Các quốc gia nào ở Châu Á thưởng xuyên xảy ra động đất, sóng thần?

Indonesia

​Indonesia, nằm trên "Vành đai lửa Thái Bình Dương", thường xuyên hứng chịu các trận động đất và sóng thần do hoạt động mạnh mẽ của các mảng kiến tạo. Trong những năm gần đây, quốc gia này đã trải qua nhiều thảm họa thiên nhiên nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn về người và tài sản.​

Tháng 11/2022, một trận động đất mạnh 5,6 độ Richter xảy ra tại tỉnh Tây Java, khiến hơn 260 người thiệt mạng. Mặc dù cường độ không quá lớn, nhưng do tâm chấn nông và khu vực dân cư đông đúc, thiệt hại về người và tài sản đã trở nên nghiêm trọng. ​

Tháng 12/2021, động đất mạnh 7,3 độ Richter xảy ra gần đảo Flores, dẫn đến cảnh báo sóng thần. Trận động đất này gây ra lo ngại về nguy cơ sóng thần đối với các khu vực ven biển lân cận. ​

Tháng 9/2018, trận động đất mạnh 7,5 độ Richter tấn công đảo Sulawesi, kéo theo sóng thần cao đến 6 mét, gây thiệt hại nghiêm trọng với gần 2.000 người thiệt mạng và khoảng 5.000 người mất tích. Thành phố Palu chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong thảm họa này. ​

Nguyên nhân gây ra động đất và sóng thần tại Indonesia chủ yếu do quốc gia này nằm trên khu vực giao nhau của nhiều mảng kiến tạo, bao gồm mảng Ấn Độ - Australia và mảng Á-Âu.

Sự va chạm và dịch chuyển giữa các mảng này dẫn đến tích tụ năng lượng trong lòng đất. Khi năng lượng này được giải phóng đột ngột, nó gây ra các trận động đất. Nếu động đất xảy ra dưới đáy biển, sự dịch chuyển của đáy đại dương có thể đẩy một lượng lớn nước, hình thành sóng thần. ​

Đặc biệt, một số khu vực như đứt gãy Palu-Koro ở Sulawesi có hoạt động kiến tạo phức tạp, nơi các mảng trượt ngang nhau. Mặc dù thông thường, sóng thần thường liên quan đến các đứt gãy trượt dọc, nhưng trong trường hợp này, sự dịch chuyển ngang kết hợp với lở đất dưới biển đã kích hoạt sóng thần, như đã thấy trong thảm họa năm 2018 tại Palu. ​

Nhật Bản

Nhật Bản cũng nằm trên "Vành đai lửa Thái Bình Dương" và thường xuyên trải qua các trận động đất mạnh. Do Nhật Bản cũng là quốc đảo với nhiều khu vực giáp biển, các trận động đất dưới đáy biển thường kéo theo sóng thần, gây thiệt hại nghiêm trọng đến con người và cơ sở hạ tầng.

Ngày 13/1/2025, một trận động đất mạnh 6,9 độ Richter xảy ra ngoài khơi tỉnh Miyazaki, vùng Kyushu, Tây Nam Nhật Bản. Cơ quan Khí tượng Nhật Bản đã phát cảnh báo sóng thần cao tới 1 mét ở các tỉnh ven biển Miyazaki và Kochi. Rung chấn được cảm nhận trên diện rộng, gây gián đoạn tạm thời dịch vụ tàu cao tốc Kyushu Shinkansen. ​

Ngày 1/1/2025, Nhật Bản ghi nhận khoảng 155 trận động đất và sóng thần chỉ trong ngày đầu năm mới. Nguyên nhân chính là do vị trí của Nhật Bản nằm trên Vành đai lửa Thái Bình Dương, nơi các mảng kiến tạo liên tục va chạm và chuyển động, gây ra hoạt động địa chấn phức tạp. ​

Ngày 13/2/2021, trận động đất có cường độ 7,3 độ Richter xảy ra ngoài khơi bờ biển Fukushima, miền Đông Nhật Bản, làm hàng chục người bị thương và gây mất điện trên diện rộng. ​

Myanmar

​Myanmar, nằm trên ranh giới giữa mảng kiến tạo Ấn Độ và mảng Á-Âu, thường xuyên hứng chịu các trận động đất do hoạt động địa chấn mạnh mẽ trong khu vực.

Trận động đất ngày 28/3/2025 mạnh 7,7 độ Richter đã xảy ra gần thành phố Sagaing, miền trung Myanmar, ở độ sâu 10 km. Ước tính sơ bộ, trận động đất này đã gây ra ít nhất 144 người thiệt mạng và hơn 700 người bị thương. Tại Thái Lan, thủ đô Bangkok cũng ghi nhận ít nhất 10 người chết và hơn 100 người mất tích do sập tòa nhà hơn 30 tầng đang thi công.

