Giải Nobel Hóa học 2024 trao cho 3 nhà khoa học Mỹ và Anh giải mã cấu trúc protein

Ngày 9/10, Ủy ban Nobel Hóa học tại Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã công bố giải Nobel Hóa học 2024 thuộc về 3 nhà khoa học có những nghiên cứu đột phá về protein, thứ được mô tả như "công cụ hóa học khéo léo của sự sống". Theo đó, giải Nobel Hóa học năm 2024 thuộc về các nhà khoa học David Baker (người Mỹ), John M. Jumper (người Mỹ), Demis Hassabis (người Anh) trong 2 công trình sử dụng phương pháp tính toán để thiết kế protein và dự đoán cấu trúc protein.

3 nhà khoa học đoạt giải Nobel Hóa học 2024. Ảnh: Nobel Prize.

Cụ thể: một nửa giải thưởng được trao cho nhà hóa sinh David Baker từ Đại học Washington (Mỹ) vì đã học được cách làm chủ các khối xây dựng của sự sống và tạo ra các protein hoàn toàn mới.

Trong khi đó, nhà khoa học máy tính - trí tuệ nhân tạo (AI) Demis Hassabis, Giám đốc điều hành Google DeepMind và ông John Jumper, nhà nghiên cứu cấp cao của Google DeepMind, sẽ chia nhau nửa giải thưởng còn lại vì đã sử dụng thành công trí tuệ nhân tạo để dự đoán cấu trúc của hầu hết các protein đã biết.

Nobel Hóa học 2024 liên quan đến protein - công cụ hóa học vi diệu của sự sống. David Baker thành công trong việc tưởng chừng bất khả thi là xây dựng những loại protein hoàn toàn mới. Trong khi đó, Demis Hassabis và John Jumper đã phát triển một mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) để giải quyết vấn đề có từ 50 năm qua - dự đoán cấu trúc phức tạp của protein.

Protein nó chung gồm 20 acid amin khác nhau, được xem là những khối xây dựng nên sự sống. Năm 2003, David Baker thành công trong việc sử dụng những khối này để thiết kế một protein mới khác với các protein còn lại. Từ đó, nhóm nghiên cứu của ông đã tạo ra nhiều loại protein, bao gồm những loại có thể dùng làm dược phẩm, vaccine, vật liệu nano và các cảm biến nhỏ.

Năm 2020, Demis Hassabis and John Jumper giới thiệu mô hình AI có tên gọi là AlphaFold2. Nhờ đó, họ có thể dự báo cấu trúc của gần như tất cả 200 triệu protein mà giới nghiên cứu nhận diện được. Kể từ bước đột phá này, AlphaFold2 đã được hơn 2 triệu người từ 190 nước sử dụng. Ngoài vô số ứng dụng khoa học, các nhà nghiên cứu còn có thể hiểu rõ hơn tình trạng kháng thuốc kháng sinh và tạo ra hình ảnh về các enzyme có thể phân hủy nhựa.

Giải Nobel được sáng lập bởi nhà hóa học - kỹ nghệ - sáng chế người Thụy Điển Alfred Nobel, với lễ trao giải đầu tiên được tổ chức năm 1901.

Năm 2024 là lần thứ 116 giải Nobel Hóa học được trao tặng.