Mô hình ESG là gì? Xu thế tất yếu trong các nền kinh tế hiện đại

Mô hình ESG là gì?

Mô hình ESG không chỉ đơn thuần là một tiêu chuẩn đánh giá doanh nghiệp, mà còn phản ánh trách nhiệm của doanh nghiệp đối với xã hội và môi trường, cũng như cách thức quản trị minh bạch, bền vững.

Không chỉ các tập đoàn đa quốc gia, mà ngay cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng đang dần áp dụng ESG vào chiến lược phát triển của mình.

Xu hướng này ngày càng trở nên phổ biến khi các nhà đầu tư, khách hàng và các tổ chức quản lý ngày càng quan tâm đến tính bền vững của doanh nghiệp.

ESG không chỉ giúp công ty nâng cao hình ảnh thương hiệu mà còn tạo ra giá trị dài hạn thông qua việc tối ưu hóa hoạt động, quản lý rủi ro và đảm bảo sự phát triển bền vững trong bối cảnh kinh tế hiện đại.

Mô hình ESG dựa trên 3 trụ cột chính

Environmental (Môi Trường): Đánh giá tác động của doanh nghiệp đến môi trường, bao gồm khí thải carbon, tiêu thụ năng lượng, sử dụng tài nguyên thiên nhiên, quản lý chất thải và các chiến lược bảo vệ môi trường. Các doanh nghiệp cần cam kết giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng năng lượng tái tạo, bảo vệ đa dạng sinh học và áp dụng mô hình kinh doanh thân thiện với môi trường.

Social (Xã Hội): Tập trung vào các yếu tố liên quan đến nhân sự, phúc lợi xã hội, bình đẳng giới, điều kiện lao động, quyền con người và trách nhiệm xã hội. Một doanh nghiệp tuân thủ ESG cần có chính sách lao động công bằng, đảm bảo quyền lợi của nhân viên, tham gia vào các hoạt động cộng đồng và xây dựng một môi trường làm việc hòa nhập, đa dạng.

Governance (Quản Trị): Đánh giá cấu trúc quản trị của doanh nghiệp, bao gồm tính minh bạch, đạo đức kinh doanh, quyền cổ đông, hệ thống kiểm soát nội bộ và quy trình ra quyết định. Một hệ thống quản trị tốt giúp doanh nghiệp tránh các rủi ro pháp lý, củng cố niềm tin của nhà đầu tư và đảm bảo sự phát triển bền vững.

ESG định hình lại chiến lược kinh doanh trong các nền kinh tế toàn cầu

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng chú trọng đến sự phát triển bền vững, ESG đã trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp.

Các công ty áp dụng ESG không chỉ giúp bảo vệ môi trường, đảm bảo lợi ích xã hội mà còn nâng cao hiệu suất hoạt động và tạo ra lợi thế cạnh tranh.

Ví dụ, Apple đã cam kết đạt trung hòa carbon vào năm 2030, trong khi Tesla tập trung phát triển công nghệ năng lượng sạch để thay thế các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Những cam kết ESG không chỉ giúp doanh nghiệp thu hút nhà đầu tư mà còn xây dựng hình ảnh thương hiệu mạnh mẽ hơn.

Các nhà đầu tư trên toàn cầu ngày càng ưu tiên rót vốn vào các công ty có xếp hạng ESG cao. Theo một báo cáo của Morningstar, trong năm 2023, các quỹ đầu tư ESG đã thu hút hơn 600 tỷ USD, cho thấy sự gia tăng mạnh mẽ về nhu cầu đối với các khoản đầu tư bền vững.

Tại châu Âu và Bắc Mỹ, nhiều quỹ hưu trí và tổ chức tài chính chỉ đầu tư vào những công ty đáp ứng tiêu chuẩn ESG. Việc này buộc doanh nghiệp phải thay đổi mô hình hoạt động để thu hút vốn và đảm bảo khả năng tăng trưởng trong dài hạn.

