Cuộc chiến trên thị trường việc làm của lao động trẻ và công nghệ AI khốc liệt tới mức nào?

Thay vì chỉ lo sợ công nghệ AI cướp việc, người lao động trẻ cần trang bị kỹ năng, nâng cao tư duy sáng tạo và tận dụng AI như một công cụ hỗ trợ. Những ai nhanh chóng nắm bắt xu hướng và linh hoạt trong tư duy sẽ không chỉ giữ được vị trí của mình mà còn có thể dẫn đầu trong kỷ nguyên số hóa.

Thách thức của người lao động trẻ trước sự trỗi dậy của công nghệ AI

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ AI đang thay đổi cấu trúc thị trường việc làm trên toàn cầu, đặt ra nhiều thách thức đối với người lao động trẻ.

Theo báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) năm 2024, ước tính khoảng 85 triệu việc làm trên toàn cầu có thể bị thay thế bởi AI vào năm 2025, đặc biệt là các công việc mang tính lặp lại hoặc có thể được tự động hóa. Điều này tác động trực tiếp đến người lao động trẻ, những người thường đảm nhận các vị trí khởi đầu với mức lương thấp và yêu cầu ít kinh nghiệm.

Trong khu vực Đông Nam Á, nơi có lực lượng lao động trẻ dồi dào, tác động của AI càng rõ rệt. Tại Singapore, ngành dịch vụ khách hàng đang chứng kiến làn sóng cắt giảm nhân sự do các chatbot AI có thể thay thế hầu hết các nhiệm vụ hỗ trợ cơ bản. Indonesia và Việt Nam cũng đối mặt với tình trạng tương tự trong ngành tài chính và thương mại điện tử, nơi AI được triển khai để xử lý các giao dịch, phân tích dữ liệu và hỗ trợ khách hàng mà không cần đến con người.

Ngoài việc mất việc làm, lao động trẻ còn phải đối diện với một vấn đề lớn hơn: AI đang làm giảm giá trị của các kỹ năng cơ bản. Trước đây, những công việc như nhập liệu, xử lý văn bản, thiết kế cơ bản hay thậm chí viết nội dung đơn giản là cơ hội cho lao động trẻ tích lũy kinh nghiệm.

Nhưng giờ đây, với sự phát triển của các công cụ AI như ChatGPT, Midjourney hay AutoML, những công việc này đang dần bị thay thế. Điều này khiến người trẻ khó khăn hơn trong việc bước chân vào thị trường lao động và xây dựng sự nghiệp.

Cơ hội cho người trẻ – Đối đầu hay thích nghi với AI?

Dù công nghệ AI đặt ra nhiều thách thức, nhưng nó cũng mở ra những cơ hội mới cho người lao động trẻ biết cách thích nghi. Theo báo cáo của LinkedIn năm 2024, những nhân sự trẻ thành thạo AI có khả năng thăng tiến nhanh hơn 30% so với đồng nghiệp không có kỹ năng này. Điều này cho thấy rằng AI không chỉ là một mối đe dọa mà còn là một công cụ hỗ trợ đắc lực nếu được sử dụng đúng cách.

Một số ngành nghề có tiềm năng tăng trưởng cao trong kỷ nguyên AI. Đơn cử, trong ngành phân tích dữ liệu và khoa học dữ liệu, các doanh nghiệp ngày càng cần người có khả năng diễn giải và tối ưu hóa dữ liệu do AI tạo ra.

Trong ngành lập trình và kỹ thuật phần mềm, công nghệ AI có thể hỗ trợ viết code, nhưng các kỹ sư phần mềm vẫn là người định hướng và phát triển các hệ thống phức tạp.

Trong lĩnh vực marketing số và sáng tạo nội dung chuyên sâu, công nghệ AI có thể tạo ra nội dung cơ bản, nhưng khả năng tư duy chiến lược, sáng tạo và kể chuyện vẫn là thế mạnh của con người. Khi công nghệ AI được áp dụng vào doanh nghiệp, cần có những chuyên gia có thể quản lý, tối ưu hóa và tích hợp AI vào mô hình kinh doanh.

Một trong những chiến lược quan trọng nhất dành cho lao động trẻ là học cách kết hợp công nghệ AI vào công việc thay vì cố gắng chống lại nó. Ví dụ, trong ngành thiết kế đồ họa, thay vì lo sợ AI như Midjourney thay thế công việc của mình, các nhà thiết kế trẻ có thể tận dụng AI để tăng tốc quá trình sáng tạo, từ đó tập trung vào các ý tưởng đột phá hơn.

Ngoài ra, kỹ năng mềm vẫn là yếu tố quan trọng giúp người lao động trẻ trụ vững trong thị trường lao động cạnh tranh. Kỹ năng giao tiếp, tư duy phản biện, khả năng làm việc nhóm và quản lý thời gian vẫn là những yếu tố mà AI chưa thể thay thế hoàn toàn.

Làm gì để sống sót và phát triển trong kỷ nguyên AI?

Để tồn tại và phát triển trong một thế giới ngày càng được AI hóa, người lao động trẻ cần nhanh chóng thích nghi với những thay đổi.

Dưới đây là ba chiến lược quan trọng giúp họ giữ vững lợi thế cạnh tranh:

Liên tục nâng cấp kỹ năng: Người trẻ cần tập trung vào việc học hỏi các kỹ năng mới, đặc biệt là các kỹ năng liên quan đến công nghệ và dữ liệu. Các nền tảng học trực tuyến như Coursera, Udacity hay Google Career Certificates cung cấp nhiều khóa học giúp người trẻ hiểu rõ về AI, lập trình và phân tích dữ liệu.

Xây dựng thương hiệu cá nhân và mở rộng mạng lưới: Với sự phát triển của công nghệ, việc có một hồ sơ cá nhân mạnh mẽ trên các nền tảng như LinkedIn, GitHub hay Behance sẽ giúp người trẻ dễ dàng tiếp cận với các cơ hội việc làm hơn. Ngoài ra, việc tham gia các cộng đồng chuyên môn, hội thảo và sự kiện công nghệ cũng giúp họ mở rộng mạng lưới quan hệ, học hỏi từ những người đi trước và tìm kiếm cơ hội mới.

Biết cách khai thác AI như một công cụ hỗ trợ: Thay vì lo lắng AI sẽ thay thế công việc, người lao động trẻ cần xem AI như một công cụ giúp nâng cao năng suất. Ví dụ, nhân sự có thể dùng AI để sàng lọc hồ sơ nhanh hơn. Nhà báo có thể dùng AI để tổng hợp thông tin và tập trung vào phân tích chuyên sâu. Nhà thiết kế có thể dùng AI để tạo bản nháp, từ đó chỉnh sửa và hoàn thiện tác phẩm theo phong cách cá nhân.