Nguyên nhân chính dẫn đến các trận động đất tại Myanmar là do hoạt động của đứt gãy Sagaing, một đứt gãy lớn chạy dọc theo quốc gia này. Đứt gãy Sagaing là ranh giới giữa mảng kiến tạo Ấn Độ và mảng Á-Âu, nơi hai mảng này trượt ngang nhau, tích tụ ứng suất theo thời gian và khi đạt đến ngưỡng nhất định, năng lượng được giải phóng dưới dạng động đất. ​

Myanmar có lịch sử ghi nhận nhiều trận động đất mạnh. Năm 1946, một trận động đất mạnh 7,7 độ Richter đã xảy ra do hoạt động của đứt gãy Sagaing. Năm 2012, một trận động đất khác với cường độ 6,8 độ Richter đã xảy ra gần Mandalay, gây thiệt hại đáng kể. ​

Do cường độ mạnh và độ sâu nông, các trận động đất tại Myanmar thường gây rung chấn lan rộng đến các quốc gia lân cận như Thái Lan, Việt Nam và Trung Quốc. ​

Ấn Độ

​Ấn Độ nằm tại khu vực giao nhau giữa mảng kiến tạo Ấn Độ và mảng Á-Âu, khiến quốc gia này thường xuyên chịu ảnh hưởng từ các hoạt động địa chấn. Mặc dù không phải là tâm điểm của các trận động đất và sóng thần lớn nhất trong khu vực, nhưng Ấn Độ vẫn ghi nhận nhiều sự kiện địa chấn đáng chú ý trong thời gian gần đây.​

Vào ngày 26/12/2004, một trận động đất mạnh 9,1 độ Richter xảy ra ngoài khơi bờ biển phía tây đảo Sumatra, Indonesia. Trận động đất này đã kích hoạt một loạt sóng thần cao tới 30 mét, lan rộng khắp Ấn Độ Dương và ảnh hưởng đến nhiều quốc gia, bao gồm cả Ấn Độ. Tại Ấn Độ, các khu vực ven biển như Tamil Nadu, Andhra Pradesh và quần đảo Andaman và Nicobar chịu thiệt hại nặng nề, với khoảng 15.000 người thiệt mạng và hàng nghìn người mất tích.

Sóng thần thường được tạo ra sau các trận động đất mạnh khi các mảng của vỏ trái đất bị đứt gãy và dịch chuyển theo chiều dọc. Hiện tượng này thường xảy ra tại các khu vực giao nhau của các mảng kiến tạo, nơi tích tụ năng lượng địa chấn. Khi năng lượng này được giải phóng đột ngột, nó gây ra sự dịch chuyển lớn của nước biển, dẫn đến sóng thần.

Trong những năm gần đây, Ấn Độ đã ghi nhận một số trận động đất có cường độ trung bình đến mạnh, chủ yếu tập trung ở các khu vực như Himalaya, Gujarat và vùng Đông Bắc. Tuy nhiên, các trận động đất này thường không gây ra sóng thần do vị trí tâm chấn nằm sâu trong lục địa hoặc cường độ không đủ lớn để kích hoạt sóng thần.​

Pakistan và Afghanistan

Pakistan và Afghanistan nằm trong khu vực có hoạt động địa chất mạnh mẽ, khiến hai quốc gia này thường xuyên hứng chịu các trận động đất nghiêm trọng. Nguyên nhân chính là do sự va chạm giữa mảng kiến tạo Ấn Độ và mảng Á-Âu, tạo ra các đứt gãy địa chất phức tạp và làm tăng nguy cơ xảy ra động đất.​

Tại Afghanistan, ngày 22/6/2022, một trận động đất có độ lớn 5,9 độ Richter đã xảy ra tại khu vực gần biên giới giữa Afghanistan và Pakistan, khiến hơn 1.000 người thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị thương. Trận động đất này gây ra sự tàn phá lớn, với hàng nghìn ngôi nhà bị phá hủy, đẩy nhiều người vào cảnh "màn trời chiếu đất". ​

Tại Pakistan, ngày 8/10/2005, một trận động đất mạnh 7,6 độ Richter đã xảy ra tại khu vực Kashmir do Pakistan kiểm soát, gần thành phố Muzaffarabad. Trận động đất này gây thiệt hại nghiêm trọng với khoảng 79.000 người thiệt mạng và hơn 69.000 người bị thương. Hơn 32.000 tòa nhà bị sập, ảnh hưởng nặng nề đến cơ sở hạ tầng và đời sống người dân trong khu vực.