên cứu của Fed đã dự báo rằng khả năng xảy ra suy thoái trong năm nay gần như tương đương với kịch bản cơ bản là tăng trưởng chậm nhưng tiếp diễn.

Tình hình hiện tại đã phần nào khả quan hơn. Trong buổi họp báo hôm thứ Tư, Powell cho biết nền kinh tế vẫn “vững vàng” và khi nguy cơ áp thuế cực đoan giảm bớt, các doanh nghiệp đã bắt đầu tìm cách thích nghi với các mức thuế nhẹ hơn.

Sau tháng 4, nhiều doanh nghiệp thực sự bị choáng... Giờ đây mọi thứ đã khác. Mọi người đang tìm ra cách vượt qua. Không khí tích cực và mang tính xây dựng hơn rất nhiều so với ba tháng trước.

Giá cổ phiếu cũng đã hồi phục, và làn sóng tăng lãi suất trái phiếu từng khiến lo ngại về đồng USD suy yếu cũng đã dịu đi.

Triển vọng thậm chí có thể ảm đạm hơn

Tuy nhiên, việc tránh được suy thoái hiện nay vẫn là một bước lùi đáng kể so với cuối năm ngoái, khi Fed còn kỳ vọng vào một "hạ cánh mềm" sau giai đoạn lạm phát cao do đại dịch COVID-19.

Khi đó, nền kinh tế Mỹ đạt trạng thái toàn dụng lao động, tăng trưởng đều đặn trên xu hướng, lạm phát đang trên đà giảm về mục tiêu 2% của Fed, và ngân hàng trung ương kỳ vọng sẽ dần nới lỏng lãi suất.

Vào thời điểm đó, kinh tế Mỹ thực sự đang hoạt động rất tốt. Triển vọng khi đó rất sáng sủa.

Nhưng kể từ đó, bức tranh đã trở nên u ám hơn nhiều.

Trong bản dự báo công bố tuần này, triển vọng trung vị của các nhà hoạch định chính sách Fed về tăng trưởng GDP đã giảm xuống còn 1,4% – thấp hơn nhiều so với xu hướng – so với mức 2,1% được dự đoán hồi tháng 12.

Tỷ lệ thất nghiệp được dự báo sẽ tăng từ mức hiện tại 4,2% lên 4,5% vào cuối năm, mức cao nhất (ngoại trừ giai đoạn bùng phát thất nghiệp do đại dịch) kể từ đầu năm 2017, khi nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump bắt đầu.

Tình trạng lạm phát từng được Powell mô tả là đang “chậm rãi hạ nhiệt”, hiện được dự đoán sẽ tăng lên 3% trong năm nay và duy trì gần nửa điểm phần trăm trên mục tiêu 2% của Fed đến tận năm 2026.

Powell cho biết thị trường việc làm vẫn ổn định, nhưng cảnh báo rằng đánh giá này có thể thay đổi, và các nhà hoạch định chính sách sẵn sàng điều chỉnh kỳ vọng nếu thị trường lao động suy yếu.

Cầu lao động đang giảm dần. Không có nhiều đợt sa thải, nhưng cũng không có nhiều việc làm mới. Nếu bạn thất nghiệp, việc tìm việc làm lúc này là rất khó… Đó là trạng thái cân bằng mà chúng tôi theo dõi rất sát sao, bởi nếu xảy ra tình trạng sa thải hàng loạt trong khi tỷ lệ tìm được việc vẫn thấp như hiện nay, thì tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng nhanh chóng.