Việc áp dụng ESG giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý, tài chính và vận hành. Các công ty không tuân thủ tiêu chuẩn môi trường có thể phải đối mặt với các khoản phạt lớn hoặc bị tẩy chay bởi khách hàng, trong khi các doanh nghiệp thiếu minh bạch trong quản trị có nguy cơ mất niềm tin từ cổ đông.

Chẳng hạn, vụ bê bối gian lận khí thải của Volkswagen năm 2015 đã khiến công ty chịu khoản phạt hơn 30 tỷ USD, ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh tiếng và giá trị cổ phiếu của hãng. Đây là một minh chứng rõ ràng về tác động của ESG đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp.

ESG đang dần trở thành xu hướng chính tại Việt Nam

Tại Việt Nam, mô hình ESG đang dần trở thành một yêu cầu quan trọng đối với doanh nghiệp.

Minh chứng là nhiều công ty lớn ở các lĩnh vực kinh tế trọng điểm như tài chính, bất động sản, y tế, nông nghiệp, công nghiệp, năng lượng … đều đã áp dụng các chiến lược phát triển bền vững đa dạng, bao gồm các chiến lược về ESG trong mô hình hoạt động. Một số điển hình kể đến Vinamilk, Vingroup, FPT, ACB ...

Các quỹ đầu tư nước ngoài đang ưu tiên rót vốn vào các doanh nghiệp có xếp hạng ESG cao, thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam nâng cao tiêu chuẩn.

ESG đang mở ra cơ hội phát triển cho ngành năng lượng tái tạo, công nghệ xanh và các mô hình kinh doanh bền vững. Các startup công nghệ và fintech tại Việt Nam cũng đang tận dụng ESG để thu hút vốn đầu tư và mở rộng quy mô.

Chính phủ Việt Nam đang khuyến khích các doanh nghiệp hướng đến phát triển bền vững. Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26.Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn và quản lý rủi ro môi trường.Thị trường carbon dự kiến sẽ được triển khai vào năm 2028, thúc đẩy các doanh nghiệp áp dụng ESG.

Một số xu hướng ESG tại Việt Nam

Hạn chế phát thải carbon: Nhiều doanh nghiệp sản xuất chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo, giảm khí thải và tối ưu hóa quy trình sản xuất. Điều này nhằm hướng tới thực thi cam kết phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 của Chính phủ.

Trách nhiệm xã hội: Các doanh nghiệp tập trung hơn vào bảo vệ quyền lợi lao động, bình đẳng giới và tạo cơ hội việc làm.

Minh bạch trong quản trị: Các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán bắt buộc công bố báo cáo ESG để thu hút nhà đầu tư và nâng cao uy tín thương hiệu.

Thách thức khi triển khai ESG

Dù mang lại nhiều lợi ích, ESG vẫn đối mặt với một số thách thức:

Trước hết là chi phí cao. Doanh nghiệp cần đầu tư lớn vào công nghệ sạch, hệ thống kiểm soát nội bộ và các chương trình xã hội, điều này có thể tạo áp lực tài chính, đặc biệt với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Hiện, vẫn còn thiếu tiêu chuẩn thống nhất. ESG vẫn chưa có một bộ tiêu chuẩn thống nhất trên toàn cầu, khiến các doanh nghiệp khó áp dụng đồng bộ. Nhiều doanh nghiệp vẫn phân vân, khó phân biệt các thuật ngữ về chiến lược phát triển bền vững, mô hình ESG, báo cáo tác động hay trách nhiệm xã hội doanh nghiệp.

Ngoài ra, việc thực thi mô hình ESG đòi hỏi sự cam kết dài hạn. Quả thực, ESG không phải là một chiến lược ngắn hạn mà đòi hỏi sự cam kết lâu dài từ ban lãnh đạo và toàn bộ doanh nghiệp.

Nhìn về tương lai

ESG không chỉ là một bộ tiêu chuẩn đánh giá hành trình bền vững của doanh nghiệp mà còn là chìa khóa giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín thương hiệu, thu hút nhà đầu tư, giảm rủi ro pháp lý và đảm bảo tăng trưởng dài hạn.

Tại Việt Nam, ESG đang trở thành yếu tố quan trọng để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc áp dụng ESG không còn là lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong thời kì kỷ nguyên mới.